بازنشستگان در انتظار مساعدت دولت

 افراد در سنین سالمندی توانایی‌هایشان کاهش یافته و زمینه ابتلا به انواع بیماری‌ و هزینه‌های درمانی‌شان افزایش می‌یابد. بنابراین اگر سالمندان تحت پوشش بیمه‌های دولتی یا بیمه‌های تامین اجتماعی قرار گیرند توانایی اداره خود و زندگیشان را دارند. با بررسی جمعیت پنج‌میلیون سالخورده در کشور باید گفت که شاید حدود دو‌میلیون نفر بتوانند مستمری دریافت کنند که نیمی از آنها هم زنان هستند. اغلب آنها پیش از این کمتر شاغل بودند و ‌درصد بالایی شان هم در روستا‌ها ساکن هستند و حقوق دریافتی ندارند.

سالخوردگی توام با فقر نیست، بلکه انسان سالخورده متمکن در مقایسه با یک فرد جوان بهتر و سالم‌تر زندگی می‌کند. بنابراین فقر اقتصادی باعث بروز مشکلات متعدد در سالمندان می‌شود. براساس آمار از پنج‌میلیون نفر تحت پوشش کمیته امداد حدود ۵/۱‌میلیون نفر سالمند هستند، یعنی یک سوم از سالمندان کشور توانایی تامین نیازهای معیشتی خود را ندارند که ۶۰‌درصد زنان و ۴۰‌درصد مردان هستند. این امر زنانه شدن سالمندی را در آینده نزدیک نشان می‌دهد. هم اکنون زنان نیازمند در کشور ما بیشتر از مردان هستند و از این گروه ۶۳‌درصد در نقاط روستایی و ۳۷‌درصد در نقاط شهری زندگی می‌کنند. یعنی روستانشین‌ها به دلیل نیاز اقتصادی شدید تحت پوشش کمیته امداد قرار گرفته‌اند. افراد شاغل در صورتی که تحت پوشش بیمه دولتی یا تامین اجتماعی قرار گیرند می‌توانند حقوق دریافت کنند، اما سوال اینجاست که آیا تمام افراد شاغل تحت پوشش سازمان‌های بیمه‌گر هستند؟ افرادی که در ۳۰ سال گذشته شاغل بودند، اما تحت پوشش بیمه قرار نگرفتند نیز هم اکنون در سنین سالمندی از هیچ‌ نوع درآمدی برخوردار نیستند. مگر اینکه تمکن مالی داشته باشند. بنابراین مهم‌ترین مساله سالمندان نیاز مالی‌شان است.

آماده کردن شرایط بازنشستگی برای همگان

بازنشستگان باید شرایط بازنشستگی و دستیابی به حقوقشان را از مسئولان مربوطه مطالبه کنند. اگر شرایط و امکانات از سوی مسئولان و دولتمردان آماده باشد و سلامت جسمی و روانی سالمندان تامین می‌شود، طبیعتا طول عمر آنها افزایش می‌یابد. آنها می‌توانند با ارتباطات اجتماعی قوی به انتقال تجربیات خود به جوانان بپردازند. همچنین اگر شرایط از سوی دولتمردان مسئول فراهم باشد، اما روحیه بازنشستگان مناسب نباشد، امکانات و شرایط فراهم شده نیز از بین می‌رود.

رسیدگی به بازنشسته‌ها در کشورهای پیشرفته

بر اساس بررسی انجام شده سن بازنشستگی در کشور ما در مقایسه با استانداردهای جهانی پایین است. برای مثال سن بازنشستگی در کشورهای حاشیه خلیج فارس ۶۵ سال است. در کشور ما برخی افراد به دلیل حوادث کار زودتر از سن ۶۰ سالگی بازنشسته شده و تقریبا از سن ۵۵ سال بازنشستگی در کشور ما آغاز می‌شود. در حالی که نیروی کار در سنین ۵۰-۵۵ سالگی به بلوغ لازم رسیده و باید تجربیاتش را در اختیار نسل‌های آینده قرار دهد. در کشور ما افراد در این دوران از سیستم اشتغال خارج شده و انتقال تجربیات به نسل جدید انجام نمی‌شود. در دولت یازدهم مبلغ مستمری بازنشستگان افزایش و در مقایسه با گذشته وضعیت اقتصادی آنها ارتقا یافت. در بسیاری از کشورهای پیشرفته افراد با ورود به سنین بازنشستگی از سوی دولت‌ها ماهانه مستمری دریافت می‌کنند. این مستمری هزینه‌های سالمندان را تامین می‌کند. در این کشورها ارتباط مالی بین مراکز نگهداری سالمندان با خانواده سالمند وجود ندارد. مراکز نگهداری سالمندان به‌طور ماهانه از دولت هزینه‌های هر سالمند را اخذ می‌کند. هم اکنون کشور ما در مرحله فرصت برای آغاز دوران سالمندی قرار دارد. در این وضعیت می‌توان با اتخاذ سیاست‌های مناسب از سوی دولت و سازمان‌های مربوطه به ارائه خدمات متعدد به سالمندان پرداخت. در کشورهای پیشرفته بیمه‌های اجتماعی و بیمه‌های سلامت برای سالمندان وضعیت مناسبی ایجاد کرده است. برای مثال در بین سالمندان حوادثی همچون سقوط و زمین‌خوردگی افزایش یافته و منجر به شکستگی استخوان‌ها می‌شود. معمولا شرکت‌های بیمه‌گر به منازل سالمندان و مراکز نگهداری سالمندان رفته و امکاناتی را در اختیار آنها قرار می‌دهند. برای مثال در کشورهای پیشرفته در مواقع بروز حوادث بیمه‌ها موظف به پرداخت هزینه‌های جراحی، پرستار و... هستند. بنابراین سازمان‌های بیمه‌گر قبل از بروز حوادث به ارائه خدمات و آموزش به سالمندان می‌پردازند. این اقدامات میزان بروز حوادث برای سالمندان را کاهش می‌دهد.

گذران دوران سالمندی با مشکلات معیشتی

محمود با ۱۵ سال سابقه بیمه بازنشسته شده است. او به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: ۲۵ سال سابقه فعالیت در اداره ترابری را دارد، اما فقط ۱۵ سال سابقه بیمه برایش ثبت شده است. این در حالی است که در آن سال‌ها سابقه بیمه به شکل دستی ثبت می‌شد و در این حین امکان مفقود شدن پرونده یا فریب کارگر توسط کارفرما با وعده و وعید پرداخت حق بیمه به کرات مشاهده می‌شد. این راننده کامیون بازنشسته ماهانه ۵۰۰‌هزار تومان حقوق دریافت می‌کند و این مبلغ به هیچ‌عنوان کفاف خرج و مخارجش را نمی‌دهد. او می‌افزاید: خرج و مخارج سالمندان فراوان است. مشکلات معیشتی در بین سالمندان این قشر را آسیب‌پذیر کرده است. مسئولان باید با تدوین راهکارهای حمایتی سالمندان را زیر چتر حمایتی خود قرار دهند تا به این شکل از بروز تشدید مشکلات معیشتی، فقر، بیماری و... در جامعه جلوگیری شود.

کلاهبرداری با حق بیمه کارگر

مهدی به تازگی بازنشسته شده است. او به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: امسال در سن ۶۰ سالگی با ۱۰ سال سابقه بیمه بازنشسته شدم. با اینکه از سنین جوانی صاحب کار مبلغی را تحت عنوان حق بیمه از حقوقم کم می‌کرد، اما بعد از گذشت ۲۰ سال با مراجعه به سازمان بیمه فهمیدم که فقط یک سال سابقه پرداخت شده است. در حال حاضر سیستم ثبت بیمه و اغلب اقدامات به شکل رایانه‌ای انجام می‌شود و به این شکل دیگر جای بروز هیچ‌ سوء استفاده و تخلف به جا نمی‌ماند.

از بازنشستگان کشور حمایت شود

رئیس شورای ملی سالمندان درباره وضعیت بازنشستگان در کشور به «آرمان» می‌گوید: قبل از هر اقدام باید سن بازنشستگی بررسی شود. فرید براتی سده درباره بازنشستگان پیش از موعد یا بازنشستگانی که به هر دلیل حقوق بازنشستگی اندک دریافت می‌کنند، می‌افزاید: در دولت یازدهم با اتخاذ سیاست‌های مناسب وضعیت معیشتی سالمندان بهبود یافت. این در حالی است که در یک بازه زمانی نمی‌توان به حمایت از بازنشستگان پیش از موعد یا بازنشستگانی با چند سال سابقه بیمه پرداخت. دولت باید به شکل تدریجی میزان دریافتی این افراد را افزایش دهد. براساس برنامه‌های انجام شده می‌توان سیاست‌های حمایتی برای بازنشستگان را ترمیم کرد، اما این امر زمانبر است. به گفته او با معرفی بازنشستگان به صندوق‌های حمایتی می‌توان وضعیت معیشتی آنها را ارتقا داد. برای مثال فردی در حین کار آسیب دیده و حقوق بازنشستگی پیش از موعد با مبلغ اندک دریافت می‌کند. در این وضعیت نهادهای حمایتگر می‌توانند به این افراد حمایت‌های غیر مادی همچون ویلچر، سمعک، وسایل کمک توانبخشی و... ارائه کنند. حمایت‌های جدی از این افراد باید با برنامه‌ریزی مناسب انجام شود تا در اجرای برنامه‌های اقتصادی دولت تاثیر مخرب نداشته باشد.

جوانان نسبت به دوران بازنشستگی‌شان دغدغه‌مند باشند

ایران در آستانه ورود به دوران سالمندی است. در سال ۱۴۰۵ جمعیت سالمند کشور بیش از ۹۶‌درصد رشد می‌کند و تعداد سالمندان به ۱۰‌میلیون نفر افزایش می‌یابد. ایران در سال ۱۳۹۰ بیشترین تعداد جمعیت سالخورده را داشته و نرخ سالمندی ایران در سال ۹۰، ۷/۵ بود، یعنی ۷/۵‌درصد از جمعیت کشور بالای ۶۵ سال سن داشتند. سالمندان ما بهداشت کافی، امنیت شغلی و تامین اجتماعی ندارند. برخی از آنها زیر خط فقر هستند و با مشکلات فراوان دست و پنجه نرم می‌کنند. یک عضو کمیسیون اجتماعی مجلس درباره وضعیت دریافت مستمری بازنشستگان به «آرمان» می‌گوید: با توجه به وضعیت اقتصادی در جامعه بازنشستگان نباید کمتر از یک‌میلیون و ۵۰۰‌هزار تومان حقوق ماهانه دریافت کنند، اما در بین بازنشستگان کشور به دلیل حضور بخش خصوصی شاهد نوسان در پرداختی‌ها هستیم. عبدالرضا عزیزی می‌افزاید:‌ میزان دریافتی‌ حقوق بازنشستگی بر اساس سال‌های پرداخت حق بیمه بررسی می‌شود. با این تفاسیر بازنشستگان در سنین بالای ۶۰ سالگی ماهانه بر اساس میزان پرداخت حق بیمه مستمری دریافت می‌کنند. در این شرایط مجلس نمی‌تواند اقدامی در زمینه افزایش حقوق بازنشستگان انجام دهد. به گفته او سازمان‌های بیمه‌گر از لحاظ اقتصادی از شرایط مناسب برخوردار نیستند و نمی‌توانند در زمینه افزایش حقوق بازنشستگان اقدام کنند. هرگونه اقدام در این زمینه منوط به پرداخت هزینه‌ها از سوی دولت است. این نماینده مجلس درباره سونامی سالمندی و نیاز افراد در این دوران می‌گوید:‌ افراد در سنین جوانی باید با پرداخت حق بیمه به فکر دوران سالمندی‌شان باشند. هرگونه اقدام در زمینه ارتقای وضعیت معیشتی سالمندان باید به شکل مقطعی انجام شود. در حال حاضر پنج‌میلیون سالمند در کشور زندگی می‌کنند. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده در سال ۱۴۲۲، ۲۵‌درصد جمعیت کشور سالمند می‌شوند، یعنی در بین چهار نفر یک فرد سالمند است. باید از هم اکنون برای جمعیت سالمند کشور برنامه‌ریزی شود. عزیزی می‌افزاید: افراد باید با دغدغه‌مندی نسبت به دوران سالمندی، به بیمه درمانی، بیمه عمر و به کارگیری سبک زندگی سالم توجه کنند.