هنگامی که درگیری مسلحانه زندگی مردم را مختل میکند، شکاف بین پیشبینیها و شیوه زندگی عادی مردم بسیار وسیع میشود تا توسط کمکهای بینالمللی بشردوستانه بسته شود مصطفی یزدی کارشناس ارشد روابط بینالملل تنش و درگیری و جنگ پیشرفت فزایندهای را در بسیاری از مناطق جهان ایجاد میکند. جنگ تضعیف توسعه اقتصادی، کشاورزی و اجتماعی را به همراه دارد. زیرساختها را دچار آسیب و تضعیف و تخریب میکند؛ سیستمهای بازار را متوقف و تولید خدمات را متوقف میکند. در جوامع سنتی بهویژه در مناطق روستایی، زمانی که افراد احساس تهدید میکنند، سوی خانوادههای خود، قبیلهها و روستاهای اجدادی حرکت میکنند.
با این حال، هر چه جامعهای بیشتر توسعه یابد، گروههای اجتماعی کوچکتر که نقش کمک به افراد در معرض خطر را به عهده دارند، بیشتر از این تصمیم منصرف میشوند. مدیریت بحران بهتدریج به واحدهای اجتماعی بزرگتر مانند اداره شهر، دولت منطقهای یا ملی و سیستمهای خصوصی که تامین اجتماعی، بیمه و طرحهای بازنشستگی را ارايه میدهند، انتقال مییابد. جنگ تمام این ساختارها را با خسارتهای کلان مواجه میکند و کار را برای آنها سخت یا غیرممکن میسازد. درگیریهای مسلحانه، خانوادهها را تخریب میکند، روستاها را از بین میبرد، مانع مدیریت شهری میشود و سیستمهای اقتصادی و اجتماعی را تجزیه میکند. در برخی موارد، زمانی که افراد به خانوادههای خود یا روستاهایشان وابسته هستند، این ساختارهای کوچکتر به کار خود ادامه میدهند، زیرا آنها بهندرت تحت تأثیر دردسرهای وحشتناک جنگ و درگیری قرار میگیرند.
هر چه حیات ساختار یک اجتماع در عملکرد صنعت، تامین انرژی، خدمات بهداشتی، تجارت، بانکداری و غیره قویتر باشد، جنگ بیشتر بر مردم تأثیر خواهد گذاشت و تمایل آنها به توسعه استراتژیهای مقابله فردی کمتر خواهد بود. کمک اضطراری سیاست کمیته بینالمللی صلیبسرخ کمکهای اضطراری صلیبسرخ با حمایت و کاهش تسکین عواقب وحشتناک جنگ با تحویل آب آشامیدنی، غذا و پناهگاه موقت برای تامین نیازهای فوری و حیاتی انجام خواهد شد. اگر این کار انجام نشود، نمیتوان درک کرد که چگونه این افراد میتوانند در مدت زمان طولانی به خودکفایی مجدد خود بازگردند. مردم برای پیداکردن راهحلهای کوتاهمدت و بلندمدت نیاز به کمک دارند؛ نه تنها کمکهای اضطراری به بقای آنها کمک خواهند کرد، بلکه در توانبخشی آنها نیز بیتاثیر نخواهند بود، به طوری که آنها بتوانند حداقل نیازهای خود را برآورده کنند. این امر به آنها اجازه خواهد داد تا در آینده متوجه آسیب کمتری شوند.
یک اضطرار انسانی نیاز به ارايه کمکهای پزشکی، کمک غذایی و مواد غذایی برای نجات جان انسانها دارد. با این حال اگر غذا در مقادیر زیادی در مدت زمان طولانی توزیع شود، وابستگی افزایش خواهد یافت. افرادی که احساس وابستگی میکنند، به دلیل از دستدادن شأن و عزت انسانی خود رنج میبرند و این باعث میشود که حس ابتکار عمل کاهش یابد. توزیع در مقادیر بالا هم میتواند با دخالتهایی برای جبران مواجه شود. اگر نیازها نادرست ارزیابی شوند، ممکن است مردم غذای توزیعشده را برای کالاهای ضروریتر مورد نیاز خود مبادله کنند. غذا ممکن است برای فروش در بازار به پایان برسد و با محصولات محلی رقابت کند که این می تواند به تولیدکنندگان محلی آسیب برساند. برای جلوگیری از این مشکلات، کمیته بینالمللی صلیبسرخ به بررسی نیاز هر گروه در محیط خود میپردازد. ارزیابی دقیق منجر به اهداف حساس و واقعبینانه میشود که میتوانند در ادامه کمکهای موثر و ماندگاری ارايه دهند. هیچ دو شرایطی یکسان نیستند؛ هر وضعیتی نیاز به یک راهحل و به شرایط خاص خود را دارد. کمیته بینالمللی صلیبسرخ تعهدات خود را برای مدت کوتاهی فراهم میکند که این مدت کوتاه منطقی خواهد بود و سطح بالایی از انعطافپذیری را حفظ میکند تا بتواند در ادامه تغییراتی به وجود آورد. مراحل مختلف تماس اضطراری برای سطوح مختلف کمکرسانی از جمله آن است. با در نظر گرفتن مجدد نیازهای مردم، نظارت و ارزیابی مجدد اهداف، کمیته بینالمللی صلیبسرخ رویکرد خود را برای تلاش و ارايه کمکهای بهینه در طی یک دوره آمادهسازی میکند.
تعهد کوتاهمدت به این معنی است که اقداماتی که باید انجام شود، نه تنها موثر، بلکه کارآمد هستند، به دلیل اینکه کمکرسانیها اغلب ضرورت و نیاز به فوریت دارند. روشها پیش از همه کمیته بینالمللی صلیبسرخ همیشه تلاش میکند تا از اجازه دسترسی به تمام منابع و خدمات ضروری و عرضه هرگونه کمک مقامات، به افراد و جوامع مختلف اطمینان حاصل کند. کمیته بینالمللی صلیبسرخ آماده مداخله برای محافظت از افراد در معرض خطر در پی درگیریهای مسلحانه و تسکین رنج و دردهای ناشی از آسیب، بیماری یا گرسنگی مردم است.
این کمکرسانیها میتواند در چندین منطقه ارايه شود که همه به یک اندازه مهم است. کمیته بینالمللی صلیبسرخ تخصص خود را در خدمات بهداشت عمومی، تدارکات و کمکهای اضطراری به اشتراک میگذارد و حمایت خود را (بهویژه از طریق صلیبسرخ / هلال احمر محلی) از مردم محلی به عنوان اعضای فعال به منظور کمک به بازگرداندن خدمات اساسی مردم انجام میدهد و در صورت لزوم به عنوان یک نهاد بیطرف عمل میکند. تمامی این زمینهها با یکدیگر ارتباط نزدیکی دارند. کمکرسانیها میتواند یک مسیر مهم برای فعالیتهای دیگر به منظور محافظت از زندگی و سلامت مردم باشد. کمیته بینالمللی صلیبسرخ اولویت را به مناطق، افراد و گروههای آسیبپذیر دیگری که اگر چه ممکن است زمان طولانی در خصم و درگیری نباشند، اما همچنان در محیط جنگ هستند، داده است. معیارها و شرایط برای اقدام حقوق بشردوستانه بینالمللی اهمیت بسیاری به امدادرسانیها میدهد؛ آوردن هویت برای قربانیان درگیری، بخشی جداییناپذیر از «حفاظت از قربانیان» است، همانطور که در کنوانسیونهای ژنو و پروتکلهای تعریف شده است؛ کمیته بینالمللی صلیبسرخ اقدامات لازم را انجام خواهد داد. نیازهای فوری وجود دارند به طور کلی کمیته بینالمللی برای پوشش نیازهای فوری ، کمکرسانی میکند. درجه فوریت یک موضوع به علت آن بستگی دارد که به وضوح در موقعیتهایی تعریف میشود که با بحران بزرگ و شدیدی مشخص میشوند، منشأ زمانیشان به اخیرا باز میگردد و به طور کاملا واضح وخیم هستند.
در ابتدا ممکن است محیط، عامل تهدیدکننده زندگی نباشد که این در کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته اتفاق میافتد، اما در هر حال ممکن است کمکهای اولیه برای جلوگیری از وخیمتر شدن وضعیت به نقطهای که در آنها بحران در حال شیوع است، حیاتی محسوب میشوند. اقدامات فوری تا زمان شناسایینشدن کامل نیازمندیهای اساسی افراد آسیبپذیر ضروری نخواهند بود. برای بازگرداندن شرایط لازم برای زندهماندن، حیات و زندگی با شأن و منزلت انسانی، کسانی که به انجام کمکهای مالی میپردازند باید راهحلهای جامع و برنامههایی را برای فراهمكردن همزمان پناهگاه، غذای کافی و آب، بهداشت مناسب، مراقبتهای پزشکی و حفاظت در مقابل حملات یا تهدیدات به رفاه فیزیکی و روانی آماده کنند. هر یک از مراحل مختلف کمکرسانی مهم هستند، از کمکهای اضطراری تا بازیابی و بازگشت پایدار به زندگی. کمکرسانیهای اضطراری نباید مانع پیشرفت شوند. کمیته بینالمللی صلیبسرخ شامل پروژههای توانبخشی در فاز اضطراری است، اما این پروژهها باید به برنامههای توسعهای که دیگران انجام میدهند، منجر شود.
تحویل هر چیز خاصی که مردم کمبود آن را حس میکنند، به آنها این امکان را میدهد که دوباره به نیازهای خودشان بپردازند و بنابراین به طور مستقیم از آسیبهای ناشی از درگیریها جلوگیری کنند؛ به عنوان مثال، تحویل بذر و ابزار کشاورزی و تجهیزات برای ماهیگیری در زمان مناسب و در مکانهای مناسب، یا ارايه درمان یا واکسیناسیون برای جمعیت چادرنشین. در اقتصادهای پیشرفته، در صورت اطمینان از دارایی مردم، ضروری نیست که مردم مواد غذایی یا سایر محصولات اساسی را توزیع کنند، بلکه آنها نیاز به تجهیز وسایل تولیدی خود، پردازش و تکمیل روند غذاسازی و یا تولید دارند. توانمند ساختن مردم برای به دستآوردن خودکفایی به آنها کمک میکند تا شأن خود را حفظ و به همان اندازه طبیعی زندگی کنند.
علاوه بر این، به میزان قابل توجهی مقدار منابع مورد نیاز را برای پایداری زندگی و سلامت آنها کاهش میدهد. کمیته بینالمللی صلیبسرخ نظارت کامل و کنترل برنامههای خود را حفظ میکند کمیته بینالمللی عملیات کمکرسانی را ممکن میسازد؛ اگر بتواند استقلال خود را در هر فاز حفظ کند. استقلال به معنای حفظ خوداستقلالی برای مشخصشدن بهرهمندی، برنامهها، سیستمهای اجرایی، فرآیندهای نظارت و مکانیزمهای کنترل است؛ اما این به معنی کارکردن در انزوا نیست. تا آنجا که امکان دارد فعالیتها با مقامات محلی یا سایر سازمانهای امدادرسانی هماهنگ میشوند. در عین حال، کمیته بینالمللی صلیبسرخ هرگز نباید تعهداتی را بپذیرد که ممکن است آن را به هر نحوی که برخلاف اصول اساسی است، اعمال کند. کمیته باید تصمیمات آزادانه خود را اتخاذ کند که همیشه با مشورت با قربانیان درگیری حل میشود. هر عملیات کمکرسانی شامل ارزیابی نیازها، انتخاب اولویتها، تعیین افرادی که کمک میکنند، انتخاب پروژههای خاص و سپس حملونقل و توزیع کمکهای امدادی است. به عنوان مثال، کمیته بینالمللی صلیبسرخ باید بتواند بر تمام مراحل یک عملیات نظارت کند. با توجه به اینکه مردم در طرفهای مختلف درگیری منافع متضاد دارند، نظارت دقیق و مداوم بر تمام فعالیتها اغلب دشوار و گاه غیرممکن خواهد شد. در چنین مواردی، کمیته بینالمللی صلیبسرخ باید با توجه به منافع بشردوستانه (گاه متضاد) تصمیم بگیرد چه مسیری را طی کند.
برای مثال، ممکن است قصد توزیع مواد غذایی بین گروهی از مردم در شرایط ناامید کننده را داشته باشد. محصولات به یک نقطه توزیع منتقل میشوند، اما پس از آن مشخص میشود که به دلیل عدم دسترسی به نیازمندان و یا مشکلات امنیتی نمایندگان کمیته بینالمللی صليب سرخ قادر به نظارت بر توزیع نیستند. عدم تأیید چنین نظارتی (برای ارايه کمکرسانیها به هر قیمتی) اعتبار کمیته بینالمللی صلیبسرخ و اعتماد آن را از مردم در تمام طرفهای درگیری را زیر سوال خواهد برد. از سوی دیگر، نظارت، به ضرر افرادی رنجدیده و یا در معرض خطر خواهد بود که این خود متناقض با اصل بشریت است که همیشه سرلوحه کار کمیته بین المللی صلیبسرخ است. کمیته بینالمللی صلیبسرخ به قربانیان درگیری دسترسی دارد کمیته بینالمللی صلیبسرخ باید اجازه دسترسی به افرادی که نیاز به کمک دارند (برای مشاهده وضع و ارزیابی نیازهای آنها) و اطمینان حتمی از اقدامات مطابق با معیارهای بیطرفی، استقلال و بیطرفی است، بدهد. همچنين به دنبال اجازه بازگشت و ارزيابي تأثير کار خود بر آنانی که به کمک نیاز داشتهاند، ازجمله وضعيت سلامت، عرضه مواد غذايي، لباس، بهداشت، پناهگاه و غيره است. مقامات حکومتی بهرغم معاهدات و تعهدات برای احترام به اصول اساسی بشردوستانه، همیشه بهطور خودکار به افرادی که نیاز به کمک دارند، دسترسی ندارند. بعضی از مقامات قانونی، شورشیان، گروههای مسلح یا افراد به منظور اعمال فشار سیاسی و نظامی به تأخیر میافتند یا انکار میشوند. هنگامی که غذا بهعنوان سلاح جنگی است یا زمانی که تمیزکاری قومی بخشی از استراتژی سیاسی است، نادیده گرفته شود، ماموریت و توانایی کمیته بینالمللی صلیبسرخ بهطور مستقیم با اهداف فرقهها و احزاب در جنگ مخالفت میکند.
عوامل تاثیرگذار ١- سایر سازمانها و ارگانها: کمیته بینالمللی صلیبسرخ معمولا تنها سازمان مداخلهکنندهای است که در هنگام بازجویی از زندانیان بازداشت شده و خانوادههای جداشده، جنگ را ملاقات میکند. طیف گستردهای از سازمانهای امدادرسان غیردولتی در سالهای اخیر کمکهای خود را ارایه کردهاند. نقش گسترده سازمان ملل متحد، عملکرد بسیاری از سازمانهای وابسته به سازمان ملل متحد را افزایش داده است که حضور خود را در این زمینه نیز پررنگتر کردهاند. در یک نتیجهگیری، کمیته بینالمللی صلیبسرخ ممکن است همیشه نخستین سازمانی نباشد که امدادرسانی را انجام میدهد. قبل از هر اقدامی، کمیته بینالمللی صلیبسرخ تعیین میکند که آیا سایر سازمانها یا آژانسها درحالحاضر عملیاتی هستند یا خیر و در صورت لزوم برنامهها، معیارهای کار و روشهای اجرایی آن را بررسی میکند. مزایای هماهنگی اولیه برای به اشتراکگذاشتن اطلاعات و جلوگیری از تکرار تلاش و منابع صرفشده مشهود است.
با این حال، کمیته بینالمللی صلیبسرخ باید ارزیابی کند که آیا برنامههای ارایهشده توسط سازمانهای دیگر امکانپذیر است یا خیر. درحالی که یک درگیری خبر صفحه اول است، پتانسیل جمعآوری پول و کمک مالی میتواند بالا باشد و برخی از سازمانها میتوانند برنامههای خود را براساس بودجههایی که ممکن است فراهم کنند، طراحی میکنند. اگر علاقه رسانهای از بین برود، این اهداف مالی ممکن است برآورده نشوند و برنامهها ممکن است عملی و اجرایی نشوند. ٢- همکاری، نه رقابت: هنگامی که درگیری مسلحانه زندگی مردم را مختل میکند، شکاف بین پیشبینی و شیوه زندگی عادی مردم بسیار وسیع میشود تا توسط کمکهای بینالمللی بشردوستانه بسته شود. کمیته بینالمللی صلیبسرخ تلاش میکند این شکاف را با بازگرداندن منابع و خدمات ضروری به مقادیر طبیعی پیش از آغاز جنگ آغاز کند. کار دیگر سازمانهای بیطرف تنها میتواند بهعنوان نقش مثبتی برای رسیدن به این هدف باشد و یک روحیه همکاری برای به حداکثررساندن منافع قربانیان ضروری را شکل خواهد داد. توزیعهای مربوط به کمیته بینالمللی صلیبسرخ درنهایت توسط سازمانهای دیگر صورت میگیرد.
بنابراین، کمیته بینالمللی صلیبسرخ باید تجزیه و تحلیل اولیه این فرصتهای بالقوه را با توجه به اهمیت کمک بهعنوان یک مسیر، برای محافظت از مردم در هر دو طرف انجام دهد. کمکهای کمیته بینالمللی صلیبسرخ معمولا تمام نمیشوند، زمانی که سازمانهای دیگر که اساسا با اهداف توسعه، دوباره به اقداماتی مشابه اقدامات کمیته بینالمللی صلیبسرخ میپردازند. بعضی از برنامههای توانبخشی اضطراری ممکن است به جامعه ملی منتقل شوند، برای مثال، ارایه کمکهای پزشکی به بیمارستانها یا سایر ارگانهای مربوطه رفاه اجتماعی. با درنظرداشتن این موضوع، کمیته بینالمللی صلیبسرخ با نزدیکشدن به اهداف فدراسیون، با این سازمان همکاری میکند تا ظرفیتهای عملیاتی شرکتهای ملی صلیبسرخ و هلالاحمر را تقویت کند و در نتیجه به توسعه کشورهای خود کمک میکند. بعضی از برنامهها- مانند ارتوپدی، کشاورزی یا کمکهای دامپزشکی- نمیتوانند به شرکت ملی عملیاتی تحویل داده شوند؛ زیرا با تعهدات آنها برابری نمیکنند. به منظور جلوگیری از تداوم کمکهای اضطراری و توانبخشی تا توسعه، کمیته بینالمللی ممکن است از دیگر کمکهای ملی «مشارکتی» در چنین کمکهایی، از طریق پروژه یا ترتیبات دوجانبه استفاده کند. هنگامی که یک درگیری تمام میشود، نمایندگان کمیته بینالمللی مسئولیت این پروژهها را به مقامات محلی و سازمانها و سازمانهای توسعهگر میدهند.
این کار برای اطمینان از پیوستگی امدادرسانی انجام میشود و به مردم کمک میکند تا به زندگی عادی بازگردند. افراد در مناطق جنگی یا در هر جایی که درگیریها باعث تخریب و اختلال میشوند، نیاز به کمکهای مختلف دارند و سازمانهای مختلف متعلق به نهضت بینالمللی صلیبسرخ و هلالاحمر در عملیات برای کمک به آنها شرکت میکنند. کمیته بینالمللی صلیبسرخ مسئول هدایت عمومی چنین عملیاتهایی است و همچنین در شرایطی که نیاز به یک نهاد کاملا خصوصی و بیطرف است. واضح است که تعیین وظایف برای جلوگیری از تلاشهای تکراری ضروری است و همچنین حصول اطمینان- در شرایطی که تنش درحال افزایش است، تنها راهی است که ارتباط با نهضت، مقامات یا مسئولان را برقرار میکند. توافقنامه سازماندهی فعالیتهای بینالمللی کمیته بینالمللی صلیبسرخ، صلیبسرخ ملی و هلالاحمر و فدراسیون آنها در نوامبر ١٩٩٧ به امضا رسید و قرارداد ١٩٨٩، نقش هریک از اجزای مختلف نهضت را جایگزین کرد. ٣- زمانبندی: هدف این است که همیشه در صورت نیاز سریعترین کمکها آماده تسکین دردهای مردم باشد. پاسخ سریع به وضع دشوار به کمیته بینالمللی صلیبسرخ کمک میکند که اعتبار خود را در تمام طرفهای درگیری با طرفداران و قربانیان آنها به دست آورند. کمکرسانی میتواند سایر فعالیتهای که کمتر کسی علاقهمند به آنها را میتوان یافت نیز، فراهم شود که هدف درنهایت کمک به افراد آسیبپذیر است. درگیریهای امروز تمایل زیادی به تغییر سریع وضع بشردوستانه با تشکیل اتحادیههای جدید، تغییر استراتژیهای نظامی، توافقنامه آتشبس، مذاکرات صلح و غیره دارند.
کمیته بینالمللی صلیبسرخ در انجام عملیات امدادرسانی خود باید این تغییرات را دایما ارزیابی و برنامههای خود را براساس آن تنظیم کند. اگر دیگر طرف کمکرسان بیطرف، شایسته و ارایهکننده شناسه میتواند با خیال راحت مسئولیت توزیعهای لازم، اما روتین کمیته بینالمللی صلیبسرخ را به عهده بگیرد، کمیته بینالمللی صلیبسرخ عملیات خود را با هماهنگی لازم برای انتقال انجام خواهد داد. این به این معنی است که به تدریج با کاهش کمکرسانی کمیته بینالمللی صلیبسرخ برای اطمینان از اینکه سازمان یا مؤسس جایگزین قادر به انجام آن است، مواجه خواهیم شد. با این حال، هیچ تعریفی وجود ندارد که چگونه مناقشات تکامل مییابند. کمیته بینالمللی صلیبسرخ اطمینان میدهد که همیشه قادر به پاسخ سریع به هرگونه نیاز فوری و جدید است، بهطورکلی نگهداشتن سهام اضطراری و زیرساختهای لجستیکی، میتواند کمکهای ضروری را در کوتاهترین مدت فراهم کند. بنابراین، کمیته همیشه آماده است تا نقش خاص خود را بهعنوان یک نهاد بیطرف، بیغرض و مستقل تحقق بخشد.
- 10
- 5
