مافیای صادرات پسته

خرید و فروش محصولات و کالاها در دنیای دیجیتال امروز از حالت سنتی فاصله گرفته و به سمت کسب و کارهای نوین حرکت کرده است تا جایی که محصولات کشاورزی نیز از این دوره‌گذار مستثنی نبوده و در حال حرکت به سمت معامله در بازارهای نوین هستند.

اما در این شرایط بازار، برخی محصولات کشاورزی در اختیار دست‌های پشت پرده است که اجازه به روز شدن بازارها را به کشاورزان و باغداران نمی‌دهد. از این رو سال‌هاست که پسته به عنوان یکی از محصولات استراتژیک کشور که نام ایران را در سطح جهان به‌عنوان تولیدکننده برتر مطرح می‌کند، یکی از محصولاتی است که بازار صادرات سنتی آن در اختیار عده‌ای خاص قرار گرفته است.

بر این اساس طبق نظر فعالان این حوزه، صادرات پسته ایران در انحصار مافیای ثروت و قدرت است؛ به‌طوری که چند نفر از بازرگانان ایرانی فعال در خارج از کشور ادعا می‌کنند شرکت‌های مهم جهان که در کار پسته فعالیت دارند، فقط از طریق اعضای این مافیا قادرند معاملاتی را در ایران انجام دهند و به دیگران اجازه داده نمی‌شود در این کار وارد شوند. در همین خصوص یک مقام مسوول، با بیان اینکه معامله‌کنندگان چرتکه‌ای، با عرضه پسته در بورس کالا حذف می‌شوند، گفت: صادرات این کالا اکنون در دست مافیاست.

لزوم وجود متولی قوی در بازار

رییس هیات مدیره تعاونی تولیدکنندگان پسته استان مرکزی و فعال بازار پسته با بیان اینکه محصول پسته هم قابلیت تازه‌خوری دارد و هم به عنوان خشکبار محسوب می‌شود، اظهار کرد: برای محصولات کشاورزی اگر متولی و اتحادیه منسجم وجود نداشته باشد یا شرکت‌های سهامی بازار را مدیریت نکنند در فصل برداشت به دلیل عدم وجود امکان انبارداری محصول برای همه کشاورزان و باغداران و نیاز آنها به منابع مالی، عرضه در بازار افزایش یافته و تعادل بازار به هم می‌ریزد زیرا باغدار به انبار ذخیره محصول و منابع مالی نیاز دارد.

محمود بارانی افزود: به دلیل اینکه در بازار پسته اکثر خرده مالکان و تولیدکنندگان در سطح کوچک هستند به دلیل مشکلات مالی محصول خود را به هر قیمتی در بازار عرضه می‌کنند.

وی با بیان اینکه در دنیا عرضه و تقاضا تعیین‌کننده واقعی قیمت است، تاکید کرد: نیمه نخست سال‌جاری با وجود تقاضا، متولی برای عرضه وجود نداشت به طوری که برنامه‌ریزی لازم برای میزان تولید و تقاضا وجود ندارد و همین عدم برنامه‌ریزی باعث می‌شود در طول سال تعادل بازار به هم بخورد.

این فعال بازار پسته در استان مرکزی ادامه داد: این در حالی است که در آمریکا به عنوان کشور رقیب ایران در تولید پسته، ظرفیت‌های بازار به خوبی شناسایی می‌شود و به همان میزان نیز عرضه صورت می‌گیرد. این امر بر لزوم وجود یک متولی تاکید دارد تا تامین نقدینگی بخش کشاورزی را در دست بگیرد یا مدیریت آن را به بورس کالا واگذار کند تا دلالان حاصل زحمت کشاورزان را به رایگان به دست نیاورند.

دولت زمینه صادرات هدفمند را فراهم کند

به گفته بارانی بازار محصولات کشاورزی در دست مافیاست و پسته به عنوان یک محصول استراتژیک نیز از این امر مستثنی نیست.

وی با بیان اینکه بازار پسته در دست بخش‌خصوصی است، عنوان کرد: صددرصد بازار پسته از تولید و فرآوری تا فروش و صادرات در دست بخش‌خصوصی است و رتبه اول صادرات بخش کشاورزی را در اختیار دارد. از این رو به لحاظ اهمیت ارزآوری برای توسعه بخش کشاورزی، دولت باید زمینه صادرات هدفمند این محصول را فراهم و بازار داخلی را به بازارهای جهانی وصل کند.وی اظهار کرد: اما قیمت‌گذاری پسته کاری تخصصی است و مانند طلا برحسب اونس و طبق ویژگی‌های ظاهری، رنگ، اندازه، طعم و کیفیت آن مطابق با سلیقه مشتری، تعیین می‌شود و بسیار پیچیده است.

رییس هیات مدیره تعاونی تولیدکنندگان پسته استان مرکزی ضمن اشاره به قیمت هشت تا ۱۰ دلاری پسته در بازارهای جهانی گفت: با توجه به اینکه هزینه تامین مالی برای تولیدکننده از طریق شبکه بانکی بالاست، باغداران در زمان برداشت محصول برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود با هم رقابت منفی می‌کنند.

در فصل برداشت بیش از یک میلیارد دلار تولید پسته داریم که باید به کمک صادرات فروخته شود. اما اگر باغداری بخواهد محصول خود را نگه دارد تا به قیمت بالاتری بفروشد به صرفه‌تر است تا محصول خود را فروخته و با سپرده‌گذاری پول خود از سود بانکی بهره ببرد.

دوره معاملات چرتکه‌ای به پایان رسیده

بارانی با تاکید بر اینکه بورس کالا حتما باید برای کشف قیمت و برقراری تعادل عرضه و تقاضا در بازار پسته وارد عمل شود، گفت: در دنیا دوره معاملات چرتکه‌ای و بازار سنتی به پایان رسیده و محصولات مختلف باید با عرضه در بورس معاملات خود را انجام دهند تا ضمن شفافیت معاملاتی، پول باغداران هم به موقع وصول و مشکل نقدینگی آنها حل شود.

این فعال بازار پسته در خصوص عرضه این محصول در بورس به مهر گفت: امروزه دنیای دیجیتال است و محصول عرضه شده در یک کشور در کشوری دیگر خریداری شده و پول آن انتقال می‌یابد. بنابراین عرضه پسته در بورس کالا گام مثبتی برای کمک به تولید‌کننده و همچنین صادرکنندگان البته به جز آن عده محدود است؛ در این میان باید به صورت منظم اطلاعات کافی و آموزش‌های لازم به باغداران نسبت به عرضه در بورس انجام شده و برای آن برنامه‌ریزی کرد.

بارانی افزود: در ایران اتحادیه صادرکنندگان از اتحادیه تولیدکنندگان پسته قدرت بیشتری دارد و این امر موجب اعمال فشار به تولیدکننده برای فروش محصول به هر قیمتی می‌شود. از این رو لازم است بازار منسجم‌تر مدیریت شود تا تعادل برقرار شود. در این صورت، شکل‌گیری رقابت سالم در بازار باعث پیشرفت می‌شود.