رسانه‌هایی که بخار کله مردم را خالی می‌کنند!

رضا ساکی، طنزپرداز، در گفت‌وگو با ایسنا درباره انتقادهایی که مبنی بر کاهش کیفیت طنزنویسی در مطبوعات مطرح می‌شود، اظهار کرد: متاسفانه در نقد ادبی روزگار ما، حرف‌های کلی زده می‌شود که هم کلیشه‌ای و هم اشتباه هستند. برای طرح ادعاهایی همانند اینکه کیفیت طنز مطبوعاتی کم شده است، مردم دیگر کتاب نمی‌خوانند، مردم دیگر نمی‌خندند، مخاطبان ایسنا کاهش پیدا کرده است و ... به نگاه جامع‌تر و تحقیقات بیشتری نیاز است؛ اگر مردم دیگر کتاب نمی‌خوانند پس چرا کتاب سنگین «انسان خردمند» فروش دارد؟ به طور کلی در طرح این ادعاها باید حواسمان به «برخی» و «بعضی»ها باشد.

او ادامه داد: در حوزه طنز مطبوعاتی هم می‌توان گفت که امروز ظرفیت‌های زیادی وجود دارد. این حرف را به استناد گفته مرحوم منوچهر احترامی می‌گویم؛ ایشان سال ۸۸ فوت شد و تا زمانی که زنده بود همیشه می‌گفت این نسلی که الان طنز می‌نویسد، درخشان‌تر از هر دوره‌ای است. باید به این نکته توجه داشت طنزنویسان نسل جدید، پیشکوستان طنزنویس زیادی را پشت سر گذاشته و بسیار غنی شده‌اند. امروز ما می‌توانیم در همه جای ایران تحریریه‌های قوی داشته باشیم، به شرط آنکه این نگاه وجود داشته باشد که طنز می‌تواند سوپاپ امنیت کشور و مردم باشد. 

این طنزنویس با بیان اینکه «در هر دوره‌ای طنز مطبوعاتی کارکرد خودش را داشته و الان نیز کار خود را انجام می‌دهد»، خاطرنشان کرد: بدیهی است که هیچکدام از این دوره‌ها را نمی‌توان با هم مقایسه کرد؛ به عنوان مثال فضای دوره ۲ خرداد ۷۶ تا اسفند ۷۷ را به هیچ وجه نمی‌توان با فضای امروز مقایسه کرد. نمی‌دانم کسانی که به کارکرد و کیفیت امروز طنز مطبوعاتی انتقاد وارد می‌کنند، دقیقا منظورشان چیست؟ اما به طور کلی کارکرد طنز در مطبوعات افشاگری، انتقاد و برملا کردن دروغ است که همچنان هم کار خود را انجام می‌دهد.

ساکی خاطرنشان کرد: مشکل اصلی امروز طنز مطبوعاتی این است که چرا دیگر نمی‌توانیم مجله طنزی همانند «گل‌آقا» را تکرار کنیم؟ ممکن است برخی این پاسخ را بدهند که امروز هم مجلات طنزی وجود دارد، اما باید به این نکته توجه کرد که چه مقدار از این مجلات طنز سرگرمی و چه مقدار فکاهی است؟

او با بیان اینکه «هنوز نگاهمان به طنز نگاه برانداز است»، گفت: هنوز برخی از مدیران میانی، مدیران کل و  وزرا فکر می‌کنند که اگر طنزنویسان رشد کنند، آنها دیگر نمی‌توانند به کارشان ادامه بدهند. البته از جهت تاثیرگذاری طنز مطبوعاتی حق دارند. چرا که طنزنویسان می‌توانند با تاثیر بیشتری از خرابکاری برخی مسئولین حرف بزنند. اما در عین حال باید به این نکته نیز توجه کرد که وجود نداشتن طنز در فضای رسانه‌ای برای جامعه و فضای سیاسی کشور تبعاتی را به دنبال دارد. اگر مسوولان بدانند که تبعات توجه نکردن به طنز مطبوعاتی چقدر زیاد است، آرزو می‌کردند کاش تعداد نشریاتی همانند «گل‌آقا» بیشتر می‌شد.

ساکی با بیان اینکه «متاسفانه طنز در حاشیه قرار گرفته است»، خاطرنشان کرد: طنز مطبوعاتی می‌تواند تاثیرات مثبتی به دنبال داشته باشد؛ این در حالی است که متاسفانه برخی از دوستانی که باید طبق قانون بازنشسته شوند، اما همچنان نمی‌روند این تفکر را ندارند.

او یکی دیگر از تفاوت‌های میان طنز امروز با طنز «گل آقا» را جناحی شدن طنز امروز برشمرد و یادآور شد: طنز امروز به ویژه از خرداد ۷۶ به شدت حزبی و جناحی شد. درست است که همواره طنز با موضوعات سیاسی همراه بوده، اما جناحی شدن آن بحث دیگری است. طبق تاریخ مطبوعات، اوایل انقلاب نشریات طنز زیادی شروع به کار کردند، اما از همان دوره هم طنز کاملا جناحی و به دو حزب چپ و راست تقسیم شد. این در حالی است که طنز جناحی به هیچ وجه به درد مردم نمی‌خورد. حسن توفیق و بسیاری از کسانی که به نوعی با نشریه «توفیق» در ارتباط بودند در این باره اتفاق نظر دارند که این نشریه همواره تلاش کرده برای مردم و در کنار مردم باشد. همچنین مجله «گل‌آقا» نیز از صفحه نخست تا پایان در اختیار مردم و سفره آنها بود و در واقع وقتی مردم «گل‌آقا» می‌خواندند خودشان را پیدا می‌کردند و دل‌شان خنک می‌شد.

این طنزنویس خاطرنشان کرد:‌ البته بسیاری این دل خنکی را در دوره «گل‌آقا» به سوپاپ اطمینان تعبیر می‌کردند. این در حالی است که به طور کلی بخشی از نقش رسانه‌ها همین سوپاپ بودن است. در همه جای دنیا به رسانه‌ها اجازه داده می‌شود که بخار کله مردم را خالی کنند تا از حضور آنها در خیابان‌ها جلوگیری شود. به عنوان مثال مردم وقتی «گل‌آقا» می‌خواندند دیگر یقه مدیران را در خیابان نمی‌گرفتند، بلکه با آنها سر گفت‌وگو را باز می‌کردند. در واقع می‌توان گفت در دوره‌ای که مسوولان بر سر میکروفون با هم دعوا می‌کنند، دورانی است که «گل‌آقا» وجود ندارد.