انتخاب بایدن چه تأثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

اگر ترامپ بتواند با سودمندی از هر ابزار در انتخابات برنده شود، میزان فشار آمریکا بر ایران و اقتصاد ایران و نیز بر هم پیمانان تازه ایران مانند چین و روسیه افزایش خواهد یافت.

اینکه در نتیجه انتخابات در دو، سه ماه آینده آمریکا چه بلایی سر آمریکا می آید، یک موضوع داخلی برای آمریکاست. نکته مهم، تأثیر انتخابات آمریکا بر ایران و ساختار اقتصادی ایران است.

اگر ترامپ بتواند با سودمندی از هر ابزار در انتخابات برنده شود، میزان فشار آمریکا بر ایران و اقتصاد ایران و نیز بر هم پیمانان تازه ایران مانند چین و روسیه افزایش خواهد یافت.اما اگر جو بایدن، نامزد دموکرات ها، برنده انتخابات ریاست جمهوری شود، انتخاب او چه تأثیری بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت؟

نخستین تأثیر آن کاهش فشار اقتصادی خواهد بود که ترامپ در دو، سه سال گذشته بر اقتصاد ایران تحمیل کرده است. کاهش فشار به این معنی نیست که دموکرات ها عاشق چشم و ابروی ایران هستند، به این معنی هم نیست که دموکرات ها از پیمان همکاری ایران و چین و روسیه خوششان می آید؛ اما دموکرات ها جنسا نرم تر از جمهوری خواهان هستند.

روی کارآمدن دموکرات ها در آمریکا در سال آینده میلادی به احتمال بسیار زیاد فشار کنونی اقتصادی ای را که ترامپ بر ایران وارد کرده، تعدیل خواهد کرد. از جمله این تعدیل ها، آزادی هرچند نسبی ایران در زمینه فروش نفت خواهد بود.

اگر با انتخاب بایدن فروش نفت ایران آغاز شود و به تدریج گسترش یابد، بحران اقتصادی کنونی ایران به تدریج فروکش خواهد کرد. با آزادی تدریجی صادرات کالاهای دیگر هم درآمد دولت و هم درآمد مردم افزایش خواهد یافت، زیرا ۷۰ درصد اقتصاد کنونی ایران در دست دولت یا نهادهای حکومتی است.

حرکت به سوی رفاه نسبی شتاب خواهد گرفت. ارزش برابری دلار به تدریج کاهش خواهد یافت که به مفهوم بالارفتن ارزش پول ملی خواهد بود. فقر کنونی در طبقات پایین اقتصادی به تدریج کاهش خواهد یافت، زیرا مشاغل وابسته به صنعت نفت که به خاطر تحریم و با بروز و گسترش کرونا در ایران از دست رفته اند، به تدریج باز خواهند گشت. مسکن و اجاره بها نیز پایین خواهد آمد. چنین تحولی در بهای کالاهای مورد نیاز مردم تأثیر خواهد گذاشت.

روابط تجاری ایران با کشورهای اطراف و اروپا و خاور دور بهبود خواهد یافت، زیرا از یک سو فشار کنونی بر این حرکت که توسط ترامپ اعمال می شود کاهش می یابد و از سوی دیگر ارزش کنونی دلار و ین و پوند و ارزهای دیگر به سوی تقویت ارزش ریال به حرکت در خواهد آمد.

این دگرگونی ها چون در یک دوره بحرانی صورت می گیرد ، از دید زمان و مکان قابل پیش بینی نیستند. حالتی که هم اکنون در نظام اقتصادی و برنامه ریزی دیده می شود، همسانی فراوانی با رویدادهای اول انقلاب دارد. امروز سازمان های برنامه ریزی و بخش های برنامه ریزی سازمان های دولتی هیچ چیز را نمی توانند پیش بینی کنند. این در حالی است که پیش بینی پذیری نخستین شرط هر برنامه ریزی است. همراه با این تحولات باید نقش گسترش کرونا را هم وارد محاسبات کرد. پیدایش کرونا به هیچ وجه قابل پیش بینی نبود. بیماری کرونا هم زمان با محاصره اقتصادی باعث فشار مضاعف بر دولت کنونی ایران شده است.

تغییر دولت در آمریکا همراه با تلاش جهانی برای کنترل گسترش کرونا بر وضعیت اقتصادی ایران و جهان نقش عمده ای ایفا خواهند کرد. این تغییرات اگر مثبت باشد سود آن نصیب دولت بعدی در ایران خواهد شد، زیرا دوره دوم دولت روحانی سال آینده به پایان می رسد و هم اکنون رقبای انتخابات آینده به جان هم افتاده اند. هرچه که باشد یا رخ دهد، دولت کنونی ایران چوب عمده آن را خواهد خورد، زیرا اگر سودی باشد، نصیب دولت بعدی خواهد شد. دولت بعدی این تحولات را به عنوان نتیجه عملکرد بهتر دولت خود به رخ مردم خواهد کشید.