در یک سوم از کل زندگی که درحال خواب می گذرانیم، ذهن ما در سرزمین ناشناخته ی ناخودآگاه اقامت دارد. ما خواب می بینیم ولی علت آنرا کاملاً نمی دانیم. درحالی که این آمیزه های شبانه ی تصویر و داستان، مدت زمان طولانی است که توجه انسان را بخود جلب کرده است ، علم مدرن تا حد زیادی معتقد است که خواب ها تأثیری روی زندگی روزمره ندارند. گرچه در آزمایشگاه خواب مؤسسه ی فناوری ماساچوست( MIT)، گروه کوچکی از پژوهشگران طرز فکر دیگری دارند و درحال ایجاد فناوری هایی هستند که می خواهند با استفاه از آنها و برای اثبات ارزش رویاها، ناخودآگاه را مورد کاوش قرار دهند. آدام هوروویتس، دانشجوی دکتری گروه رابط های سیال در آزمایشگاه رسانه ی MIT می گوید:رویا دیدن درست مانند فکر کردن در شب است. وقتی وارد آن می شوید، صبح در حالت متفاوتی خارج می شوید. اما ما درباره تجربه ی انتقال اطلاعات یا افکاری که آنرا هدایت می کنند، سوالی نپرسیده ایم.
هوروویتس و همکارانش به دنبال پیدا کردن پاسخ این سؤال هستند و امیدوار هستند آنرا پیدا کنند. در حالیکه پژوهش های قبل نشان داده است که رویاها ممکن است به تثبیت حافظه، تنظیم عواطف و سلامت روان کمک کنند، آزمایشگاه خواب در تلاش است تا در این راستا قدمی پیش تر برود. پژوهشگران به جای بررسی ساده ی نقش رویاها در زندگی، می خواهند که ببینید وقتی در آن ها مداخله می کنند، چه اتفاقی می افتد. برای انجام این کار، آزمایشگاه خواب که در سال ۲۰۱۷ به عنوان بخشی از گروه رابط های سیال آزمایشگاه رسانه ی MIT راه اندازی شد، درحال توسعه ی دستگاه های پوشیدنی متن بازی است که به طرق مختلفی رویاها را ردیابی کرده و با آنها تعامل برقرار می کنند.
درحالی که قسمتی از این کار با هدف مشروعیت بخشیدن به این ایده انجام می شود که رویاها ضایعات تصادفی ذهن نیستند، بلکه نقطه ی دسترسی به سطوح عمیق تری از شناخت هستند، هدف بزرگتر نشان دادن این مسئله است که وقتی رویاها را بتوان هک، تقویت و هدایت کرد، زندگی ما در بیداری از فواید آن برخوردار خواهد شد. هوروویتس می گوید:مردم نمی دانند که یک سوم از زندگی آنها ، یک سومی است که میتوانند در آن خود را تغییر داده، سازمان دهی کرده یا بهتر کنند. تقویت حافظه یا افزایش خلاقیت یا بهبود خلق و خو در روز آینده یا بهبود عملکرد در امتحان، همه ی این ها کارهای مهمی هستند که میتوانید در خواب انجام دهید.
ابزار اصلی هوروویتس در آزمایشگاه خواب، دورمینو است که وسیله ی دستکش مانندی است که برای تقویت خلاقیت از روش بردن فرد به حالت هیپناگوژیا طراحی شده است. هیپناگوژیا حالت نیمه شفاف بین بیداری و خواب است؛ هنگامی که افکار ما از بند حقیقت رها شده و آغاز به رویاشدن می کنند. دورمینو به منظور دسترسی کاربران به تفکر سیال و تداعی آزادانه، به گسترش، اثرگذاری و تسخیر این وضعیت انتقالی کمک می کند.
اصل هدايتگر پشت صحنه ی دورمینو چیز جدیدی نیست. گفته می شود افراد خلاقی مثل توماس ادیسون، نیکولا تسلا و سالوادور دالی درحالی که گوی فولادی در دست داشتند، چرت می زدند تا وقتی که گوی از دستشان رها شده و به زمین می افتاد، در حالت هیپناگوژیا بیدار شوند. در این سرزمین مرزی بین خودآگاه و ناخودآگاه، ذهن خلاق آنها می توانست باز شود.
دورمینو توپ فولادی را مناسب با قرن ۲۱ به روزرسانی می کند. درحالی که حسگرهایی اطراف مچ دست و انگشتان کاربر قرار دارند، دستگاه تُن عضلانی، ضربان قلب و رسانایی پوست را دنبال می کند تا مراحل گوناگون خواب را تشخیص دهد. هنگامی که کاربر وارد مرحله ی هیپناگوژیا می شود، دستگاه یک نشانه ی صوتی از پیش ضبط شده را اجرا می کند که معمولاً از یک کلمه تشکیل شده است و هرچیزی را که کاربر امکان دارد در پاسخ بگوید، ضبط می کند. هوروویتس در آزمایش ۵۰ نفره ای با دورمینو دریافت که محتوای نشانه ی صوتی بطور موفقیت آمیزی خود را در خواب افراد نشان می دهد. به عنوان مثال ، در صورتیکه کلمه ببر بود، کاربران گزارش می کردند که خواب ببر دیدند. ولی علاوه بر تغییر محتوای خواب، هوروویتس متوجه شد که این گسترش و تعامل با حالت هیپناگوژیک باعث بهبود عملکرد شخص در وظایف مبتکرانه می شود.
جودیت آمورس، یکی دیگر از پژوهشگران آزمایشگاه خواب درحال کار روی تغییر محتوای رویاها از روش دسترسی به سطح عمیق تری از ناخودآگاه ازطریق بویایی است. پروژه ی او که بیواسنس( BioEssence) نام دارد، یک ابزار پوشیدنی منتشرکننده ی رایحه است که ضربان قلب و امواج مغزی را مورد نظارت قرار می دهد تا مراحل خواب را ردیابی کند. زمانی که کاربران به مرحله ی N3 برسند که با تثبیت حافظه همراه است، دستگاه بوی از پیش تعیین شده ای را آزاد می کند که کاربر آن را با یک رفتار آموخته شده یا حافظه مرتبط می کند. با استشمام آن بو در موقع خواب، ذهن ناخودآگاه آن حافظه را تقویت می کند. برخلاف آغازگرهای شنیداری یا لمسی، احتمال این که بو فرد را از خواب بیدار کند، کم تر است.
آمورس می گوید:حس بویایی جالب است چون مستقیما به حافظه و بخش های عاطفی مغز( آمیگدال و هیپوکامپ) مرتبط می شود و دروازه ی بسیار جالبی برای دستیابی به بهزیستی است.
آمورس درحال کار روی پژوهشی است که نشان دهد بیواسنس میتواند بعنوان ابزاری برای تغییر خاطرات نابه هنجار مرتبط با تروما یا PTSD( اختلال استرس بعد از حادثه) مورد استفاده قرار گیرد. او می گوید با به جریان انداختن بوهای دارای ارتباط مثبت طی کابوس های شبانه، میتوانید بدون این که در حالت هشیاری کامل باشید، بهبود پیدا کنید.
درحالی که چشم انداز تقویت رویا امکان دارد به شما جلوه هایی از تلقین بدهد، درواقع، بسیار ساده است. به زمانی فکر کنید که صدای زنگ هشدار را با خواب خود ادغام می کنید یا وقتی کسی تلاش دارد شما را بیدار کند، رویای لرزیدن خانه را می بینید. این تمایل طبیعی به نقل کردن محیط پیرامون خود در خواب است که آزمایشگاه خواب از آن استفاده می کند. هوروویتس می گوید:ما در رویاها، هر ورودی حسی را به بخشی از یک داستان تبدیل می کنیم.
بااین حال، در دنیای پژوهش های خواب، همه درباره ایده ی دستکاری خواب ها برای گرفتن نتیجه ی مثبت در بیداری شگفت زده نیستند. دکتر روبین نیمان، روانشناس و متخصص خواب مرکز پزشکی یکپارچه دانشگاه آریزونا معتقد است که اهمیت و قدرت رویاها، در توانایی شکوفایی خودبخودی آنها نهفته است. او می گوید:هک کردن رویاها مبتنی بر این فرض است که ناخودآگاه فاقد هوش است و حیاتی ندارد. ناخودآگاه نوع دیگری از هوش است. ما می توانیم از آن یاد بگیریم. می توانیم به جای غلبه بر آن و به جای این که آنرا مدیریت کنیم و تلاش کنیم در مسیرهایی که می خواهیم آنرا هدایت کنیم، با آن گفتگو داشته باشیم.
نیمان هچنین درباره این مسئله سؤال دارد که این کار چه تأثیری روی خواب می گذارد. از این گذشته، حالت هیپناگوژیک پلی کوتاه بین بیداری و خواب است. او می گوید:در صورتیکه آنرا طولانی کرده یا مختل کنیم، امکان دارد باعث شویم که شخص ازنظر رفتن به خواب با مشکل روبرو شود.
درحالی که محققان آزمایشگاه خواب اعتقاد ندارند که این مداخله، روی مدت خواب دیدن اثری داشته باشد، می فهمند که ایده ی هک کردن رویا و کنترل آن ممکن است اندکی وحشت آور باشد. آنها با ایجاد پروژه ی ویدئویی به نام پیله( Cocoon) که ماشین خوابی را به تصویر میکشد که میتواند بطور کامل ذهن ناخودآگاه را تقویت کند، به این مسئله پرداخته اند. در این ویدئو فردی نشان داده می شود که زیر گنبدی شیشه ای خود را جمع کرده است و با سیم ها و دستگاه های کوچکی پوشانده شده است، درحالی که در نمای نزدیک چشماش، رنگ های رویایی جلوه می کند. آمورس می گوید:ما می خواستیم که این محرکی برای آغاز بحث درمورد اخلاقیات مهندسی رویا باشد.
گرچه ویدئوی مذکور حاوی تمام دستگاه های واقعی و کاربردی تقویت خواب ازجمله دورمینو و بیواسنس می شود، به این واقعیت اشاره دارد که بیشتر فناوری هایی که با ذهن ناخودآگاه تعامل برقرار می کنند، این کار را به روشی انجام میدهند که حس می کنیم از کنترل ما خارج است. درحالی که ایده ی مهندسی رویاها به مرز استبداد این نوع ادغام انسان و فناوری نزدیک است، هوروویتس و آمورس می گویند آزمایشگاه خواب تصمیم ندارد تمام جنبه های فضای خواب را کنترل کند بلکه می خواهد برای دسترسی بیشتری به آن فضا مهیا کند تا فهم عمیق تری از خویش بدست آوریم. هوروویتس می گوید:این کم تر شبیه این است که:می خواهم چیزی را نقشه یابی کنم تا بتوانم آن را کنترل کنم. بیشتر مثل این است که:می خواهم به شما عینکی برای تماشا بدهم و شما هر کاری میخواهید با آن انجام دهید. من علاقه ای به ایجاد ابزارهایی که مردم را از خودشان دورتر کند، ندارم. این قطعا هدف نیست.
آمورس هم با بیانی ساده می گوید:این در رابطه آگاه شدن درباره توانایی هایی است که دارای آن هستیم.
البته انکوباسیون رویاها چندین دهه قدمت دارد و پژوهشگران و روانشناسان از فناوری های سطح پایین برای تأثیر گذاشتن روی رویاها برای اهداف پژوهشی یا برای کمک به افراد برای بازنویسی کابوس های شبانه استفاده کرده اند.
آزمایشگاه خواب تصمیم دارد فناوری را به وجود آورد که بتواند این تکنیک ها را استانداردسازی و مردمی کند تا هم دانشمندان و هم مردم از آنها استفاده کنند. با کمک سخت افزار و نرم افزار متن باز آن ها ، هر کسی میتواند دورمینو و بیواسنس خاص خود را بسازد، خواه گروهی پژوهشی باشد که به مطالعه ی هیپناگوژیا مشغول باشد یا افرادی که می خواهند الهام ساکن در رویاهای خود را هک کنند.
در همین حین، هوروویتس و آمورس درتلاش هستند تا دستگاه های خود را بدست پژوهشگران دیگر برسانند تا رواج و سهولت پژوهش های خواب فزونی پیدا کند. دکتر دیردری بارت، استاد دانشگاه هاروارد و پژوهشگر خواب درحال طراحی مطالعه ای با استفاده از دورمینو است تا ببیند که آیا حالت هیپناگوژیک میتواند به هنرمندان حرفه ای کمک کند تا به سطح عمیق تری از خلاقیت دسترسی پیدا کنند. ولی فراتر از این مطالعه ی خاص، بارت درمورد چشم انداز ابزارهای ارزان، یکپارچه و در دسترس برای پژوهش های خواب هیجان زده است. او می گوید:نکته ی جذاب درمورد این گروه آن است که آنها درحال ساختن دستگاه هایی هستند که بسیار ارزان و قابل استفاده در منزل است و حالت طبیعی خواب را بر هم نمی زند و این امکان را فراهم می کند که پژوهش روی افراد بیشتری و با هزینه کمتری انجام شود. بدون این که افراد را به آزمایشگاه بکشانیم، می توانیم درمورد آن چه بطور طبیعی در رویاها رخ می دهد، داده های بیشتری جمع آوری کنیم.
این همان چیزی است که هوروویتس نیز به دنبال آن است. به جای ایجاد فناوری که بتواند خواب را کنترل کند، او و پژوهشگران آزمایشگاه خواب، به دنبال یک فناوری هستند که به آنها کمک کند به رویاها و هرچه امکان دارد به دنبال آنها بیاید، دسترسی آزاد داشته باشند.
- 15
- 5
