شائبه یک عددسازی جدید؛ کسری بودجه ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی چطور صفر شد؟

مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه و معاون رئیس جمهوری روز دوشنبه، ۱۹ دیماه درباره شرایط بودجه‌ای سال جاری گفت که ۹۵ درصد منابع بودجه تا اینجای کار محقق شده‌اند و تا پایان سال جاری خبری از کسری بودجه نخواهد بود.

نگرانی‌ها از کسری بودجه سنگین دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۱ موضوعی است که نه امروز در دهمین ماه سال بلکه یک سال قبل در روزهای بررسی و تصویب قانون بودجه ۱۴۰۱ در مجلس، مورد هشدار کارشناسان مختلف بود. نگرانی‌هایی که نشانه برای جدی گرفتن آنها کم نبود.

اما حدود دو ماه پیش خود دولتی‌ها بودند که به وجود کسری بودجه سنگین اعتراف کردند. کسری که معادل حداقل ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بود. آنکه این عدد را مطرح کرد کسی نبود جز همین مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه که امروز گفته ۹۵ درصد منابع بودجه کشور محقق شده و تا پایان سال کسری در کار نخواهد بود.

او روز ۱۷ آبان ماه در یکی از جلسات علنی مجلس که اتفاقا بسیار هم حاشیه ساز شد، از تحقق تنها ۶۶ درصد بودجه هفت ماهه امسال خبر داده و گفته بود تا پایان سال نیز تحقق بودجه تا همین سطح خواهد بود و ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری داریم.

میرکاظمی آن روز به همراه احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد راهی بهارستان شده بود تا به سؤال نمایندگان درباره محقق‌ نشدن تبصره‌های بودجه مرتبط با تسهیلات رشد تولید و اشتغال‌زایی پاسخ دهد. او با اعلام کسری ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی تا آن تاریخ، خطاب به نمایندگان گفت این مبلغ را «نمی‌توانیم از آسمان بیاوریم.»

حالا سوال این است که آیا در ظرف همین ۲ ماه دولت این ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه را طبق گفته‌های متناوب میرکاظمی «آز آسمان» آورده است؟

در روزهای پایانی آذرماه چیزی که مرکز پژوهش‌های مجلس از کسری بودجه دولت برآورده کرده بود عددی بیش از ۳۰۰ هزار میلیارد تومان بود.

مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش اعلام کرده بود با فرض پرداخت همه هزینه‌ای عمومی، پیش‌بینی می‌شود دولت تا پایان سال ۱۴۰۱ برای تامین بودجه عمومی به حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان نیاز خواهد داشت که با لحاظ بار مالی انتقال یافته از سال ۱۴۰۰ این رقم به حدود ۳۶۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد.

برآوردهای همین مرکز هم از تحقق منابع کشور در ۷ ماهه اول سال حکایت از آن داشت که تنها ۷۳ درصد از مجموع منابع بودجه محقق شده‌اند. در این میان متوسط تحقق درآمدهای نفتی کشور البته از عدد ۵۶ درصد بیشتر نشده است.

نکته مهم اما آمار دیگری است که در همین گزارش از تحقق تنها ۲۷ درصدی بودجه عمرانی کشور در ۶ ماه نخست خبر می‌دهد و این به آن معناست که دولت بار دیگر به دلیل ناتوانی در تحقق درآمدها، از بودجه عمرانی کاسته و با ۷۳ درصد آن حقوق و دستمزد را پرداخت کرده است.

با این اوضاع ظرف حداکثر ۲ ماه فاصله بین زمانی که میرکاظمی از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه سخن می‌گفت و بر عدم امکان جبران آن تاکید داشت تا امروز که کسری بودجه را پایان یافته اعلام می‌کند، جز وقوع یک معجزه اقتصادی اتفاق دیگری نمی‌تواند افتاده باشد.

این سوالی است که دولت نمی‌تواند به راحتی از کنار آن بگذارد. چرا که جز تناقض سخنان رئیس سازمان برنامه و بودجه و همینطور آمارهای رسمی فعلی، هیچ نشانه دیگری هم در کشور وجود ندارد که بر پایان یافتن حجم وسیع کسری بودجه دولت در سال ۱۴۰۱ دلالت کند.

به عبارتی اینکه از زبان رئیس سازمان برنامه و بودجه بشنویم که کسری بودجه در حال صفر شدن است کافی به نظر نمی‌رسد. این گزاره مطرح شده توسط دولت تنها زمانی قابل قبول است که به شکل مستند توضیح داده شود چه اتفاقی خصوصا در دو ماه اخیر رخ داده که کسری بودجه به سمت صفر میل کرده است. آن هم در حالی که به اعتراف خود دولت تا مقطع آذرماه حداقل ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بوده.