مصرف خانگی دو برابر شد، قطع گاز کارخانه‌ها، با قیمت‌ها چه خواهد کرد؟/ افزایش قیمت؛ جایگزین قطع گاز؟

یخبندان گازی صنایع آغاز شد. فعالان اقتصادی خبر از نوبت‌بندی گاز در صنعت می‌دهند؛ زیرا مصرف این حامل انرژی در مشترکان خانگی، تجاری و اداری افزایش یافته و حدودا دو برابر شده است. به همین دلیل، درصورتی‌که کمبود گاز در کشور ادامه یابد، محدویت‌های گازی برای صنایع اعمال خواهد شد. بنا بر برنامه‌های مدون اولویت‌های قطعی و محدودیت‌های گاز، صنایع پتروشیمی پیش از همه با نوبت‌بندی گاز مواجه شده‌اند. پس از صنایع پتروشیمی، رتبه دوم اعمال محدودیت مربوط به فولادی‌ها و سیمانی‌هاست.

فعالان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که محدودیت‌های گازی صنایع، به تدریج به بقیه رشته‌ فعالیت‌های صنعتی خواهد رسید و به همین چند صنعت ختم نمی‌شود. بخش صنعت در تابستان درگیر قطعی برق بود و در زمستان نیز با کمبود گاز دست و پنجه نرم می‌کند. کمبود انرژی، موجب کاهش تولید و به تبع آن کاهش عرضه خواهد شد و در نهایت، افزایش قیمت کالا را به دنبال خواهد داشت. حال آنکه ایران یکی از دارندگان بزرگ منابع گازی در جهان است که به‌دلیل فقدان تکنولوژی‌های پیشرفته، قادر به استخراج نیست.

برخی از صنایع، هشدارهایی مبنی بر قطع و نوبت‌‌‌بندی گاز در زمستان دریافت کرده‌‌‌اند. ایران سومین دارنده منابع گازی در جهان است که در زمستان با بحران کمبود گاز، به‌خصوص در بخش صنایع مواجه می‌شود. زمزمه‌‌‌های قطع گاز صنایع از زمانی که هوا سردتر می‌شود، آغاز می‌شود. این زمزمه‌‌‌ها تا زمانی ادامه دارد که مصرف گاز واحدهای اداری، تجاری و خانگی ناگهان، افزایش می‌‌‌یابد و سپس، فعالان اقتصادی از دریافت هشدارهایی برای سهمیه‌‌‌بندی گاز واحد کسب‌وکار خود خبر می‌دهند. حالا واحدهای تولید فولاد، پتروشیمی، سیمان و کاغذ اعلام کردند که سناریوی نوبت‌‌‌بندی و سپس قطع گاز سال پیش، دوباره در حال تکرار است؛ زیرا مجددا هشدارهایی درباره مصرف گاز و سهمیه‌‌‌بندی آن دریافت کرده‌‌‌اند.

صنایع در تابستان نیز به دلیل کمبود انرژی، شاهد قطع برق و حتی تعطیلی واحدها بودند. حالا با شروع فصل سرما قرار است گاز این صنایع قطع شود؛ اتفاقی که خسارت‌‌‌های سنگینی به این واحدهای تولیدی وارد می‌کند و تبعات سنگینی برای تولیدکننده و مصرف‌کننده دارد. برای مثال، فعالان فولادی توضیح می‌دهند که با کاهش گاز واحدهای تولیدی، صنایع، موجودی انبار خود را به بازارها می‎‌‌‌فرستند و با اتمام این موجودی، قیمت صنایع فولادی به دلیل کمبود عرضه، افزایش خواهد یافت. بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» از چند منبع آگاه هم تایید می‌کند که محدودیت تحویل خوراک و سوخت به پتروشیمی‌‌‌ها با محوریت تولیدکنندگان متانول و اوره آغاز شده است. این امر به معنای آن است که سایر صنایع نیز باید به‌تدریج، خود را برای کاهش مصرف گاز آماده کنند.

این گزاره‌‌‌ای است که صحبت‌‌‌های مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران نیز آن را تایید می‌کند. او پیش از این اظهار کرده بود که در صورت عدم‌کاهش مصرف گاز خانگی و تجاری احتمال قطع گاز صنایع و اعمال محدودیت بیشتر برای نیروگاه‌‌‌های کشور وجود دارد و فولاد و پتروشیمی نیز در اولویت اعمال محدودیت گازی قرار دارند. به گفته محمدرضا جولایی، از ۱۰روز گذشته تاکنون میزان مصرف بخش خانگی و تجاری ۵/ ۱برابر افزایش یافته است. طبیعتا این میزان کسری باید از جای دیگری جبران شود؛ چرا که تولید دیگری وجود ندارد. بنابراین باید با اعمال محدودیت راهی برای تامین سوخت کشور لحاظ کرد. این مقام مسوول اعلام کرده بود که اکنون مقداری از این کمبود از طریق مدیریت تامین گاز صنعت سیمان جبران شده، به‌‌‌گونه‌‌‌ای که سوخت دوم که مازوت است، به بخش تحویل داده‌‌‌ شده است تا تولید متوقف نشود. بخشی دیگر هم از طریق مدیریت میزان مصرف گاز نیروگاه‌‌‌ها کنترل خواهد شد. در صورت نیاز بیشتر هم باید روی مصارف واحدهای صنعتی مدیریت داشته باشیم.

بی‌‌‌کفایتی ارائه‌‌‌دهنده؛ عامل اصلی کمبود زیرساخت‌‌‌ها

ابوالفضل روغنی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در این باره توضیح می‌دهد: اولین نکته‌‌‌ای که درباره قطع گاز صنایع باید گفت، بی‌‌‌کفایتی ارائه‌دهنده خدمات است. صنایع در تابستان برق و آب ندارند چون کشور با کمبود این منابع مواجه است. هر سال هم زمستان نشده، زنگ خطر کمبود گاز برای صنایع به صدا درمی‌‌‌آید. همین الان، هوا هنوز آن‌قدر سرد نشده، اما اولین مراکزی که مجبور به تعدیل مصرف می‌شوند، صنایع هستند. او همچنین اظهار می‌کند: حتی برخی از واحدها بدون هشدار و اعلام قبلی، با قطع گاز مواجه می‌‌‌شوند. متاسفانه به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم، صنایع و تولید آنان دچار مشکل هستند.

قطع گاز، فولاد را گران می‌کند

رضا شهرستانی نیز ضمن تایید دریافت هشدار قطع گاز توسط واحدهای صنعتی می‌‌‌گوید: واحدهای فولادی، هشدارهایی مبنی بر قطع گاز دریافت کرده‌‌‌اند. بنا بر آمارهای رسمی، ۵۸میلیون مترمکعب گاز در بخش خانگی و اداری مصرف شده و این میزان در سه‌روز اخیر، به دوبرابر هم رسیده است. عضو هیات‌‌‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ادامه می‌دهد:‌‌‌ میزان مصرف فولادی‌‌‌ها، ۴۰میلیون مترمکعب بوده است. حالا روزانه، تنها ۱۵میلیون مترمکعب به ما اختصاص دادند. از این میزان هم ما ۱۳میلیون مترمکعب را به بخش احیا یعنی تولید آهن اسفنجی و بقیه را به صنایع نورد مانند ورق‌‌‌سازی داده‌‌‌ایم.

او همچنین می‌‌‌افزاید: به همین دلیل، با کاهش گاز، حدود ۴۰‌درصد تولید فولادسازان کاهش خواهد یافت.  شهرستانی بیان می‌کند: افزایش قیمت فولاد نیز تبعات کاهش تولید آن است. ما در انبارهای خود بین ۱۰ تا ۲۰‌درصد دپو داریم اما زمانی که این میزان صفر شود، بازار قیمت‌ها را افزایش خواهد داد. از سوی دیگر سال جدید آغاز خواهد شد. این فعال اقتصادی در ادامه یادآوری می‌کند: چین هم به دلیل مشکلاتی که اخیرا به دلیل کرونا برای اقتصادش به وجود آمده، مجبور به ارائه کالا در بازار است و دوباره به جمع رقبا بازخواهد گشت.

او در پایان توضیح می‌دهد: برخی از محصولات مانند آهن‌اسفنجی در کشور دچار کمبود هستند. به همین دلیل مجبوریم ظرفیت زیادی را به مصرف داخل اختصاص دهیم. برای مثال، در بخش آهن اسفنجی ۱۰۰‌درصد ظرفیت خود را در بورس ارائه می‌‌‌دهیم. اما اختصاص تنها ۲۰‌درصد شمش القایی به بورس‌کالا و ۶۰‌درصد از محصولات نورد، در این بازار کافی است.

افزایش قیمت؛ جایگزین قطع گاز؟

رئیس مجلس شورای اسلامی، قبلا گفته بود یارانه پنهان، ۱۴۰۰‌هزار میلیارد تومان هزینه روی دست دولت می‌‌‌گذارد. حالا با وجود اینکه به نظر نمی‌رسد دولت قصد داشته باشد یارانه پنهان حامل‌‌‌های سوختی را برای مردم حذف کند، شاید اقداماتی درباره یارانه صنایع انجام شود. قالیباف، زمستان سال گذشته اعلام کرد سالانه ۱۶۰میلیارد دلار هزینه مصرف انرژی در کشور است و سه‌چهارم از این یارانه متعلق به غیرخانوارهاست؛ یعنی به گفته رئیس مجلس، بخش صنعت سه‌چهارم یارانه انرژی را دریافت می‌کند و بخش زیادی از یارانه پنهان انرژی به صنایع می‌‌‌رسد. سیاستگذار، بارها اعلام کرده‌‌‌ که قرار نیست قیمت حامل‌‌‌های انرژی بخش خانگی افزایش داشته باشد. اما چنین گزاره‌‌‌ای را درباره حامل‌‌‌های انرژی بخش صنایع نگفته‌‌‌ است. حالا با اعلام هشدار مصرف برق به صنایع در سال ۱۴۰۱ صاحبان صنایع بیش از همیشه نگران سرنوشت حامل‌‌‌های انرژی این بخش در سال ۱۴۰۱ شده‌‌‌اند. حتی یکی از فعالان اقتصادی توضیح می‌دهد که قیمت گاز، گران‌‌‌تر شده است.

یکی از فعالان صنایع غذایی که تمایلی ندارد نامش فاش شود، می‌‌‌گوید: تا این لحظه هشداری مبنی بر قطع گاز دریافت نکردیم. اما هزینه استفاده از گاز، دوبرابر شده است. از چهارماه پیش به ما اعلام کردند که مشعل‌‌‌ها را عوض کنیم و آماده تغییراتی درباره گاز باشیم. قیمت گاز، برای واحدهای دیگر هم افزایش پیدا کرده است. قیمت برق هم پیش از این یارانه‌‌‌ای بود. اما حالا این برق تبدیل به برق صنعتی شده است.

یکی از فعالان اقتصادی در استان فارس نیز که نخواست نامش فاش شود بیان می‌کند: متاسفانه گاز بسیاری از صنایع در شیراز قطع شده است. عمده صنایع نیز هشدار نوبت‌‌‌بندی گاز را دریافت کرده‌‌‌اند. او اضافه می‌کند: ما همه‌ساله در استان فارس این مشکل را داریم. در واقع، عدم‌توازن تولید و مصرف به همراه کاهش دمای هوا موجب می‌شود که مصرف‌کننده نهایی مجبور به تحمل افزایش قیمت‌ها و تولید‌‌‌کننده متحمل زیان شود. کسری گاز در استان فارس به واحدهای سیمان، کاغذ، فولاد و صنایع غذایی رسیده است. در زمان‌‌‌های سخت همواره، فشار را به صنایع تحمیل می‌کنند و از صنایع می‌‌‌خواهند که به سمت مصرف سوخت‌‌‌های مایع بروند. این سوخت‌‌‌ها در محیط‌زیست بسیار خطرزاست. حالا این هشدارها را دریافت کرده‌‌‌ایم اما نمی‌‌‌دانیم چه زمانی قرار است گاز واحدهای تولیدی قطع شود.