دومین محصول پرمصرف ایرانیان در میزان واردات نیز رتبه دوم را از آن خود کرده است.اين یعنی در میان محصولات کشاورزی پس از ذرت، برنج بیشترین میزان واردات را داشته است. از آنجايي كه تولید داخلی پاسخگوی نیاز کشور نیست، به همین دليل بخشی از نیاز مصرفی به وسیله واردات تامین می‌شود؛ وارداتی که هر سال با معضل تازه‌اي مردم را غافلگير می‌کند. امسال نیز حجم قابل توجهی از این محصول نسبت به سال‌های گذشته به کشور وارد و البته مانند همیشه با حاشیه‌هایی همراه شده است.
این محصول را می‌توان پرحاشیه‌ترین محصول کشاورزی دانست زیرا هر ساله با حاشیه‌ای همچون آلودگی، قاچاق و واردات در فصل برداشت روبه‌رو می‌شود. امسال نیز بحث برنج‌های آلوده و واردات بی‌رویه در فصل برداشت حسابی داغ شد. تا جایی که تیر امسال، دولت با تصمیم جدیدي بازار را شوک‌زده کرد و با واردات برنج در ماه اول فصل برداشت موافقت شد.
این در حالی بود که کارشناسان و نمایندگان ملت، خواستار جلوگیری از چنین تصمیمی شده بودند. در همین حال، ابتدای شهریور با درخواست نمايندگان مجلس، وزارت جهاد كشاورزي واردات برنج را تا پايان آبان ممنوع اعلام كرد. با این حال باز هم شاهد انتشار اخباری بودیم که واردات برنج را تاييد مي‌كردند.
ممنوعیت واردات بی کیفیت
طبق سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی، با شروع فصل برداشت برنج تولید داخل، ممنوعیت واردات اعمال و تا پایان آبان ادامه دارد و پس از آن اقدامات لازم برای واردات برنج ماه‌های پایانی سال انجام می‌شود. اگرچه به گفته مسئولان واردات برنج تا آبان ممنوع است اما بر اساس اظهارات عده‌اي از نمايندگان مجلس واردات همچنان در فصل برداشت صورت می‌گیرد؛ آن هم وارداتی که با کیفیت نامناسب است.
در اين ميان، علاوه‌بر وارداتی که در مرداد انجام شد، زمزمه‌هايی در ارتباط با واردات جدید برنج در برنامه کاری قرار گرفت و به گفته برخي مقامات مسئول، شاهد واردات اين محصول در مرداد و شهريور بوديم. اين درحالي‌است كه طبق توافق با متولیان کشور، قرار بود که برنج مورد نیاز کشور در فصل برداشت این محصول وارد نشود زيرا بر اساس گزارش‌ها، از تكميل ذخاير استراتژيك نياز به واردات جديد وجود ندارد و واردات جدید، اقدامي ضدسیاست اقتصاد مقاومتی است و باید وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه پاسخگو باشند.
رييس‌جمهور جلوي واردات برنج را بگيرد!
با اين وجود، واردات بي‌رويه برنج از قول مسئولان مورد پيگيري قرار گرفت و برخي نمايندگان مجلس نيز در اعتراض به واردات بي‌رويه گفته‌اند: یکی از شعارهای دولت در ایام انتخابات حمایت از تولید داخلي بوده است و ريیس جمهور باید در زمینه جلوگیری از برنج وارادتی اقدام کند. بنابراين، در حالي میزان مصرف برنج مورد نیاز کشور سه میلیون تن در سال است که دو میلیون و ۲۰۰ هزار تن در کشور تولید شده و نیاز به واردات ما ۸۰۰ هزار تن است كه پس از آبان (دوران ممنوعيت واردات) صورت مي‌گيرد.
چالش برنج‌های آلوده
سال‌هاست که موضوع آلودگی برنج‌های وارداتی به کشور گاه و بی‌گاه توسط مسئولان دولتی و غیر دولتی مطرح می‌شود. برخی ادعاهای مطرح شده در مورد این آلودگی‌ها آن‌قدر جدی است که به سادگی نمی‌توان از کنار آن گذشت. به طور مثال آلوده بودن برنج‌های وارداتی به سم خطرناک و کشنده آرسنیک یکی از ادعاهای مطرح شده است.
تیر سال‌جاری نیز پس از صدور مجوز واردات ۱۰۰هزار تن برنج خارجی، بحث آلوده بودن این برنج‌ها دوباره پیش کشیده شد. این‌بار برخی نمایندگان مجلس مدعی بودند اسنادی در دست دارند که نشان می‌دهد برنج‌هایی را که در گذشته خریداری شده و به‌دلیل تحریم‌ها وارد کشور نشده، هم‌اکنون در حال ورود به کشور است.
به گفته این نمایندگان، برنج‌های وارداتی که از تایلند، اروگوئه و هند خریداری شده است آلوده و غیرقابل مصرف هستند و مسئولان سازمان استاندارد باید برای جلوگیری از عرضه آن‌ها اقدامی انجام دهند. یک ماه بعد با نزدیک شدن به فصل ممنوعیت واردات برنج در مرداد، این نمایندگان بار دیگر در مورد آلودگی برنج‌های خارجی تایلندی و اروگوئه‌ای وارداتی به سم آرسنیک هشدار دادند و معتقد بودند این برنج‌های بی‌کیفیت به دلیل نگهداری طولانی مدت در انبار به وسیله مواد شیمیایی آلوده به فلزات سنگین شده‌اند.
پافشاري نمايندگان
در پي آن، نمایندگان مجلس در زمینه ورود برنج‌های تایلندی و اروگوئه نامه تذکری را به ارگان‌های مربوطه ارسال و ابزار امیدواری کردند که از توزیع این برنج‌ها در بازار کشور جلوگیری شود. طرح این موضوع در حالی بود که محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی، در ابتدای شهریور در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران در مورد آلودگی این برنج‌ها از آلوده بودن برنج‌های وارداتی اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: من نمی‌دانم برنج‌ها آلوده بوده یا خير.
اگر هست مراجع ذی‌ربط جلوگیری کنند. پس از اظهار نظر وزیر جهاد کشاورزی، موضوع برنج‌های آلوده مسکوت ماند.تا اینکه در ۲۷شهریور این موضوع توسط کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی جدی‌تر مطرح شد و این کمیسیون از سفر تعدادی از نمایندگان مجلس نهم به هند برای بررسی برنج‌های آلوده به آرسنیک خبر داد. این گروه از نمایندگان پس از بازگشت به ایران تاييد کردند برنجي که در اراضی هند و پاکستان کشت می‌شود، حاوی آرسنیک است.
تكذيب خبر آلودگي
هرچند پیگیری و مقاومت نمایندگان در نهایت موجب توقف تخلیه ۹۳هزار تن برنج آلوده اروگوئه‌ای شد و سازمان غذا و دارو بالاخره پروانه‌های وارداتی برنج آلوده تایلندی را به‌حالت تعلیق درآورد اما تاخیر و کوتاهی آن‌ها سبب شد که ۳۳هزار تن از این برنج‌های آلوده که در اردیبهشت به ایران ارسال شده بود، تخلیه و وارد سفره مردم شود.
البته همچنان تکذیب آلوده بودن برنج‌های وارداتی همچنان توسط برخی مسئولان دولتی مطرح می‌شود و مي‌گويند: برنج‌های وارداتی تحت شرایط نظارتی سختگیرانه اجازه واردات و پس از آن، مجوز توزیع می‌گیرند و استانداردهای تعیین شده از دیگر کشورها بالاتر است و کسانی که مدعی واردات برنج آلوده هستند با پرهیز از کلی‌گویی باید مستندات ارائه دهند. اما این تکذیب و تايیدهای دستگاه‌های دولتی و اصرار نمایندگان مجلس، هیچ‌کدام نمی‌تواند بار گناه بی‌توجهی مسئولان و وکلای مردم در مجلس را نسبت به سلامت جامعه کم کند.
مُهر تعلیق بر واردات برنج تایلندی
به دنبال اين حاشيه‌ها با نظر سازمان غذا و دارو پروانه‌های وارداتی برنج تایلندی با توجه به بررسی ویژگی‌های کمی و کیفی به‌حالت تعلیق درآمد. بنابراین از خرید و ثبت سفارش برنج تایلندی خودداری شد و واردات جاری مرتبط با محموله‌ها و سری ساخت‌های نیمه اول سال ۹۶ مورد بررسي قرار گرفت.
در اين ميان، دبیر انجمن واردکنندگان برنج در خصوص دستور جدید سازمان غذا و دارو توضيح داد كه با توجه به ممنوعیت واردات برنج از شهریور، حکم مورد اشاره مربوط به دوره بعد واردات و پایان فصل ممنوعیت است. بر این اساس بازرسان اداره کل مربوطه اقدام به صدور مجوز واردات برنج‌های تایلندی خواهند کرد.
ماجرای برنج‌های لاستیکی و پلاستیکی
حالا پس از واردات برنج‌های آلوده به آرسنیک این روزها پرونده دیگری برای این محصول پرطرفدار باز شده است که البته به اعتقاد مسئولان سازمان غذا و دارو این موضوعات صحت ندارد. پس از ممنوعیت واردات برنج تایلندی و به تعلیق درآمدن پروانه‌های واردات آن، حالا نوبت به ماجرای برنج‌های پلاستیکی و لاستیکی رسیده است.
در روزهای گذشته کلیپی در فضای مجازی منتشر شده که با ریختن مشتی برنج روی شعله گاز، نشان می‌دهد که برنج‌ها مانند پلاستیک آب شده و سیاه می‌شوند. ادعای راوی کلیپ، لاستیکی، پلاستیکی و مشمایی بودن برنج‌ها است.
بنابراین باتوجه به حساسیت این موضوع برای سلامت مصرف‌کنندگان و ایجاد نگرانی در میان مردم، مسئولان وزارت بهداشت به آن واکنش نشان دادند. یکی از مسئولان سازمان غذا و دارو اعلام کرد که این خبر به هیچ عنوان صحت ندارد و سازمان غذا و دارو تمام منابع و مزارع برنج را قبل از اقدام به واردات، مورد بازدید و آزمایش قرار می‌دهد. تمام کارخانه‌ها نیز بازدید می‌شوند و موارد هم قبل از اینکه مجوز واردات دریافت کنند، ابتدا باید ثبت شوند.
آمار مصرف برنج خارجي در ايران
بر اساس آمار اعلام شده از سوی مسئولان، در حال حاضر مصرف سالانه برنج کشور ۳.۲ میلیون تن است که بین ۱.۷ تا ۲ میلیون تن از محل تولیدات داخلی و ۱.۲ تا ۱.۵ میلیون تن از محل واردات تامین می‌شود. بنابراین برای تامین کسری برنج داخلی، چاره‌ای جز واردات وجود ندارد. به گفته مسئولان سهم مصرفی برنج خارجی ماهانه بین۱۲۰ تا ۱۵۰ هزارتن است.
از مجموع این برنج وارداتی، تاکنون ۷۵۰ هزارتن آن به مصرف رسیده است و بقیه در ماه‌های ممنوعیت (سه ماه ممنوعیت واردات برنج) واردات به بازار عرضه می‌شود. امسال نیز ۶۰ درصد برنج خارجی مورد نیاز کشور از هندوستان، ۳۰ درصد از پاکستان و ۱۰ درصد از تایلند تامین و وارد شده است. گفتنی است که همچنین مصرف سرانه برنج در کشور ما بین ۴۰ تا ۴۱ کیلوگرم در سال است.
حاشیه‌های برنج‌های پلاستیکی و لاستیکی
مرتضی‌شاه‌حسینی، نايب رييس انجمن واردات برنج در خصوص حاشيه‌هاي برنج‌هاي لاستيكي و پلاستيكي به «قانون» مي‌گويد: هر فردی اگر مقداری دید اقتصادی داشته باشد، به‌طور حتم می‌داند که پلاستیک گران‌تر از برنج است و سودجويان هیچ زمان پلاستیک را با برنج مخلوط نمی‌کنند. علاوه‌بر آن شكل ظاهري برنج نيز زماني كه شسته مي‌شود كاملا مشخص است واگر پلاستیک يا لاستيك باشد، روي آب شناور خواهد شد.
بنابراين ويديويي كه اين روزها در شبکه‌های مجازی دست به دست مي‌چرخد، هرگز صحت ندارد و برنج پلاستیکی وجود خارجی ندارد. چيزي شبيه به کریستال را از دور نشان دادند و گفتند این پلاستیک است در صورتي كه تنها شبيه برنج است.
این‌ها دروغ‌پراكني‌هايي است که برخی‌ها از آن سود می‌برند. این مساله باعث می‌شود که روح و روان مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد واعتماد آن‌ها را سلب مي‌كند. البته مردم ما هوشیارتر از این حرف‌ها هستند كه اخبار واقعي و غيرواقعي را از يكديگر تشخيص دهند و مي‌دانند كه برنج‌هاي پلاستيكي تنها خوراکي براي شبکه‌های مجازی بود.
شفاف سازي در واردات
او همچنين ادامه مي‌دهد: درباره آمار برنج‌های وارداتی نیز هر سال همین مقدار واردات به داخل ایران وجود داشته است اما در سال‌های گذشته، تعرفه واردات زياد بود و حالا از ۴۰ درصد به ۲۶ درصد رسيده است. به همین خاطر بخشي از برنج‌هاي خارجي به وسيله قاچاق وارد كشور مي‌شدند و زماني که واردات ممنوع می‌شد، ميزان قاچاق نيز به چندبرابر مي‌رسيد.
به طوري كه پيش از اين، ۶۰۰ میلیون دلار و نزدیک به ۶۰۰ هزار تن برنج به صورت قاچاق وارد کشور مي‌شد. خوشبختانه درحال حاضر با توجه به معقول شدن تعرفه‌ها، انگیزه‌ای برای قاچاقچان وجود ندارد و تمام محموله‌هاي واردات از سیستم قانونی و براساس دستورالعمل‌هاي بهداشتی در گمرک بررسی و رصد و سپس به كشور وارد مي‌شود.
با كاهش تعرفه‌ها شفاف‌سازی نيز افزايش پيدا كرده و مالیات مشخصي نيز از واردکنندگان دريافت می‌شود؛ بنابراين مردم از اين اتفاق مثبت منتفع می‌شوند و برنج سالم به دست‌شان خواهد رسید. در سال‌هاي گذشته محصول برنج تا این مدت از سال به ميزان يكساني وارد می‌شد، منتها مقداری رسمی و بخشی از آن قاچاق بود. مجموع این واردات امسال به صورت رسمی وارد شده و به همین دليل، به نظر می‌رسد واردات امسال بیش از سال‌های گذشته بوده و به همين خاطر بيشتر افراد فكر مي‌كنند واردات امسال غیرطبیعی است.
برنج قاچاق نداشتيم
او در خصوص ميزان واردات برنج مي‌گويد: مقداری از بار واردات پروانه شده و ساعت نخورده بود به همين خاطر در گمرکات باقي ماند و تجمیع واردات امسال یک میلیون ۵۴ هزار تن اعلام شد. نیاز کشور یک میلیون و ۳۵۰ هزار تن در طول سال است که فکر نمی‌کنم بیشتر از این ميزان باشد.
زیرا هیچ واردکننده‌ای نمی‌خواهد برنج روی دستش بماند و در انبار دپو شود. هيچ عقل سلیمی این کار را نمی‌کند و واردكنندگان تا مقدار قابل توجهی از محصول به فروش نرسد به سراغ واردات نمي‌روند. فروش برنج خارجی محدودیت‌هاي خود را دارد؛ به خاطر اینکه بازار مصرف خاصی دارد. یعنی این‌طور نیست که هر چقدر برنج وارد شود، مورد مصرف قرار گيرد. جامعه هدف اين واردات، دهک‌های پایین جامعه هستند كه برنج‌های خارجی را با قیمت كمتري استفاده می‌کنند.
چالش واردات در زمان برداشت
شاه حسيني در پاسخ به اين پرسش كه چرا زمانی که بخشنامه ممنوعيت واردات برنج ابلاغ شد باز هم واردات داشتيم، مي‌گويد: آخرین آماری که گمرک تا ابتدای شهریور اعلام کرد يك ميليون و هشت هزار تن بوده اما از ۲۷ شهریور تا اول مهر، به یک میلیون و ۵۴ هزار تن رسیده است. اين مقداري كه از ۲۷ شهريور به كشور وارد شده، برنج‌هايي است كه پروانه شده در گمرك مانده بود زيرا پيش از ممنوعيت واردات برخي واردكنندگان توانستند برنج وارد کنند و تعدادي به دليل پاره‌اي از مشكلات نتوانستند.
توقف واردات از دو كشور
نايب رييس انجمن واردات برنج، با اشاره به اينكه برخی مسئولان در رسانه‌ها از واردات در فصل برداشت صحبت می‌کنند، خاطرنشان مي‌كند: حتی یک کیلوگرم واردات برنج نداشتیم. از زمانی که واردات ممنوع شده تاكنون، تنها بار برنج‌هايي به كشور وارد شد كه پروانه شده، عوارض گمرک پرداخته و برگ ورود گرفته بودند. به‌طور حتم به جز اين محموله‌ها واردات ديگري نداشتيم. در حال حاضر از کشورهاي هندوستان، پاکستان، تایلند و اروگوئه واردات برنج صورت مي‌گيرد كه اين اواخر واردات برنج از اروگوئه و تایلند متوقف شده است.
اين ممنوعيت براساس بخشنامه وزارت بهداشت و باتوجه به آرسنیک بيش از حد مجاز اين محصولات صورت گرفته است زيرا اين امکان وجود داشت كه اين برنج‌ها با برنج‌های وارداتي دیگر مخلوط شده و کنترل آن سخت می‌شود؛ بنابراين مسئولان تصميم گرفتند كه در حال حاضر از واردات آن‌ها جلوگيري شود تا بعدها در اين باره شفاف‌سازی صورت گیرد. به شكلي كه وزارت بهداشت در محل مستقر شود و برنج‌هاي وارداتي را تایید کند.
بنابراين گمرک اجازه ورود به بار اين دو کشور نداده است. البته پيشتر نيز از اين كشورها واردات برنج داشتيم که مورد آزمایش قرار گرفتند و ایرادی نداشتند. به دليل اينكه واردت برنج‌هاي تایلندی دوباره از سرگرفته شده، وزارت بهداشت با حساسیتی که داشت همه محموله‌ها را بررسی کرده است. به همین خاطر برنج‌هايي که با مشکل کیفی همراه بوده در گمرک مانده و به آن‌ها اجازه ترخیص داده نشده است و باید برگشت بخورد.
برنج‌هاي آلوده معدوم شد
اين مقام مسئول، در پاسخ به اين پرسش كه مردم مطمئن باشند كه برنج آلوده در بازار وجود ندارد، گفت: نه برنج آلوده نداریم. برنج آلوده را برخي دلالان و واسطه‌ها در اوايل فصل برداشت، بر سرزبان‌ها مي‌اندازند و مي‌گويند واردات بی رویه و با حجم زیادی وارد شده است. پس از فصل برداشت، بحث برنج آلوده آغاز می‌شود تا مردم را از مصرف برنج خارجي بترسانند و برنج خود را بفروشند. این‌ها ترفندهایی است که در سال‌های گذشته به کارمي‌برند اما در حقيقت این‌گونه نیست. اما داستان برنج‌هاي آلوده به سال‌هاي ۹۰ و ۹۱ بازمي‌گردد.
اين محموله‌ها را وزارت صنعت و بعد وزارت جهادكشاورزي وارد کرده بود و به دليل اينكه برخی بارها كه داراي آرسنيك زيادي بودند در انبار مانده بود، اين واردات ماندگاری و کیفیت خوبی نداشت و فسادپذیر شده بود. آن زمان بار برنج دو سال در انبارها نگه داشته شد و عرضه آن را زمانی که تاریخ آن به پایان رسيد، آغاز كردند. این موضوع مشکلاتی ایجاد کرد. بنابراین از ورود اين محموله‌ها به بازار جلوگيري و سپس معدوم شد.
این واردات به برنج‌هاي آلوده معروف شدند و برخی‌ها سوءاستفاده کردند و آن را به تمام واردات برنج تسری دادند. در صورتی که بخش خصوصی حتي یک کیلو برنج آلوده نه وارد می‌کند و نه حق ورود آن را دارد زیرا دولت تمام واردات را رصد می‌کند. این بارها که به داخل راه پیدا کرده است، مربوط به قبل از قوانین وزارت بهداشت مي‌شود.
اقدام جديدي براي واردات ايمن
شاه حسيني ادامه مي‌دهد: به تازگي اقدام تازه‌اي را در دستور كار قرار داده‌ايم. درصدد هستيم تا «جي ام پي» را از سربگيريم. در حال حاضر براي اجرايي كردن اين موضوع با وزارت بهداشت همفکری و همکاری داشته‌ايم. وزارت بهداشت شرکت تخصصی و آزمایشگاهی را تدارک دیده و تجهیز كرده است تا از اختلاط برنج‌ها جلوگیری شود و سالم بودن آن‌ها مورد اطمينان قرار گيرد.
برای مثال حتی اگر تولیدکنندگان يا واردکنندگان بخواهند سوءاستفاده و ازاعلام اختلاط برنج جلوگيري كنند، جلوی ورود آن به كشور و بازار گرفته خواهد شد و آزمایش‌هایی روی آن صورت می‌گیرد كه انجام‌شان لازم‌الاجرا شده است.
به طوري كه برنج‌ها با ۲۱ نوع آزمایش از صافي عبور می‌کنند و اگر كيفيت مناسبي نداشته باشند، برگشت خواهند خورد. با وجود پيمايش برنج‌ها حتی يك کیلو برنج آلوده وارد بازار نمي‌شود و تمامي بارها از مزرعه تا سر سفره مردم، تحت رصد بهداشتی قرار مي‌گيرد. وزارت بهداشت در طرح جی ام پی و با شماره‌ای که روی گونی‌ها ثبت مي‌شود، حتی اطلاع دارد كه برنج‌ها از کدام منطقه، کدام کارخانه و با چه برندي وارد شده‌اند و وزارت بهداشت مماشاتی در خصوص سلامت مردم ندارد.
واردکنندگان نيز ارز اين مملكت و مردم را از كشور خارج مي‌كنند و باید جنس خوب را وارد كنند و به دست مصرف كننده برسانند. اما متاسفانه برخي اوقات عده‌اي جوی را در جامعه حاكم مي‌كنند كه جامعه را نسبت به برنج‌هاي وارداتي بي‌اعتماد كنند. در اين ميان به مردم اطمينان مي‌دهم كه سلامت برنج‌های داخل بازار ۱۰۰ درصدی و تضمین شده است.
برنج از آنجا که یکی از کالاهای اساسی در سبد خانوار است و پر مصرف‌ترین کالا نیز به شمار می‌آید، سلامت آن بسیار حايز اهمیت است زیرا عدم کیفیت برنج می‌تواند سلامت آحاد جامعه را به خطر بیندازد ، به همین خاطر حساسیت روی این محصول از سایر اقلام دیگر بیشتر است اما همیشه حاشیه‌هایی برای برنج به وجود می‌آید. در اين ميان مسئولان بايد تدابيري را در نظر بگيرند تا با افزايش چالش‌هايي همچون افزايش قيمت و آلودگي اين محصول، شاهد حذف آن از سفره خانوارها نباشيم.
- 12
- 1
