شمایل جهان ٣. ٢ درجه گرم‌تر

زمانی که مذاکره‌کنندگان سازمان ملل در این ماه برای مذاکرات اجلاس سران ملاقات کنند، عدد جدیدی بر روی میز قرار خواهد گرفت: ٣ درجه سانتی‌گراد.   تابه‌حال تلاش‌های جهانی مثل توافقنامه اقلیمی پاریس، سعی در محدود‌کردن گرم‌شدن کره‌زمین به اندازه ٢درجه سانتی‌گراد بالای سطوح پیشاصنعتی داشته است. با این حال، با آخرین پیش‌بینی‌ها که نشان می‌دهند تا ‌سال٢١٠٠، جهان به اندازه ٣. ٢ درجه گرم‌تر خواهد شد، این اهداف به نظر از دست‌رفته می‌رسند. 

«اریک سولهایم»، رئیس محیط‌زیست سازمان ملل، پیش از کنفرانس پیش‌رو در بن گفت: «ما در وضعیتی قرار داریم که در آن، به اندازه کافی تلاش نکرده‌ایم تا جان صدها‌میلیون نفر را از آینده‌ای وحشتناک نجات دهیم.» یکی از بزرگترین خطراتی که بسیاری از شهرها در سراسر جهان را تهدید می‌کند، افزایش سطح آب دریاهاست که به دلیل گسترش و انبساط آب در دماهای بالاتر و آب‌شدن ورقه‌های یخی در قطب شمال و جنوب رخ می‌دهد. دانشمندان در سازمان غیرانتفاعی آب‌و‌هوای مرکزی تخمین زده‌اند که ٢٧٥‌میلیون نفر در سراسر جهان، در مناطقی زندگی می‌کنند که درنهایت با افزایش ٣ درجه‌ای دما، زیر آب خواهند رفت.

شهرهای آسیایی بیش از همه متأثر خواهند شد

تأثیر منطقه‌ای این تغییرات، بسیار شدید است؛ در آسیا، از هر ٥نفر، ٤نفر متأثر از این شرایط خواهند شد.

اگرچه سطح دریا به‌طور آنی بالا نخواهد آمد، اما افزایش برآورد شده بر روی افزایش ٣ درجه‌ای دما، «قفل» خواهد شد و این بدان معناست که افزایش سطح دریاها برگشت‌ناپذیر است و حتی اگر گرمایش زمین درنهایت کم شود، سطح آب پایین نخواهد آمد.

اوزاکا، ژاپن، ٥. ٢‌میلیون نفر متأثر

ژاپن، در پایان یک ماهی که از طوفان‌های نامنظم و باران‌های بی‌وقفه آسیب دیده است، با تهدیدات ناشی از تغییرات آب‌‌وهوایی مثل سیل مواجه است.

تصاویر مدل‌سازی‌شده نشان می‌دهد که اوزاکا – قلب تجاری منطقه‌ای که تولید ناخالص داخلی آن تقریبا به اندازه کشور هلند است- در جهانی که ٣ درجه گرم‌تر شده، زیر آب ناپدید می‌شود که تهدید اقتصادی منطقه‌ای و تهدیدی برای تقریبا یک‌سوم جمعیت ١٩‌میلیون نفری منطقه است.

به گفته «اتحادیه دانشمندان نگران (Union of Concerned Scientists)» اقتصاددان‌ها معتقدند که به‌عنوان نتیجه افزایش جهانی سطح آب دریاها، امواج طوفان‌ها و سایر عوامل، سیلاب‌های ساحلی تا دهه ٢٠٧٠ می‌توانند یک‌تریلیون دلار (یک‌هزار ‌میلیارد دلار) از دارایی‌های اوزاکا را در خطر قرار دهند. این اتحادیه گفته است: «هزینه‌های حفاظت از شهرها از افزایش سطح آب دریا و طوفان‌ها نیز احتمالا افزایش می‌یابد، به همان نحو، هزینه بازسازی آسیب‌های واردشده از سوی طوفان. تصمیماتی که ما امروز می‌گیریم می‌تواند تأثیر زیادی بر امنیت و فرهنگ مردم این شهر باستانی داشته باشد.»

همانند بسیاری از نقاط ژاپن، اوزاکا درحال حاضر دارای شبکه دیوارهای دریایی و سایر سیستم‌های دفاع ساحلی برای مقابله با سونامی است؛ هرچند در‌ سال٢٠١١ پس از فاجعه سه‌گانه، اثربخشی آنها مورد مناقشه قرار گرفت.

براساس گفته «توشیکازو ناکاکی»، از دفتر محیط‌زیست شهرداری اوزاکا، مقامات شهر اوزاکا درحال سرمایه‌گذاری بر روی زیرساخت‌های دیگر برای کاهش اثرات سیل هستند، اما آموزش عمومی نیز امری حیاتی است. ناکاکی گفت: «در گذشته پاسخ ما بر روی کاهش عوامل گرمایش جهانی بود، اما از آن‌جایی که طبق گفته بین‌المللی تغییرات آب‌و‌هوایی (IPCC)، تغییرات آب‌وهوایی اجتناب‌ناپذیر است، حالا ما در مورد چگونگی پاسخ به بلایای طبیعی‌ای که پیش‌رو خواهیم داشت، بحث می‌کنیم.»

توشیکازو ناکاکی گفت: «ما پیش‌بینی می‌کنیم که اوزاکا توسط بلایای طبیعی ناشی از تغییرات آب‌وهوایی، تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد، اما هنوز باید دقیقا مشخص کنیم چه چیزی ممکن است اتفاق بیفتد و چه آسیب‌های مالی را باعث خواهد شد.» او می‌گوید: «این‌طور نیست که ما انتظار داشته باشیم سطح آب دریاها در آینده افزایش بیاید؛ آنها همین الان هم درحال افزایش هستند.»

خانم «کیکو کانای» که مدرس یک دانشگاه محلی است، می‌گوید مدت‌هاست که او به‌خوبی می‌داند شهرش مستعد بلایای طبیعی است: «من شنیده بودم که به‌طور تاریخی، سونامی‌هایی که به واسطه زمین‌لرزه ایجاد شده‌اند، بسیاری از مناطق اوزاکا را زیر آب فرو برده‌اند، همچنین می‌دانستم که برخی نقاط جهان در خطر افزایش آب دریاها قرار دارند. اما من هیچ‌گاه دو دوتا چهارتا نکرده بودم. تا الان هم وقت زیادی را صرف فکرکردن به این ایده که اوزاکا بسیار مستعد فروپاشی توسط افزایش سطح آب دریاست، نکرده بودم.»

«کائوری آکازاوا» یک مشاور مراقبت پرستاری می‌گوید هنگامی که تصمیم گرفت منطقه زندگی‌اش در اوزاکا را انتخاب کند، موضوع سیل یکی از ملاحظاتش بود: «وقتی من به این‌جا آمدم، با همکارانم درباره خطرات صحبت کردم. برای همین هم همواره طبقات چهارم یا بالاتر در آپارتمان‌ها را برای سکونت اجاره می‌کنم.»

اسکندریه، مصر، ٣‌میلیون نفر متأثر

در خط ساحلی اسکندریه، امواج دریا به‌آرامی به ساحل می‌آیند؛ ساحلی که در آن، صندلی‌های پلاستیکی و چترهای کافه‌ها همه جا دیده می‌شوند. اما همین ساحل زیبا که مردم زیادی را به چشم‌اندازهای دیدنی خود جذب می‌کند، حالا با گرم‌شدن زمین و بالا رفتن سطح آب‌ها، این شهر تاریخی را به آرامی با خطر غرق‌شدن تهدید می‌کند. «هیأت بین‌دولتی تغییرات آب‌وهوایی (IPCC)» گزارش داده که سواحل اسکندریه، حتی با افزایش ٥٠سانتی‌متری آب دریا غرق خواهند شد و اگر اقدامات حفاظتی صورت نگیرد، دست‌کم ٨‌میلیون نفر از ساکنان اسکندریه و دلتای رود نیل، به علت سیل، آواره خواهند شد. افزایش دمای ٣درجه‌ای اما خطرات بیشتری را به وجود خواهد آورد.

با این حال، هنوز برای بسیاری از ساکنان، اطلاعات عمومی اندکی در مورد ارتباط میان آب‌وهوای بهم‌ریخته و سیل، با تغییرات آب‌و‌هوایی وجود دارد. «کریم محمد»، یک دانشجوی ٢٢ساله می‌گوید: «اکثریت مردم اسکندریه به این اطلاعات دسترسی ندارند و این چیزی است که من نگران آن هستم. گمان نمی‌کنم و انتظار ندارم که دولت، تا زمانی که اتفاقی بیفتد، آگاهی عمومی مردم را افزایش بدهد.» دوست او به نام «حازم حسن» که دانشجوی زیست‌شناسی دریایی در دانشگاه اسکندریه است نیز با کریم موافق است. «تقریبا همه فکر می‌کنند ما برای مبارزه و حل این مشکل، دست‌کم ٥٠ یا ٨٠‌سال دیگر باید اقدام کنیم.»

مقامات دولتی اما معتقدند که اقدامات حفاظتی درحال انجام است، اما نه با هیاهو و سروصدا. دکتر «مجدی الام»، رئیس اتحادیه کارشناسان محیط‌زیست عرب که پیشتر عضوی از وزارت محیط‌زیست مصر بوده می‌گوید: «مصر برای حفاظت از ساحل شمالی، سالانه ٧٠٠‌میلیون پوند مصری (٣٠‌میلیون پوند) هزینه می‌کند.»

آقای الام می‌گوید دیوار دریایی «محمدعلی» که در‌ سال١٨٣٠ به‌عنوان یک حفاظت کلیدی ساخته شده، همچنین بلوک‌های بتنی که در خط ساحلی قرار گرفته‌اند، به منظور انحراف جریان سیل از مناطق مسکونی طراحی شده‌اند. با این حال منتقدان می‌گویند این موارد با توجه به مقیاس مشکل، از تمهیداتی که مورد نیاز هستند، بسیار دور است.

«احمد حسن»، یکی از اعضای گروه «پیش‌قدم برای نجات اسکندریه»، گروهی که در شهر برای افزایش آگاهی عمومی از اثرات تغییرات آب‌وهوایی فعالیت می‌کند، می‌گوید: «مطالعات زیادی صورت گرفته که نشان می‌دهد شهر ما یکی از شهرهای ساحلی در سراسر جهان است که اگر اقدامی برای مقابله با گرمای جهانی صورت نگیرد، تا ‌سال٢٠٧٠ زیر آب خواهد رفت.»

ریو دو ژانیرو، برزیل، ١. ٥‌میلیون نفر متأثر

ساکنان شهر کارت‌پستال برزیل، دلایل زیادی برای ترسیدن از گرمای جهانی دارند؛ هرچند به‌طور کامل آن را درک نکرده باشند. براساس سازمان آب‌وهوای مرکزی، افزایش ٣ درجه‌ای دمای هوا منجر به سیل نه‌تنها در سواحل معروف ریو مثل ساحل «کوپاکابانا» و فرودگاه ساحلی آن بلکه در مناطق مرکزی‌تر مثل «تیجوکا»، جایی که‌ سال گذشته بازی‌های المپیک در آن برگزار شد، نیز می‌شود.

منطقه «بارا»، در اطراف شبکه‌ای از تالاب‌هایی ساخته شده که به دریا می‌ریزند. تصور این‌که این منطقه زیر آب فرو برود، برخی از ساکنان آن را بشدت نگران کرده است. «سائلی گونسالوس» ٤٦ساله که در پروژه‌های سلامت بازنشستگان کار می‌کند، به همراه پسر ٢٣ساله‌اش «یوری سانچز» در بازگشت از خرید، از کنار پارک المپیک می‌گذرند. سائلی با خنده‌ای عصبی می‌گوید: «اوه خدای من. یا مسیح! من این‌جا را ترک خواهم کرد. من به آمریکا یا کانادا خواهم رفت.»

این خانواده در مورد گرم‌شدن کره‌زمین چیزهایی می‌دانستند، اما در مورد مقیاس بالقوه تأثیرات و خطرات محتمل بر محله پرجمعیت خود با آپارتمان‌ها و مراکز خرید بزرگ بی‌اطلاع بودند. سائلی گفت: «هیچ‌کس این موضوع را جدی نمی‌گیرد؛ مردم به آینده فکر نمی‌کنند.»

اخیرا، امواج طوفان، صدها متر از سنگفرش‌های پیاده‌روی ساحل «ماکومبا»، یکی از نقاط دیدنی در حاشیه غربی ریو را از بین برد. ‌سال گذشته نیز امواج سهمگینی در یک طوفان بر روی مسیر دوچرخه‌سوارها در میان ساحل «لبلون» و «بارا دتیجوکا» فرود آمد و منجر به مرگ دو نفر شد.

سال گذشته، استانداری شهر ریو دو ژانیرو و دانشگاه فدرال این شهر، تحقیقاتی را تحت عنوان استراتژی برای تعدیل تغییرات آب‌وهوایی انجام دادند. یک سخنگوی دبیرخانه محیط‌زیست گفت: «چالش فعلی، شامل تعمیق علم و دانش و زیر نظر گرفتن پدیده‌های اقیانوسی و تکامل بستر دریا و سواحل است.» یک طرح تعدیلی برای تغییرات آب‌وهوایی که با استادان دانشگاه فدرال شهر ریو تهیه شده، راهکار‌هایی را برای مقابله با آسیب‌پذیری در زمینه حمل‌ونقل، بهداشت و مسکن پیشنهاد می‌کند. اما بااین‌حال، کارهای کمی تاکنون در این زمینه انجام شده است.

«نارا پینتو» ٣٧ساله که در پیاده‌روی ساحل کوپاکابانا، اسنک می‌فروشد، می‌گوید که از بین رفتن سواحل ریو دو ژانیرو، به معنای ازبین‌رفتن شغل‌های زیادی است: «این ساحل، مکان توریستی است. برای مقابله با زیر آب رفتن ساحل چه کار باید کرد؟»

شانگهای، چین، ١٧,٥‌میلیون نفر متأثر

«شانگهای کاملا از بین رفته است. من باید به تبت فرار می‌کردم!» این حرف را «وانگ لیوبین»، یکی از ساکنان شانگهای درحالی می‌گوید که نقشه‌های ویرانی شهر، پس از افزایش دمای ٣درجه‌ای را به او نشان دادیم.

وقتی سیل بیاید، این شهر ساحلی، یکی از آسیب‌پذیرترین شهرهای دنیاست. درحال حاضر، یکی از بزرگترین بنادر دنیا، یا روستای ماهیگیری سابق، در مرز رودخانه «یانگ تسه» در شمال قرار دارد و از طریق رودخانه «هوآنگ‌پو» از وسط به دو تکه تقسیم شده است. این منطقه شهری شامل چندین جزیره، دو ساحل طولانی، بنادر کشتیرانی و کیلومترها کانال، رودخانه و آبراهه است.

در ‌سال٢٠١٢، یک گزارش از سوی تیم تحقیقاتی دانشمندان بریتانیایی و هلندی منتشر شد که در آن اعلام کردند، آسیب‌پذیرترین شهر جهان در برابر سیل‌های خطرناک، شانگهای است و این آسیب‌پذیری براساس عواملی مثل تعداد ساکنانی که در نزدیکی خط ساحلی زندگی می‌کنند، زمان مورد نیاز برای بهبودی و بازیابی پس از سیل و اقداماتی جهت مقابله با جریان آب سیل، تعیین شده است. براساس پیش‌بینی‌های سازمان آب‌وهوای مرکزی، اگر دمای جهانی هوا ٣ درجه افزایش یابد، ١٧. ٥‌میلیون نفر به دلیل افزایش سطح آب دریا در این شهر آواره خواهند شد. 

تصاویر شبیه‌سازی‌شده نشان می‌دهد که اکثر شهر شامل بخش اعظمی از مرکز شهر، برج «جین مائو» در منطقه بازرگانی «لوجیازوی»، منطقه تاریخی «باند»، دو فرودگاه، و تقریبا کل جزیره «چانگمینگ» درنهایت در آب غوطه‌ور خواهند شد.

از ‌سال ٢٠١٢، دولت برای مقابله با تهدیدات، دست به انجام اقداماتی زده است؛ ازجمله ساخت بزرگترین سیستم تخلیه عمیق آب در چین در زیر آبراهه «سوخو کریک» که از ١٥کیلومتر لوله برای تخلیه آب باران در یک منطقه ٥٨کیلومتر مربعی تشکیل شده است. دولت چین همچنین با هزینه ٤٠‌میلیارد یوآن (٥‌میلیارد پوند)، یک «پروژه تخلیه سیلاب» را برای کاهش خطرات سیلاب دریاچه آغاز کرده که این پروژه، ١٢٠ کیلومتر در میان دریاچه «تایهو» و رودخانه «هوآنگ‌پو» گسترش یافته است.

همچنین دیوارهای مقابله با سیل در امتداد خط ساحلی درحال ساخته شدن هستند و قرار است تا ٢٠٠کیلومتری محدوده شهر نیز امتداد یابد. کنترل‌کننده‌های سیلاب نیز در امتداد اسکله معروف «باند»، تعبیه شده تا جریان سیل را به عقب بازگردانند؛ همچنین چندین سد و کنترل‌کننده آب نیز ایجاد شده است.

میامی، آمریکا، ٢. ٧‌میلیون نفر متأثر

شهرهای کمی در دنیا هستند که به اندازه شهر میامی در آمریکا با بالا آمدن سطح آب دریا، چیزهای زیادی برای از دست دادن دارند. در این شهر، بلندگوها و آژیرهای هشدار با هر جزر و مدی که موانع ساحلی را مستغرق کند، به صدا درمی‌آیند. با این حال، هر ساله، جزر و مد بزرگی وجود دارد که در خیابان‌های شهر آب‌هایی را تا ارتفاع زانو جاری کند. مردم محلی، دیگر این موضوع را به‌عنوان موضوعی جدید و عادی در نظر می‌گیرند که در بزرگترین منطقه شهری ایالت فلوریدا اتفاق می‌افتد و آنها می‌دانند که این جزر و مدها، با افزایش ٣ درجه‌ای دمای هوا متوقف خواهد شد؛ چراکه طبق پیش‌بینی‌ها حتی با افزایش ٢درجه‌ای دما، تقریبا یک‌سوم نوب فلوریدا -منطقه‌ای که بیش از ٧‌میلیون نفر در آن سکونت دارند- زیر آب فرو خواهد رفت. پیش‌بینی‌ها همچنین نشان می‌دهند که در آن وضعیت، بقیه ایالت فلوریدا نیز کمی بیشتر از نیم قرن دیگر غرق خواهد شد. تنها در شهر میامی، صرفا در ١٥‌سال آینده، تقریبا ١٥‌میلیارد دلار از اموال و دارایی‌های ساحلی در خطر سیل قرار دارند.

احساس خطر در شهر میامی خود را نشان داده است. جایی که اعضای دولتی از رأی‌دهندگان درخواست می‌کنند با قرارداد «میامی برای همیشه» در رأی‌گیری ماه نوامبر موافقت کنند؛ قراردادی که شامل ١٩٢‌میلیون دلار برای ارتقای ایستگاه‌های پمپاژ آب، بهبود زهکشی و افزایش دیوارهای دریایی و سیل‌گیر است.

«کن راسل»، معاون کمیساریای شهری می‌گوید: «ما یک شهر واقعا ارزشمند داریم که بسیاری از مردم درحال حاضر دوست دارند و مایل هستند که در آن‌جا سرمایه‌گذاری کنند، اما برای تأمین امنیت و محافظت از این شهر باید وجوهی پرداخت شود.»

سال گذشته، «جین گیلبرت»، کارشناس «افزایش سطح آب دریا» در شهر میامی با دستورالعمل‌هایی در نقش تازه‌ای ظاهر شد و شروع به ایجاد یک طرح مدیریت قوی طوفان کرد. او همچنین شروع کرد به بررسی امواج طوفانی مثل طوفان «ایرما» که در سپتامبر ‌سال‌جاری باعث جاری‌شدن سیل شدیدی در مرکز شهر شد.

پیشنهادات او شامل بالابردن ارتفاع جاده‌ها و حتی نادیده‌گرفتن برخی محله‌ها برای نجات سایر مناطق است. خانم گیلبرت می‌گوید: «ما نیاز داریم این مسأله را به رسمیت بشناسیم که همه ما در این شهر اشتراک داریم و همگی باید از این شهر جهانی شگفت‌انگیز محافظت کنیم.»

«ناتالیا اورتیز»، کسی که در این شهر بزرگ شده است، می‌گوید که از آینده بسیار وحشت دارد. «خیلی ترسناک است.» او که در گروهی به نام «سی.‌ال.‌او»، یک گروه فعال در حوزه تغییرات اقلیمی همکاری می‌کند، می‌گوید: «پسر من ١١‌سال و دخترم ٩‌سال دارد. آنها اکنون کوچک هستند، اما من نگران آینده‌شان هستم. این‌که آیا آنها قادر به بزرگ‌کردن فرزندان‌شان در شهر میامی هستند؟ چیزی که من شانسش را داشتم، اما نمی‌دانم آنها هم این شانس را خواهند داشت یا نه...»

مجتبی پارسا