چهارشنبه ۲۵ تیر ۱۴۰۴
۱۰:۲۰ - ۱۹ تير ۱۳۹۸ کد خبر: ۹۸۰۴۰۵۵۱۵
کتاب، شعر و ادب

وقتی اهل ادب از خجالت هم در می آیند

رو کم کُنی های شاعرانــــــــــــــــه!

رو کم کنی های شاعرانه,اخبار فرهنگی,خبرهای فرهنگی,کتاب و ادبیات

شاعران هم مانند هر آدم دیگری عواطف و حالات خاص خودشان را دارند؛ دلخور می‌شوند، عصبانی می‌شوند، ابراز علاقه می‌کنند، بگو مگو می‌کنند، مسخره می‌کنند، حسادت می‌کنند، اظهار فضل و برتری می‎‌کنند یا حس رقابت با همکارانشان در درونشان بیدار می‌شود. هر کدام از این حال و احوال هم خودش را در اثر شاعر نشان می‌دهد. این هم بخشی از دنیای ادبیات است که اتفاقاً در ادبیات فارسی هم، نمونه‌های جالبی دارد.

دشمنی در قالب شعر!

در ادبیات فارسی اصطلاحی به نام «نقیضه‌گویی» داریم که به معنی تقلید طنز از یک اثر ادبی یا هنری، با قصد تمسخر و نقد آن است؛ حالا این نقیضه هم می‌تواند شعر باشد و هم نوشته. اولین شاعری که چراغ نقیضه‌گویی را در ادبیات فارسی روشن کرد، سوزنی سمرقندی، شاعر قرن ششم هجری بود که اتفاقاً برازندۀ نامش هم هست! سوزنی تا توانسته از خجالت شاعران قبل از خود و هم‌دوره‌هایش، از جمله امیر معزّی و سنایی درآمده است که به دلیل غیراخلاقی و بی ادبانه بودن اشعار او، از آوردنشان معذوریم! در قرن ششم، شاعری به نام اثیرالدین اخسیکتی به خاقانی حسادت می‌کرد و می‌خواست در برابر او عرض اندام کند و برای همین خاقانی را هجو کرده ولی خاقانی در برابر او، هیچ واکنشی نشان نداده است. اما همین خاقانی در برابر تعدادی از هم‌دوره‌های خود مانند ابوالعلاء گنجوی و رشید الدین وطواط فخرفروشی کرده و در اشعاری خود را از آن‌ها برتر دانسته است؛ برای نمونه به یک بیت از قطعه هجوآمیز او برای رشیدالدین وطواط توجه کنید: «خاقانیا! گله مکن او از سگان کیست/ خود صیدکی کند سگک استخوان خورک»!

شاعر شکمو و چنگال اسرار آمیز

 نقیضه‌گویی در آثار عبید زاکانی، شاعر و نویسنده قرن هشتم به اوج خود می‌رسد. منظومۀ ۹۲ بیتیِ «موش و گربه» عبید یک حماسه کمدی و نقیضه‌گویی است که در آن به ریاکاری گربه زاهد به زبان طنز انتقاد می‌کند. بسحق اطعمه، شاعر معروف قرن نهم که به خوراکی‌ها علاقه زیادی داشته، نقیضه‌های طنزآمیزش را بر آثار شاعران قبل از خود از جمله حافظ، سعدی و فردوسی با موضوع غذاهای رنگارنگ ایرانی نوشته است. دیوان اطعمه شامل منظومه‌هایی مانند کنز الاشتها و منظومه اسرار چنگال است. از شاعران و نویسندگان معاصر که در نقیضه‌گویی دستی دارند می‌توان به ناصر فیض(دیوان حافیض) و ابوالفضل زرویی نصرآباد(نقیضه بر شعرهای سهراب سپهری) اشاره کرد. به یک بیت از نقیضه‌های ناصر فیض بر شعر حافظ توجه کنید: برقی از منزل لیلی بدرخشید سحر/ لیلی آمد دم در،گفت: بیا برق آمد!

ابراز علاقه یا حسادت؟

بر خلاف شاعرانی که قصد تمسخر و طعنه زدن به یکدیگر را دارند، کسانی هم هستند که به همدیگر ارادت می ورزند. وقتی یک شاعر بخواهد ابراز علاقه یا ادای دین کند، اثری بر اساس اثرِ شاعر مورد علاقه‌اش می‌سراید؛ البته همیشه هم این کار از سر علاقه و ارادت نیست و گاهی رنگ و بوی برتری‌جویی به خود می‌گیرد؛ مثلاً شاعران زیادی بعد از فردوسی شاهنامه سرودند و همه‌شان به خاطر علاقه این کار را نکردند و بعضی‌هایشان می‌خواستند ثابت کنند که از فردوسی بهترند!

حمله به پنج گنج

شرط اصلی و مهم برای کسانی که می‌خواهند نظیر یک اثر را تولید کنند این است که وارد حوزه سرقت ادبی نشوند! جالب است بدانید حدود ۱۵۰ اثر به تقلید از کارهای نظامی گنجوی سروده شده؛ به عنوان مثال، ۵۹ نظیره از لیلی و مجنون و ۵۱ نظیره از خسرو و شیرین داریم! مهم‌ترین کتاب‌هایی که در ادبیات فارسی برایشان نظیر و مانند نوشته شده است، شاهنامه فردوسی، پنج گنج نظامی، حدیقه سنایی و گلستان سعدی هستند.

استقبال با آغوش باز

گاهی شاعرانی هم پیدا می‌شوند که تنها از سر علاقه‌مندی به آثار شاعران قبل از خودشان یک بیت یا یک شعر کامل را با وزن و قالب یکی از اشعار آن‌ها می‌سرایند. به عبارتی به استقبال آن شعر گذشته می‌روند و یاد شعر و شاعر مورد علاقه‌شان را زنده نگه می‌دارند. برای مثال، این بیت معروف حافظ: «اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را/ به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را» مورد استقبال شاعرانی مانند صائب تبریزی و شهریار قرار گرفته است. صائب این‌طور سروده: « اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را/ به خال هندویش بخشم سر و دست و تن و پا را». نمونه دیگر این بیت خاقانی است: « ای صبحدم ببین که کجا می فرستمت/ نزدیک آفتاب وفا می‌فرستمت» که حافظ این‌طور به استقبالش رفته است: «ای هدهد صبا به سبا می‌فرستمت/ بنگر که از کجا به کجا می‌فرستمت». حافظ به استقبال این بیت سعدی هم رفته: «جز این قدر نتوان گفت بر جمال تو عیب/ که مهربانی از آن طبع و خو نمی‌آید» و این‌طور سروده است: «جز این قدر نتوان گفت در جمال تو عیب/ که وضع مهر و وفا نیست روی زیبا را».

آرانیان

khorasannews.com
  • 17
  • 4
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه

حکایت های اسرار التوحید اسرار التوحید یکی از آثار برجسته ادبیات فارسی است که سرشار از پند و موعضه و داستان های زیبا است. این کتاب به نیمه ی دوم قرن ششم هجری  مربوط می باشد و از لحاظ نثر فارسی و عرفانی بسیار حائز اهمیت است. در این مطلب از سرپوش تعدادی از حکایت های اسرار التوحید آورده شده است.

...[ادامه]
ویژه سرپوش