اعداد و ارقام بودجه کل در استان‌ها، شهرها و روستا‌های کشور متجلی می‌شود. در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸کل کشور، مجموع اعتبارات هزینه‌ای و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای استان‌ها به ۳۸۵ هزار میلیارد ریال افزایش یافته است که این رقم در مقایسه با قانون بودجه سال ۱۳۹۷ که بیش از ۳۴۱ هزار میلیارد ریال بوده حاکی از رشد ۱۳ درصدی است.
براساس گزارش سازمان برنامه و بودجه کشور، اعتبارات هزینه‌ای این بخش نیز از ۱۰۴ هزار میلیارد ریال به ۱۲۷ هزار میلیارد ریال و اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای از ۲۳۶ هزار میلیارد ریال به ۲۵۷ هزار میلیارد ریال افزایش یافته است. بنا به این گزارش، در قسمت اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای استانی هم اعتبارات قانون استفاده متوازن از امکانات کشور برای توازن بخشی در شاخص‌های برخورداری به میزان ۱۵ درصد رشد دارد که این اعتبارات صرف ارتقای شاخص‌های برخورداری در شهرستان‌های زیر متوسط کشوری می‌شود.
۲۸ درصد؛ سهم استان‌ها از بودجه کل
حدود ۲۸ درصد از منابع بودجه عمومی لایحه بودجه سال ۱۳۹۸، منابع استانی است. در طرف مصارف از کل اعتبارات معادل ۴۰۷ هزار میلیارد تومان، حدود ۶ درصد اعتبارات، استانی است (معادل ۲۵ هزار میلیارد تومان). این رقم به این معنا نیست که بقیه بودجه مربوط به استان تهران است، بلکه به این معناست که این قسمت ازبودجه دراختیار شورای برنامه‌ریزی توسعه استان قرار می‌گیرد و توسط این شورا درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود.
اعتبارات استانی در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ نسبت به قانون سال ۱۳۹۷ کمی افزایش داشته به طوری که از رقم ۲۱.۸ هزار میلیارد تومان به ۲۴ هزار میلیارد تومان افزایش داشته (معادل رشد ۱۰ درصدی). در این بین اعتبارات هزینه‌ای رشد عمده‌ای نسبت به اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای داشته است به طوری که اعتبارات هزینه‌ای ۲۰ درصد رشد داشته است در حالی که اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای کمتر از ۲ درصد رشد داشته است.
علاوه بر اعتبارات فوق، برخی ردیف‌های متفرقه در جدول شماره ۱۰ استانی قرار گرفته است که شامل اعتبارات بازارچه‌های مرزی، کمک زیان شرکت‌های آب و فاضلاب روستایی و اعتبارات موضوع ماده۲۳ قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و جرایم رانندگی جهت پرداخت به شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور است. مجموع این اعتبارات در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ برابر با ۷۲۶ میلیارد تومان است که نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۷ بیش از ۱۹ درصد رشد داشته است. یکی از منابع مهم دیگر استان‌ها که صرف تملک دارایی سرمایه‌ای می‌شود از محل قانون استفاده متوازن از امکانات کشور است که بنابر آن سالانه ۳ درصد از بودجه عمومی باید جهت تعادل بخشی توسعه بین استان‌ها شود.
این رقم در بودجه سال ۱۳۹۸ برابر با ۱۴ هزار میلیارد تومان، معادل ۵.۳ درصد از منابع عمومی است که نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۷، ۱۴ درصد رشد داشته است. در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ نسبت درآمدهای استانی به مصارف استانی حدود ۴.۷ است. یعنی ۸۰ درصد درآمدهای استانی در اختیار استان‌ها نیست و به طور ملی درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود. این نسبت در قانون بودجه سال ۱۳۹۷ حدود ۴.۴ برابر بود یعنی فقط ۲۲ درصد درآمدهای استانی به استان‌ها بازمی‌گشت و ۷۸ درصد آن به‌صورت ملی تصمیم‌گیری می‌شد.
۵۳ درصد درآمد بودجه استانی از تهران
براساس محاسبات انجام شده از نظر درآمد، استان‌های تهران، اصفهان، خوزستان و خراسان رضوی بیش از ۶۸ درصد از بار مالی دولت در این بخش را به دوش می‌کشند. سهم استان تهران از درآمدهای استانی به تنهایی حدود ۵۳ درصد بوده و استان‌های اصفهان
(۷ درصد)، خوزستان (۴.۷ درصد)، خراسان رضوی (۳.۶ درصد) در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار گرفته‌اند. منظور از درآمد همانگونه که گفته شد، عمدتاً درآمدهای مالیاتی است و نفت به‌عنوان درآمد طبقه‌بندی نمی‌شود.
نسبت مجموع اعتبارات استان‌ها (جاری و عمرانی) به درآمدهای استانی که اصطلاحاً ضریب بازگشت نامیده می‌شود در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ برای ۹ استان ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان وبلوچستان، خراسان جنوبی، لرستان، کردستان، چهارمحال وبختیاری، گلستان و خراسان شمالی بیش از ۱۰۰ بوده که به معنای برخورداری بیش از ۱۰۰ درصدی استان از درآمدهایش است. این نسبت برای سایر استان‌ها کمتر از ۱۰۰ است. رشد اعتبارات هزینه‌ای استانی به طور متوسط برای استان‌ها حدود ۲۰ درصد بوده است.
این نرخ برای برخی استان‌ها بیشتر و برای برخی استان‌ها کمتر بوده است. بیشترین رشد مربوط به استان آذربایجان غربی با ۲۳ درصد رشد و استان‌های خوزستان، تهران، کرمانشاه، آذربایجان شرقی و ایلام در پله‌های بعدی با ۲۲ درصد رشد قرار دارند. متوسط رشد اعتبارات عمرانی برای استان‌ها برابر با ۱.۹ درصد بوده است. در این بین استان بوشهر با ۱۷ درصد رشد بیشترین رشد را داشته است. در مجموع ۱۸ استان رشد مثبت و ۱۳ استان رشد منفی داشته‌اند.
۱۵۴ هزار تومان سرانه بودجه هزینه‌ای
سرانه اعتبارات هزینه‌ای استانی (یعنی بودجه هزینه‌ای استانی تقسیم بر تعداد ساکنین استان(حدود ۱۵۴ هزارتومان است و سرانه اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای (عمرانی) استانی برابر با حدود ۷ هزار تومان است. از نظر توزیع استانی، بیشترین سرانه اعتبارات هزینه‌ای برای استان‌های ایلام ۴۶۰ هزار تومان، کهگیلویه و بویراحمد ۳۵۳ میلیون تومان و خراسان جنوبی ۳۴۷ هزار تومان است و کمترین سرانه اعتبارات هزینه‌ای استانی مربوط به استان‌های تهران ۵۸ هزار تومان، البرز۸۹ هزار تومان و خراسان رضوی ۱۰۸ هزارتومان است.
از نظر اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای(عمرانی) بیشترین سرانه اعتبارات عمرانی مربوط به استان‌های بوشهر ۵۳۲ هزار تومان، کهگیلویه و بویراحمد ۴۸۵ هزارتومان و ایلام ۴۱۲ هزارتومان است. کمترین سرانه اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای (عمرانی) نیز مربوط به استان‌های تهران حدود ۱۹ هزار تومان، البرز حدود ۴۲ هزار تومان و اصفهان حدود ۶۲ هزارتومان است. با توجه به ارقام ذکر شده سعی کنید در مورد توسعه یافتگی یا محرومیت استان و بودجه استانی رابطه‌ای برقرار کنید. مثال اینکه چرا ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و خراسان جنوبی، بیشترین سرانه اعتبارات استانی را می‌گیرند و امثال تهران، البرز، اصفهان کمتر؟
- 12
- 8
