سه شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۳
۱۰:۴۳ - ۱۰ دي ۱۴۰۲ کد خبر: ۱۴۰۲۱۰۰۶۳۹
مسکن، راه، عمران

دردسر هزینه‌های مسکن برای همه دهک‌های اقتصادی؛ وقتی تورم زمین به سناریویی تاریخی تبدیل می‌شود

وضعیت بازار مسکن,دردسر هزینه‌های مسکن برای همه دهک‌های اقتصادی

روزنامه شرق نوشت: فقر مسکن شکل و شمایل تازه‌ای پیدا کرده است. این را آمار و ارقام نشان می‌دهد. مفهوم فقر مسکن، تصاویری شبیه گورخوابی، ماشین‌خوابی، کارتن‌خوابی و‌... را در ذهن مخاطب تداعی می‌کند. اما واقعیت ماجرا این است که فقر مسکن در شکل و شمایل تازه خود دیگر طیف گسترده‌ای از بازنمودها را شامل می‌شود که تصاویر نام‌برده فقط نشانگر فقر مسکن در انتهای طیف است. پیش‌تر اگر دهک‌های پایین جامعه درگیر این پدیده شوم بودند، اما حالا مرفه‌ترین اقشار جامعه نیز درگیر فقر مسکن شده و مجبور است از دیگر هزینه‌های خود صرف‌نظر کرده تا هزینه مسکن را تأمین کند. طبق بررسی‌های انجام‌شده، این پدیده دیگر محدود به یک دهک خاص در شهر تهران نیست و می‌توان مدعی شد به سایر دهک‌های جامعه تسری پیدا کرده است. اگر دهک ۱۰ جامعه را به‌عنوان مرفه‌ترین دهک اقتصادی در نظر بگیریم، طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، ۸۵ درصد از این دهک درگیر فقر مسکن -‌به معنایی که در ادامه توضیح داده می‌شود- هستند؛ در نتیجه به تبع این تسری، سفره مردم کوچک‌تر شده و کیفیت زیسته آنها کاهش چشمگیری داشته است.

‌فقر مسکن گریبان‌گیر تمامی دهک‌ها در تهران

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «احکام قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه در حوزه تأمین مسکن اقشار کم‌درآمد» اطلاعاتی در‌خصوص تورم قیمت مسکن از سال ۹۶ تا‌کنون ارائه داده است. طبق این گزارش، قیمت هر متر‌مربع مسکن در شهر تهران در آذر ۱۴۰۱ نسبت به پنج سال گذشته در ماه مشابه (آذر ۱۳۹۶) بیش از ۸۴۴ درصد افزایش یافته است. همچنین در کل خانوارهای شهری، شاخص قیمت مسکن در آذر ۱۴۰۱ نسبت به آذر ۱۳۹۶، حدود ۲۴۷ درصد رشد داشته که در همین بازه شاخص کل قیمت‌ها برای خانوارهای شهری ۴۰۳ درصد افزایش یافته است.

سؤال اصلی در اینجا این است که این تورم ۴۰۰‌‌درصدی که تمام دهک‌ها را درگیر خود کرده، از خلال چه سیاست‌گذاری‌ای سر برآورده است؟

همان‌طور که در ابتدای گزارش عنوان شد، فقر مسکن شکل و شمایل تازه‌ای به خود گرفته و نتیجه آن درگیری بیشتر اقشار جامعه است. در تعریفی که پیش از این از سوی دفتر اسکان بشر سازمان ملل متحد (هبیتات) ارائه شده، دو معیار برای تعریف فقر مسکن وجود دارد؛ اولین معیار فقر مسکن، عدم ‌برخورداری محل سکونت افراد یا مسکن خانوار از امکانات حداقلی یک واحد مسکونی معمولی است و معیار دوم، اختصاص بیش از ۳۰‌ درصد سبد هزینه‌‌‌ای خانوارها به هزینه تأمین مسکن‌.

از طرف دیگر، در مطالعات اقتصادی، مسکن در استطاعت معیاری است که برای اندازه‌‌‌گیری میزان هزینه مسکن خانوار نسبت به دیگر هزینه‌های آن محاسبه می‌شود. بر این اساس، خانواری به مسکن در استطاعت دسترسی دارد که سهم هزینه مسکن او کمتر از ۳۰ درصد کل هزینه‌های آن خانوار باشد.

نکته درخور توجه این بوده که درصد فقر مسکن یا محرومیت خانوارها از دسترسی به مسکن در استطاعت و مناسب در دهک‌های ۱۰ و یک (‌به‌عنوان مرفه‌ترین و کم‌در‌آمدترین دهک‌های جامعه) فقط ۱۰ درصد متفاوت بوده که به معنای فراگیری این پدیده نامطلوب (خلاف تصور عمومی‌) به تمام دهک‌های جامعه است.

‌سهم بالای مسکن در سبد هزینه خانوار

اما برای دستیابی به تصویر واضح‌تری از این پدیده، به مقایسه سهم هزینه مسکن در سبد خانوار دیگر کشورها پرداخته‌ایم.

در یک مقایسه آماری بین ۵۲ کشور، مسکن در سبد هزینه‌ای خانوارهای شهری ایرانی سهم نزدیک به ۳۸.۱ درصدی دارد؛ در‌حالی‌که این عدد در کشورهای عضو OECD (سازمان همکاری اقتصادی و توسعه) به‌طور میانگین حدود ۲۳ درصد، در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ۲۳.۹ درصد و در حوزه یورو ۲۳.۶ درصد است.

همچنین در بین ۵۲ کشوری که وضعیت آنها با ایران مقایسه شده، پس از خانوارهای ایرانی، فنلاندی‌ها با ۲۸.۹ درصد، اسلواکی‌ها با ۲۸.۷ درصد، دانمارکی‌ها با ۲۸.۱ درصد، جمهوری‌ چک با ۲۶.۳ درصد و فرانسه با ۲۶.۲ درصد به‌ ترتیب در رتبه‌های دوم تا هفتم با بالاترین هزینه در این بخش قرار دارند. در روسیه سهم مسکن از سبد هزینه‌ای خانوار حدود ۱۳.۸ درصد است. این میزان در مکزیک ۱۴.۶ درصد، در لیتوانی ۱۴.۹ درصد، در شیلی و ترکیه ۱۵ درصد، در کره‌جنوبی ۱۷ درصد، در قبرس ۱۵.۶ درصد و در آمریکا ۱۹ درصد است. همچنین در قطر ۲۱.۲ درصد، در عربستان سعودی ۲۲.۴ درصد، در ایتالیا ۲۲.۵ درصد، در پاکستان ۲۳.۸ درصد، در چین ۲۴.۴ درصد و در ژاپن ۲۵ درصد است.

‌کیفیت زندگی فدای گرانی مسکن

مرداد امسال بود که مرکز آمار ایران در گزارشی متوسط درآمد خانوارهای ایرانی را ارائه داد. در همان گزارش، سهم هر یک از نیازهای اصلی خانوارها نیز آمده است.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، از هزینه‌ کل سالانه‌ خانوار شهری نزدیک به ۳۸ میلیون تومان آن با سهم ۲۷.۵ درصد مربوط به هزینه‌های خوراکی و دخانی و ۹۹.۵ میلیون تومان با سهم ۷۲.۵ درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است. در بین هزینه‌‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم مربوط به هزینه‌ گوشت با سهم ۲۰.۷ درصد و در بین هزینه‌های غیرخوراکی بیشترین سهم با ۵۲.۵ درصد مربوط به هزینه مسکن، سوخت و روشنایی بوده است. منابع تأمین درآمد خانوارهای شهری نشان می‌‌دهد که ۳۲.۸ درصد درآمد از مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، ١۶ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۵۱.۲ درصد از محل درآمدهای غیرشغلی خانوار تأمین شده است.

بر این اساس، خانوارها درخصوص مدیریت هزینه و درآمد خود بیش‌ از نیمی از درآمدشان صرف تأمین مسکن می‌شود. این دقیقا به معنای آن است که سهم دیگر بخش‌ها کم خواهد شد. به همین ترتیب است که تفریح و سرگرمی -که به‌عنوان یکی از شاخصه‌های رفاه و سلامت روان به حساب می‌آید‌- کمترین سهم را با چهاردهم درصد به خود اختصاص داده است.

اگر این آمار کنار آمار قبلی گذاشته شود، این نتیجه را می‌دهد که اغلب دهک‌های اقتصادی تهران به دلیل گرانی مسکن و خدمات آن مجبور به کاهش کیفیت و رفاه زندگی‌شان هستند. اما معنای کاهش کیفیت زیسته مردم دقیقا چیست؟

اواخر دهه ۹۰ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گزارشی منتشر کرد که خبر از کاهش ۵۰‌درصدی مصرف گوشت در همه دهک‌ها می‌داد. همچنین طبق این گزارش سرانه مصرف برنج، مرغ و لبنیات در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۰ کمتر شده است. از طرف دیگر، بر اساس گزارشی که در سال ۹۷ مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده است، فقط سه دهک بالایی جامعه توانسته‌اند کالری مورد نیاز روزانه خود -‌میانگین حداقل کالری مورد نیاز روزانه بر مبنای گزارش وزارت بهداشت دو هزارو ۳۶۷ کالری در روز است‌- را دریافت کنند. به عبارت دیگر هفت دهک مابقی جامعه، کمتر از استاندارد اعلامی وزارت بهداشت کالری مصرف کرده‌اند.

اعداد و ارقامی که تا به اینجای گزارش به آن استناد شده، مربوط به آمار سرانه مصرف مردم در سال ۹۷ و ۹۸ است. سال‌هایی که چه تورم عمومی و چه تورم مسکن بسیار کمتر از بازه چهار، پنج‌ساله بعدی بوده است. طبق اعلام مرکز آمار ایران از سال ۱۳۸۴ الی ۱۴۰۰ سرانه مصرف یک خانوار از میانگین ۵۷ کیلوگرم به ۲۴ کیلوگرم رسیده و در واقع بیش از ۵۰ درصد کاهش داشته و در شهریور سال ۱۴۰۱ سرانه مصرف گوشت یک ایرانی برابر با سه کیلوگرم است.

با توضیحات داده‌شده و طبق آمار رسمی در شرایطی که نزدیک به ۶۰ درصد درآمد خانوار صرف هزینه‌های مسکن می‌شود، مردم با ۴۰ درصد باقی‌مانده باید قید کیفیت را زده تا بتوانند حداقل کمیت را تأمین کنند. اساسا داشتن سرپناه بر تأمین کالری مورد نیاز بدن اولویت دارد.

‌گرانی زمین تهرانی‌ها را فقیر کرد

فقر مسکن یک‌ بار متراژ خانه‌ها را کوچک کرد، ولی علاوه بر آن این بار خود را در کوچک‌شدن سفره مردم نشان می‌دهد؛ سفره‌ای که عامل اصلی محدود‌شدن آن تورم زمین است. با توجه به بررسی‌های انجام‌شده، ۷۰ درصد قیمت نهایی مسکن را زمین تشکیل می‌دهد، ابوالفضل نوروزی، مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در یک برنامه تلویزیونی به نقش زمین اشاره کرد و گفت: «‌زمین به تنهایی ۶۰ تا ۷۰ درصد قیمت خانه در تهران را شامل می‌شود». بنابراین عامل تعیین‌کننده در این بازار زمین است. کارشناسان حوزه مسکن معتقدند با کنترل تورم زمین، قیمت نهایی مسکن نیز کنترل شده، در نتیجه این بازار به ثبات خواهد رسید. در نهایت می‌توان گفت آنچه تهرانی‌ها را دچار فقر مسکن کرده، گرانی افسارگسیخته زمین است.

مریم طیبی‌نظری

  • 18
  • 6
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
ویژه سرپوش