روحانی و بازگشت به گفتمان انتخاباتی

مردم دوست دارند حرف‌شان را از زبان مسئولان ـ آن‌هم در نهادهای انتخابی ـ بشوند؛ و این را «حسن روحانی» بهتر از هر شخص دیگری می‌داند. تجربه نزدیک به ۵ ساله ریاست جمهوری روحانی، نشان داده است که او توانایی بسیار زیادی در سخنوری، تهییج احساسات مخاطبان و حرکت در مدار و بر مسیر خواست و اراده شنونده دارد.

هنوز نطق‌های آتشین و صلابتش در مناظره‌های انتخاباتی از یاد مردم نرفته است. «حسن روحانی» همیشه در مواقع حساس و گلوگاه‌های صعب و سخت، به خوبی از پس شرایط برآمده و توانسته است با حداقل آسیب از کنار بحران‌ها عبور کند.

رئیس جمهوری اسلامی ایران روز گذشته در نخستین اجلاس حقوق شهروندی بار دیگر به ادبیات دوران انتخابات بازگشت و بخشی از حرف‌های مردم را بر زبان راند. البته همین اندازه اهتمام و شناخت رئیس جمهوری از خواسته‌ها و مطالبات عمومی را باید به فال نیک گرفت و از او قدردان بود. به هر روی، روحانی برخلاف سلف خود «محمود احمدی‌نژاد» نسبت به درک مطالبات عمومی و خواست مردم بیگانه نیست و نشان داده است که می‌تواند درک مناسبی از شرایط جامعه داشته باشد. او در سخنرانی‌اش بارها بر کلید واژه‌های دوران انتخابات تاکید کرد و ادبیاتی منطبق بر همان دوران داشت. نطق دیروز رئیس جمهوری هر شنونده‌ای را به یاد همان ایام می‌انداخت. گویی پس از ماه‌ها، «روحانی» دیگری سر بر آورده و تصمیم دارد همان شعارها و طرح‌ها را ادامه داده و تحقق بخشد.

استفاده از تعابیری چون « اگر نظر عمومی مردم این است که یک نهادی زیاد پول می‌گیرد، حق با دولت نیست، حق با ملت است»، « ماهی نبوده که نایستم و بحث نکنم با دستگاه‌های مختلف، درباره فیلتر و بستن شبکه‌ها. می‌گفتند بزرگراه را باید از بین ببریم. اگر یک راننده تخلف کرد یا یک تصادف در اتوبانی رخ داد، باید آزادراه را از بین ببریم؟»، « ما یک فضای امنیتی نمی‌خواهیم که مرتب برویم در زندگی خصوصی مردم. چه کسی به چه کسی اس ام اس زد و چه گفت. رها بگذاریم مردم را. آن دوره الله و تالله گذشت. ول کنید.» نشان می‌دهد که رئیس جمهوری بار دیگر تصمیم گرفته است تا به مطالبات طبقه متوسط جامعه ایران روی خوش نشان دهد و خاطرنشان کند که هنوز این گروه اثرگذار و مهم جامعه ایران را از یاد نبرده است.

گرچه عملکرد روحانی طی ماه‌های گذشته، داستانی دیگر را روایت می‌کند. رویکرد محافظه‌کارانه، کند و متمایل به راست دولت دوازدهم ناامیدی‌های فراوانی را در کشور و میان گروه‌های مختلف طبقات متوسط جامعه ایران پدید آورد. موضوعی که شاید در جای‌جای لایحه بودجه سال ۹۷ هم قابل رویت بود. تا جایی که به نظر می‌رسد قربانی اصلی این لایحه طبقات متوسط جامعه باشند. افزون بر این‌ها روحانی هنوز نتوانسته است به بسیاری از شعارهای انتخاباتی خود ـ مربوط به این گروه اجتماعی ـ جامعه عمل بپوشاند. نه‌تنها این مطالبات محقق نشده‌اند، بلکه به نظر می‌رسد اراده‌ای هم از سوی دولتمردان دوازدهم برای تحقق این وعده‌ها وجود نداشته است.

تقویت برخی آزادی‌های مدنی، توجه به حقوق شهروندی، ایجاد محیط و بستر مناسب برای فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، حمایت از گردش عادلانه و آزاد اطلاعات و... تنها بخشی از این مطالبات و شعارهاست که دولت روحانی بی‌توجه از کنار آن‌ها عبور کرده است. حالا اما رئیس دولت دوازدهم خود در «قامت یک منتقد» به صحنه آمده و از شرایط موجود ابراز نارضایتی می‌کند.

روحانی در حالی از سکونت دولت در تالار شیشه‌ای با نورافکن‌های روشن دم می‌زند که تیم رسانه‌ای ریاست جمهوری ضعیف‌ترین دوره را طی می‌کند. از قضا در اداره کل رسانه‌های ریاست جمهوری نه تنها نورافکن، بلکه یک شمع هم روشن نیست. مشخص نیست که انتقادهای رئیس جمهوری به طور دقیق متوجه کدام رویکرد است. چه کسی یا کسانی قرار است در تالار شیشه‌ای مدنظر رئیس جمهوری زندگی کنند و با چه مکانیزمی؟ به هر شکل از رئیس جمهوری که نزدیک به پنج سال سکان هدایت کشور را در دست داشته است، انتظار می‌رفت روز گذشته بیشتر گزارشی از عملکرد مجموعه‌های تابعه دولت در راستای استیفای حقوق شهروندی خبر می‌داد، نه این‌که به عنوان یک منتقد از دیگر نهادها گلایه کند.

با این اوصاف اما سخنرانی «حسن روحانی» در این اجلاس یک اتفاق مثبت و قابل توجه هم داشت. در این اجلاس رئیس جمهوری با صراحت اعلام کرد: « من به عنوان رئیس جمهوری به مردم می‌گویم سر پیمان خودم تا آخر خواهم بود و از شما مردم می‌خواهم شما هم بر سر پیمان بمانید، ما با هم کاری را شروع کردیم و ما با هم باید ادامه دهیم.» این گزاره ارائه شده از روحانی را می‌توان نقطه اتکا و عطف سخنرانی او در مراسم روز گذشته دانست. شاید با تکیه بر همین عهد، بتوان بر مشکلات فائق آمد و حکایت همدلی و همراهی مردم و مسئولان منتخب را از نو خواند.