معمای حیات در مریخ توسط سنگ‌های آتشفشانی کشف شد

بررسی سنگ های آتشفشانی شگفت انگیزی که توسط مریخ نورد" استقامت" کشف شده اند، ممکن است بتواند امکان وجود حیات در گذشته سیاره سرخ را آشکار کند.

به گزارش ایسنا به نقل از اسپیس، تجزیه و تحلیل جامع یافته های به دست آمده توسط مریخ نورد "استقامت" (Perseverance) ناسا و کشف سنگ های آتشفشانی آذرین در بستر "دهانه جیزرو" (Jezero Crater) میتواند کلیدی برای حل کردن معمای آب و هوای گذشته مریخ (Mars) و نشان دادن زمان دقیق مرطوب بودن و احتمالا قابل سکونت بودن آن باشد.

"کن فارلی" (Ken Farley)، استاد ژئوشیمی "موسسه فناوری کالیفرنیا" (Caltech) گفت: ما از یافتن سنگ های آذرین، بسیار هیجان زده شدیم.

کشف سنگ های آتشفشانی، کاملاً غافلگیرکننده بود، زیرا انتظار می رفت که مریخ نورد استقامت، روی سنگ های رسوبی متشکل از گل و خاک فرود بیاید که حدود ۳.۷ میلیارد سال قبل در دریاچه باستانی محل فرود مریخ نورد تشکیل شده بودند. فارلی گفت: مدت زیادی طول کشید تا با این واقعیت کنار بیاییم که سنگ های موجود در بستر دهانه، آذرین هستند.

استقامت در ۱۸ فوریه سال ۲۰۲۱ روی مریخ فرود آمد و دهانه جیزرو به عنوان محل فرود آن انتخاب شد. دانشمندان سیاره شناسی و اخترزیست شناسان باور دارند که چنین محیطی، میلیاردها سال پیش برای حیات سودمند بوده است. در واقع ، برخی از سنگ های یافت شده در دهانه جیزرو، ترکیبی مشابه سنگ های زیر سطح زمین دارند؛ جایی که اکسیداسیون آهن از طریق تعامل با آب میتواند هیدروژن مولکولی و هیدروکربن ها را تولید کند.

به گفته فارلی، منشا سنگ های آذرین جیزرو همچنان یک راز باقی مانده است زیرا هیچ ویژگی آتشفشانی آشکاری در این دهانه یا در نزدیکی آن وجود ندارد. استقامت، دو شکل از سنگ آذرین به نام های Séítah و Máaz را بررسی کرده است که دومی روی اولی را پوشانده است. Séítah سرشار از الیوین است که یک ماده معدنی آتشفشانی رایج متشکل از سیلیکات آهن- منیزیم است. از سوی دیگر، پژوهشگران بر این باورند که Máaz از گدازه ای تشکیل شده که روی Séítah جاری شده است.

در پژوهشی که به سرپرستی "سوین اریک هارمان" (Svein- Erik Hamran)، استاد "دانشگاه اسلو" (University of Oslo) انجام شده است، نتایج حاصل از رادار نفوذ به زمین مریخ نورد استقامت نشان می دهند که کل واحد زمین شناسی شامل Séítah و Maaz، در زیر زمین گسترش یافته و تا اندازه ای بالا رفته است. بدین ترتیب، به آن زاویه داده است. فارلی تأکید کرد: واقعا در مورد این موضوع گیج شده ایم. این یک ویژگی بسیار متمایز به شمار می رود؛ یک صخره به طول تقریباً یک کیلومتر که حدود ۱۰ درجه کج شده است.

این موضوع، یافته ای غیرمنتظره به شمار میرود، زیرا برای بلند کردن واحدهای زمین شناسی مانند آن ، به نیروهای تکتونیکی استثنایی نیاز است، ولی مریخ دارای تکتونیک صفحه ای نیست و شواهد محکمی هم در مورد آن وجود ندارد. فارلی افزود:به جرات می توان گفت که سنگ ها توسط پدیده ای که هنوز مشخص نشده است، کج شده اند.

یکی از نکاتی که استقامت را از مریخ نوردهای پیشین متمایز می کند، توانایی آن در ذخیره نمونه هایی از سنگ و خاک برای مأموریت آینده بازیابی و بازگشت به زمین است. ناسا و آژانس فضایی اروپا (ESA) در حال کار کردن روی یک ماموریت بازگشت نمونه هستند که برای پرتاب در سال ۲۰۲۸ برنامه ریزی می شود. فارلی به نوبه خود نمی تواند برای این کار صبر کند زیرا در یک آزمایشگاه زمینی، سنگ های آذرین را می توان به راحتی تاریخ گذاری کرد. دانشمندان می توانند تاریخ هایی را برای جدول زمانی دهانه جیزرو ارائه دهند که بسیار دقیق تر هستند.

یکی دیگر از بررسی های کلیدی که نمونه ها می توانند ارائه کنند، مدت زمانی است که مریخ یا حداقل دهانه جیزرو، مرطوب بوده است. در بستر دهانه، فقدان مشخصی از رس وجود دارد که معمولا زمانی که سنگ طی یک دوره طولانی در معرض آب زیادی قرار می گیرد، تشکیل می شود. این بدان معناست که یا آب در جیزرو عمر طولانی داشته، اما کم عمق بوده یا این که دریاچه برای مدت طولانی وجود نداشته است.

از سوی دیگر، امکان دارد که آب های زیرزمینی برای مدت طولانی تری باقی مانده و نشانه ای از خود را روی نمونه های جمع آوری شده توسط استقامت باقی گذاشته باشند. این مریخ نورد پیشتر نمک هایی را در شکاف های بین سنگ ها شناسایی کرده است که میتوانند ناشی از تعامل با آب های زیرزمینی یا حتی ذوب شدن یخ باشند. بنابراین، میتوانند بسیار جوان تر از دریاچه باشند.

اکنون که Séítah و Maaz به بهترین شکل ممکن توصیف شده اند، استقامت بسوی مناطق جدیدی در دلتای رودخانه رفته که دلیل اصلی فرود آن در دهانه جیزرو در وهله اول است.

فارلی اظهار‌کرد: ما انتظار داشتیم خیلی نزدیک به دلتا فرود بیاییم و اکتشاف خود را در آنجا آغاز کنیم، ولی کاملاً اینگونه نشد. بنابراین، استقامت پس از کاوش در سنگ های آذرین، سفری پنج کیلومتری را برای رسیدن به دلتای غنی از خاک آغاز کرد و توانایی های پیشرفته خود را به نمایش گذاشت. اکنون در دلتا هستیم. طی چند ماه گذشته در آن جا کار کرده ایم و اکنون روی سنگ های رسوبی کار می کنیم که در دریاچه رسوب کرده اند.