کشور در شرایط کنونی در وضعیت ویژه‌ای قرار دارد. از یک سو مردم عزیز کشورمان تحت فشار تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه سردمداران کاخ سفید قرار گرفته‌اند، از سوی دیگر متاسفانه برخی دیگر در داخل کشور با سوءاستفاده از موقعیت خود آن هم با منابع همین مردم در وضعیت کنونی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم با تحریم‌کنندگان مردم ایران همکاری می‌کنند. این وضعیت مردم را ناراضی کرده و می‌کند.
لذا در چنین وضعیتی می‌بایستی ضمن همدلی و وفاق میان تمامی جریانات و گروه‌های سیاسی کشور ضمن آنکه از هرگونه اختلاف افکنی پرهیز نموده می‌بایستی همه یکصدا از یکسو در عرصه داخلی رنج مردم را کم کرده و از سوی دیگر در عرصه سیاست خارجی پس از اخذ تصمیم، یک صدای واحد از درون کشور به بیرون از مرزها مخابره شود. چون گرگ‌های گرسنه به منافع مردم این سرزمین منتظر کوچکترین فرصت و زمینه‌ای برای نفوذ و اختلاف افکنی در میان صفوف در هم فشرده مردم هستند. به منظور بررسی این موضوعات «آرمان ملی» گفت‌وگویی را با فاطمه هاشمی رفسنجانی انجام داده که قسمت پایانی این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:
با توجه به شرايط امروز تا چه ميزان وحدت در ميان گروه‌هاي سياسي کشور را ضروري مي‌دانيد؟
عدم وحدت با اختلاف نظر و سليقه، کاملا متفاوت است. لزومي ندارد گروه‌هاي سياسي کشور با يکديگر وحدت نظر داشته باشند. چون هر گروه سياسي تفکرات خاص خود را دنبال مي‌کند. اما اينکه اين اختلافات شدت يافته و به تهمت و افترا، دروغ و بي‌اخلاقي منجر شود مساله‌اي پذيرفته شده نيست. چنين روندي هم به اخلاق جامعه و هم امنيت و منافع ملي کشور آسيب وارد مي‌کند. بنابراين بايد بدانيم گروه‌هاي سياسي نمي‌توانند با يکديگر وحدت رويه و نظر داشته باشند. ديدگاه گروه‌هاي سياسي با يکديگر متفاوت است. اما جنگ ميان گروه‌هاي سياسي با يکديگر و زير پا گذاشتن حيثيت يکديگر مساله‌اي پذيرفته شده نيست.
با توجه به گذشت حدود ۶ سال از دولت دکتر روحاني کارنامه دولت تدبير و اميد را چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
به‌نظر مي‌رسد نمي‌توان فقط به تنهايي به دولت بنگريم. دولت مجموعه‌اي از نهادهاي مختلف حاکميتي همچون مجلس، قوه قضائيه، نيروهاي دفاعي کشور و... است. دولت به تنهايي نمي‌تواند هيچ‌يک از تصميماتش را عملياتي کند و به همين دليل دولت نتوانسته به تمامي تعهدات و وعده‌هايي که به مردم داده بود جامه عمل بپوشاند. علت آن هم به‌دليل موانعي بوده که از اطراف براي آن ايجاد شده است.
هدف ايالات متحده آمريکا از تحريم دکتر ظريف به‌عنوان رئيس دستگاه ديپلماسي کشور چيست؟
به‌نظر مي‌رسد اين اقدام ايالات متحده بيشتر نمادين بوده است. اينکه آمريکايي‌ها وزير خارجه کشورمان را تحريم کردند چه اتفاقي به وقوع خواهد پيوست. دکتر ظريف نه منابع مالي و نه امکاناتي در خارج از کشور دارد. همچنين ايشان نه تنها قصد زندگي در خارج از ايران را ندارد. بلکه هيچ‌گونه علاقه‌اي به خارج از ايران ندارد. از اين دست اتفاقات طي ساليان گذشته کم نبوده است. به‌گونه‌اي که فقط تحريم نبوده بلکه دادگاه‌هاي بين‌المللي به کرات حتي کشورمان را با بهانه‌هاي واهي محکوم کرده بودند.
به‌نظر مي‌رسد اين گونه مسائل و اين گونه تحريم‌ها هيچ‌گونه اهميتي ندارد و بايد از کنار آن گذشت. دکتر ظريف آنقدر قدرتمند هستند که همانند گذشته مي‌توانند به فعاليت‌هاي خودشان با رايزني‌هايي که انجام داده و نفوذي که ايشان در دنيا پيدا کرده و همچنين اعتمادي که نخبگان دنيا نسبت به دکتر ظريف دارند به راه خودشان قدرتمندانه ادامه دهند. بنابراين تحريم آمريکايي‌ها هيچ‌گونه اثري نخواهد داشت.
اما به‌نظر من مشکل مهم‌تر نحوه مواجهه افراطيوني است که در داخل کشور با دکتر ظريف برخورد مي‌کنند و کساني که با وزير خارجه کشورمان بدرفتاري‌هاي افراطي دارند، احتمال اينکه مساله نفوذ به‌نظر برسد بيشتر است. نفوذي‌ها افرادي هستند که خواست خارجي‌ها و دشمنان ما را در داخل کشور اجرا مي‌کنند. آنها خودشان را پشت افراد مختلف مخفي و از فرصت سوءاستفاده مي‌کنند.
طي ساليان گذشته برخي وقايع و اتفاقات موجب خانه‌نشيني برخي از شخصيت‌هاي سياسي کشور شده است، تا چه ميزان آشتي ملي ميان احزاب، گروه‌ها و جريان‌هاي سياسي کشور را ضروري مي‌دانيد؟
بايد گروه‌ها و جريان‌هاي سياسي کشور به فعاليت‌هاي خود ادامه دهند اما بدون آنکه يکديگر را تخريب کنند. بنابراين تمامي گروه‌ها و جريانات سياسي کشور مي‌بايستي به‌دنبال آشتي ملي باشند. البته زمينه اين وحدت هم برايشان فراهم شود زماني که شکاف ميان اين گروه‌ها و جريانات سياسي کشور عميق شود ضرر آن منافع و امنيت ملي کشور را هدف قرار مي‌دهد.
طي يک سال اخير شاهد بوده‌ايم که مبارزه با حجاب به‌عنوان يکي از نمادهاي مردمسالاري ديني با هدايت خارج از کشور با نافرماني مدني به‌دنبال به چالش کشاندن نظام و قرار دادن مردم در برابر حاکميت هستند. از ديدگاه شما چگونه مي‌توان اين مساله را مديريت کرد؟
اين همان اعتراضات مدني است که آغاز شده است. به عبارت ديگر زماني که زمينه‌هاي عدم رضايتمندي در ميان مردم ايجاد شود آنها سعي مي‌کنند تا اعتراضات خودشان را به اشکال گوناگون نشان دهند. به‌نظر مي‌رسد برخي از زنان کشورمان با اين مساله به‌عنوان يک مطالبه سياسي مطرح مي‌کنند. اما مديريت چنين چالشي ساده است.
به‌نظر مي‌رسد مي‌بايستي به سخنان بانوان کشورمان گوش فرا داده و مسائل را براي آنها توضيح داده و به نيازهاي آنها توجه کرد. چون زماني که بانوان به دادگاه‌ها مي‌روند مشکل دارند همچنين به آنها اجازه نمي‌دهند تا در ورزشگاه‌ها حاضر شوند. يک مساله ديگري که طي روزهاي گذشته مطرح شده اين است که به بانوان کشورمان گواهينامه رانندگي موتور داده نمي‌شود. چنين رويه‌اي در بين اغلب افراد جامعه قابل پذيرش است که زن اجازه داشته باشد گواهينامه موتور دريافت کند. جلوگيري از اين مسائل سبب مي‌شود تا بانوان اعتراضات خودشان را نشان دهند.
با توجه به آنکه عده‌اي از وارد‌کنندگان دارو با سوءاستفاده از ارزهاي ۴۲۰۰ توماني به‌جاي واردات دارو اين سرمايه‌هاي مردم را که قرار بوده آلام مردم را بکاهد در جاي ديگري صرف کرده‌اند. مشکل کجاست و چه بايد کرد؟
البته درخصوص اين مساله اطلاع دقيقي ندارم اما مي‌توانم بگويم پيش از اين مواردي را به وزير پيشين بهداشت و درمان انعکاس داده بودم. بنابراين چنين مواردي در گذشته نيز سابقه داشته اما به آن توجه لازم صورت نگرفته بود. متاسفانه مافياي دارويي در کشور وجود دارد. چنين معضلاتي نظارت و برخورد بيشتر نهادهاي نظارتي و قضايي کشور را مي‌طلبد. با کساني که از فرصت نياز جامعه ما که همانا دارو است چنين سوءاستفاده مي‌کنند، بايد با جديت برخورد شود. اختلاس منابع ارزي دارويي مورد نياز مردم کشورمان صدها برابر گناهش بيشتر از اختلاس از يک بانک است. اما اين را مي‌دانم که با چنين مساله‌اي که با جان مردم سروکار دارد، بايد با جديت بيشتر از سوي مسئولان پيگيري شود.
با توجه به آنکه ايران پيشنهاد امضاي معاهده عدم تعرض ميان تهران و پايتخت‌هاي کشورهاي حاشيه خليج فارس را مطرح کرد تا چه ميزان چنين پيشنهادي مي‌تواند به تنش‌زدايي در منطقه کمک کند؟
به‌نظر مي‌رسد پيشنهاد به تنهايي نمي‌تواند به تنش‌زدايي کمک کند. بلکه مي‌بايستي چنين پيشنهادي به درجه عمل مبدل شود. اگر چنين پيشنهادي در پي عملي شدن باشد قطعا کشورهاي حاشيه خليج فارس درخواست‌ها و نظراتي دارند که مي‌بايستي طي يک مذاکره و جلسات متعدد اين مباحث مطرح شود تا به امضاي يک پيمان نامه امنيتي منتهي شود.
کاهش تنش ميان تهران-رياض تا چه ميزان مي‌تواند به عدم حضور کشورهاي فرامنطقه‌اي در خليج فارس از جمله ايالات متحده و ايجاد امنيت پايدار کمک کند؟
در زمان آيت‌ا... هاشمي تجربه شد که روابط سرد ميان تهران-رياض بهبود يافت و بعد از آن روابط با ديگر کشورهاي حاشيه خليج فارس هم دوستانه و نزديک‌تر شد. بدون شک هنوز هم چنين رويکردي قابليت عملياتي شدن دارد، اما يک‌طرفه نمي‌تواند باشد. چون زماني که مساله پيمان نامه‌هاي امنيتي مطرح مي‌شود مي‌بايستي نظرات همه کشورها گرفته شده و بهترين نظر که منافع سايرين را در نظر مي‌دارد به‌کار گرفته شود. بنابراين اگر ما و آنها صرفا بخواهيم فقط بر مواضع خودمان و بدون در نظر گرفتن نظرات و مواضع ساير کشورهاي حاشيه خليج فارس تاکيد داشته باشيم به نتيجه نخواهيم رسيد.
با توجه به آنکه بريتانيا بعد از روي کار آمدن بوريس جانسون روند تخاصمي را نسبت به تهران اتخاذ کرده، از ديدگاه شما بريتانياي جانسون چه رويه‌اي را در برابر آمريکاي ترامپ در پيش خواهد گرفت؟ همچنين روابط بريتانياي جانسون با تهران چگونه خواهد بود؟
طي روزهاي گذشته لندن صراحتا و به‌طور رسمي اعلام کرد که در ائتلاف دريايي آمريکايي‌ها در خليج فارس شرکت مي‌کند اين مساله نشان‌دهنده آن است که لندن در پي همراهي با واشنگتن است. در حال حاضر سياست خارجي کشورمان پيچيده شده است. به‌گونه‌اي که سياست خارجي ساده‌اي نبوده و پيچيدگي زيادي پيدا کرده است. از اين رو مي‌طلبد سياستمداران متشکل از تمامي نهادهاي دولتي و حاکميتي گرد يکديگر جمع شده و يک راهکار درست و موثر اتخاذ کنند.
آينده کشور عزيز و مردم شريف سرزمينمان را چگونه پيش‌بيني مي‌کنيد؟
بالاخره شرايط امروز کشورمان خوب نيست. امروز دنيا دهکده کوچک جهاني است. يا بايد دور خودمان حصار کشيده و از جامعه جهاني جدا شده و درون خودمان بدون ارتباط با خارج زندگي کنيم، يا بايد با دنيا تعامل داشته باشيم. اگر بخواهيم ارتباطات بين‌المللي داشته باشيم مي‌بايستي شرايط بين‌المللي را نيز قبول کنيم. اگر توسعه و پيشرفت براي کشورمان مي‌خواهيم مي‌بايستي با دنيا در ارتباط باشيم. اگر مي‌خواهيم به علم و تکنولوژي‌هاي جديد دست يابيم مي‌بايستي با دنيا در ارتباط باشيم. هيچ کشوري به تنهايي نمي‌تواند موفق باشد. امروز کشورهايي موفق خواهند بود که در زمينه‌هاي علمي پيشرفت داشته باشند. امروز علم حرف اول را در هر زمينه‌اي مي‌زند. اگر به هر علمي دست يابيم مي‌توانيم در زمينه تکنولوژي و آن علم به آن چيزي که مي‌خواهيم برسيم.
حدود دو سال و نيم از فوت آيت‌ا... هاشمي مي‌گذرد بدون ايشان زندگي براي شما چگونه است؟
بدون ايشان زندگي ندارم. روزهاي بدون ايشان خيلي سخت مي‌گذرد. روزها به روزمرگي برايم مبدل گشته است.
آيت‌ا... هاشمي روزهاي پاياني عمر را چگونه سپري مي‌کردند؟
براي ايشان روزهاي شروع مبارزات و مسئوليت‌هاي مختلف و مهم تا پايان عمرشان هيچ تفاوتي نداشت. از روزي که به‌خاطر دارم ايشان کار مي‌کردند. ايشان هيچ‌کاري به‌جز خدمت به مردم و اعتلاي کشورمان آن هم در راه رضاي خداوند متعال مساله ديگري براي ايشان اهميت نداشت. حتي ايشان را رد صلاحيت کردند، اما ايشان فقط به‌خاطر مردم وارد صحنه انتخابات شدند. به‌خاطر دارم آيت‌ا... هاشمي صراحتا مطرح کردند که من وارد صحنه انتخابات نخواهم شد. از ايشان اين سوال کردم چه شد نظر خود را تغيير داديد؟ گفتند تکبر و خودخواهي بود که به خواست مردم پاسخ نگويم. مي‌دانم سخت است اما به خواست مردم وارد ميدان شدم اگر فضا براي کار بود مي‌مانم اما اگر هم اين خواست و فضا نبود مسئوليت از من ساقط شده و ادامه نخواهم داد.
ايران چه جايگاهي در تفکر و انديشه آيت‌ا... هاشمي داشت؟
دو جمله را همواره مطرح مي‌داشتند ايران اسلامي و اسلام ايراني، هميشه براين دو تاکيد داشتند. ايشان مطرح مي‌کردند که اسلام و ايران مي‌بايستي در کنار يکديگر رشد کرده و دنيا و آخرت مردم با هم جلو روند. لذا هيچ‌يک را جدا از هم نمي‌دانستند.
اگر قرار باشد در پايان مردم عزيز کشورمان را خطاب قرار دهيد به آنها چه خواهيد گفت؟
اولا من از مردم شريف و عزيز کشورمان به‌خاطر قدرشناسي و وفاداريشان به آيت‌ا... هاشمي در زمان حيات، رحلت و حتي پس از گذشت بيش از دو سال از رحلت ايشان که محبتشان را از ايشان و خانواده‌اش دريغ نکرده‌اند تشکر و قدرداني مي‌کنم ثانيا از آنها مي‌خواهم که صبر و تحمل خودشان را افزايش دهند. البته بايد بدانيم که حق با مردم است. هر فشاري که حاصل از تحريم وارد مي‌شود مردم متحمل آن هستند. مردم خسته شده و ناراضي هستند اما آنها به‌دليل منافع ملي کشور صبر و تحمل مي‌کنند. همان‌گونه که مردم عزيز کشورمان صبر مي‌کنند مسئولان کشور وظيفه دارند تا در مقابل صبر و تحمل مردم امکانات خوبي را که حق آنها نيز است فراهم کنند.
مرتضی رفیعی
- 14
- 6
