امیدهای دلاری بورس در سال ۹۷

بورس‌بازان در برآورد وضعیت بازار سهام در سال آینده با پنج پرسش اصلی در مورد روند نرخ دلار، وضعیت قیمت‌ها در بازار جهانی، تغییر گزارشگری مالی شرکت‌ها در بازار سرمایه، مسیر نرخ سود و همچنین سرنوشت برجام مواجه هستند. «دنیای اقتصاد» در همایشی با عنوان «سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید» و «چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۷» که طی روزهای هفتم و هشتم اسفند برگزار می‌شود، به بررسی دقیق و جامع این پنج بازی‌ساز از منظر صاحب‌نظران و تحلیلگران بازارهای مالی می‌پردازد.

بورس اوراق بهادار تهران کم‌کم به آخرین روزهای سال ۹۶ نزدیک می‌شود. در روزهای پایانی این سال ارزش معاملات خرد سهام کاهش یافته است و معاملات سهام با نوعی احتیاط دنبال می‌شود. در فضای اقتصاد کلان، نرخدلار نوسان‌های شدیدی را تجربه کرده است و بازارهای جهانی نیز با نوعی عدم قطعیت مواجهند. انتشار اوراق گواهی سپرده با نرخ ۲۰ درصد توسطبانک مرکزی نیز به ابهامات موجود در بازار سهام بیش از پیش افزوده است.

بر همین اساس شاید مهم‌ترین سوال پیش‌روی سهامداران روند معاملات سهام در سال ۹۷ باشد. «دنیای‌اقتصاد» ۵ بازی‌ساز معاملات سهام در سال آینده را شناسایی کرده است. متغیرهای کلیدی همچون نرخ دلار، قیمت جهانی کالاها، نرخ سود، عوامل غیر‌اقتصادی و همچنین تغییر چارچوب گزارش‌های مالی شرکت‌ها مهم‌ترین‌ مواردی هستند که می‌توانند سمت و سوی بورس تهران را در سال آینده   تحت‌تاثیر قرار دهند.

امیدهای دلاری بورس

 یکی از متغیرهای مهم اثرگذار بر روند بازار سهام، نرخ دلار است. بین وضعیت عمومی قیمت سهام و نرخ دلار طی تاریخ فعالیت بورس تهران نوعی همبستگی مشاهده می‌شود. بررسی نمونه‌های تاریخی نشان می‌دهد که افزایش نرخ دلار با یک فاصله زمانی رونق بورس تهران را به دنبال داشته است. این امر به حضور شرکت‌های وابسته به نرخ دلار برمی‌گردد؛ بنگاه‌هایی که حدودا ۵۰ درصد ارزش کل بورس تهران را به خود اختصاص می‌دهند. در روزهای اخیر نرخ دلار نوسان جدی را تجربه می‌کند. نرخ این ارز مهم سه‌شنبه هفته گذشته به سطح ۴۹۱۰ تومانی رسید اما در ادامه این نرخ تعدیل شد و دیروز در سطح ۴۶۹۰ تومان داد‌و‌ستد می‌شد.

مطابق همبستگی بین نرخ دلار و بورس، این موضوع فرصتی جدی برای بورس تهران در سال ۹۷ به‌شمار می‌رود. این فرصت‌ها در حالی مطرح می‌شود که مدیریت نادرست در این بازار می‌تواند تهدیدی برای معاملات سهام باشد. هر‌چند تحت‌تاثیر آنچه گفته شد، بازار سهام به لحاظ دلاری در وضعیت مطلوبی قرار دارد و ثبات نرخ ارز در سطوح کنونی یا حتی پایین‌تر می‌تواند نویدبخش چشم‌اندازی مثبت برای بورس در میان‌مدت باشد، با این حال باید دید روند این نرخ و تصمیم سیاست‌گذار در مواجهه با تحولات این بازار در روزهای آتی و به دنبال آن در سال آینده چگونه خواهد بود.

 عدم قطعیت در بازارهای جهانی

مهم‌ترین‌ دلیل صعود بورس از ابتدای تابستان سال‌جاری تا‌کنون صعود قیمت کالاها در بازارهای جهانی بوده است. قیمت جهانی کالاها تقریبا همان شرکت‌هایی را که وابسته به نرخ دلار هستند، متاثر می‌کند. سطوح کنونی قیمت کالاها در بازارهای جهانی در سال جاری با نرخ‌های سال گذشته تفاوت چشمگیری دارد. مس بالای ۷۱۰۰ دلاری نسبت به میانگین سال گذشته بیش از ۳۵ درصدرشد داشته است. روی بالای ۳۵۰۰ دلاری بیش از ۵۰ درصد فراتر از میانگین قیمت این فلز در سال ۹۵ است. سرب و فولاد نیز در نرخ‌های به ترتیب در سطح ۲۶۰۰ و ۳۶۰ دلاری حدود ۳۰ درصد بالاتر از میانگین خود در سال گذشته قرار دارند. این ارقام که زمانی برای فعالان بازار سهام به مثابه یک رویا بود حالا به یک موتور محرک قوی برای بورس تهران بدل شده است.

اما سوال غالب سهامداران در مورد این بازارها، پیش‌بینی روند قیمت کالاها در بازارهای جهانی است. کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی و با عدم قطعیت موجود نمی‌توان به روند آتی قیمت کالاها در بازار جهانی اطمینان داشت. برخی کارشناسان به انتظار برای شوک دوباره به بازارهای جهانی اشاره می‌کنند و برخی نیز معتقدند رالی قیمت کالاها در بازارهای جهانی ادامه خواهد داشت. برای پیش‌بینی وضعیت این بازارها باید تحولات عوامل اثر‌گذار بر قیمت کالاها را از نظر گذراند. در این‌باره احتمال تخلیه حباب در بازار سهام آمریکا در کنار ضعف اقتصاد چین عوامل تضعیف‌کننده روند قیمت‌های جهانی به‌شمار می‌روند.

روند شاخص دلار نیز موضوعی است که می‌تواند روند معاملات بازارهای جهانی در سال آتی را تحت‌تاثیر قرار دهد. افزایش تعداد دفعات افزایش نرخ بهره آمریکا از سه به چهار مرتبه عامل حمایت‌کننده از شاخص دلار به‌شمار می‌رود. با این حال برنامه کاهش مالیات و افزایش هزینه سیاست‌های مالی انبساطی آمریکا با تجدید نگرانی‌ها نسبت به افزایش کسری بودجه آمریکا و همچنین رشد سایر ارز‌ها عامل تضعیف‌کننده شاخص دلار خواهد بود. باید دید تقابل این موارد در نهایت چه مسیری پیش‌روی شاخص دلار و به تبع آن سهام کالایی بورس تهران خواهد گذاشت.

 افزایش تحلیل محوری در بورس

در دی ماه سال جاری، سازمان بورس با تغییر قالب شیوه گزارشگری شرکت‌ها مانع از اعلام پیش‌بینی سود شرکت‌ها شد. این موضوع هر چند توامان مخالفان و موافقانی داشت با این حال مطابق تجربه بورس‌های بین‌المللی معتبر غالب کارشناسان معتقدند این موضوع معاملات سهام را از خود منتفع می‌کند. باید در نظر داشت نحوه گزارشگری جدید در بورس تهران ساختار تحلیل را تغییر می‌دهد و همین موضوع سبب می‌شود بازیگران سهام تا حد زیادی تغییر کنند. از آنجا که با عدم ارائه پیش‌بینی سود، معامله‌گران غیر‌حرفه‌ای که فقط با رصد متغیر پیش‌بینی EPS یک شرکت وارد معاملات می‌شدند، تمایل کمتری به ورود به بورس و فعالیت در این بازار خواهند داشت. این موضوع می‌تواند موجب خروج نقدینگی این گروه از سهامداران شود.

هرچند خروجنقدینگی این سهامداران می‌تواند ضعف معاملات سهام را به همراه داشته باشد، با این حال با تقویت تحلیل بازار حرفه‌ای‌تر می‌شود و رفتار‌های هیجانی در معاملات سهام کاهش می‌یابد. در این فضاست که با بهبود فضای بورس و همچنین کمتر شدن هیجانات در بورس، چند برابر پول‌های سهامداران غیر‌حرفه‌ای از کانال‌های غیر‌مستقیم وارد معاملات می‌شود. بر همین اساس از این منظر بورس تهران در سال آینده با تداوم این گام‌های اصلاحی می‌تواند شاهد بهبود فضای معاملات باشد با این حال باید دید مقام ناظر تا چه اندازه در راستای اصلاح ساختار معاملات بورس مداومت دارد.

تحولات نرخ سود و سهام

نرخ سود سپرده‌ها در شهریور ماه سال جاری کاهش یافت. داد‌و‌ستدهای سهام نیز از این منظر تا حدودی تحت تاثیر قرار گرفت. پس از افزایش نوسانات نرخ ارز اما، بانک مرکزی انتشار اوراق گواهی سپرده تا ۲۰ درصد را در دستور کار قرار داد تا باز هم نرخ سود در مرکز توجه بورس‌بازان قرار بگیرد. بازار سهام همواره از تغییر نرخ‌ها در بازار پول اثر پذیرفته است.  نرخ سود بالا از دو جهت بر قیمت سهام فشار وارد می‌کند؛

نخست آنکه چون هزینه فرصت پول را افزایش می‌دهد، ارزش‌گذاری قیمت سهام را کاهش می‌دهد. دومین مساله اما، افزایش هزینه مالی بنگاه‌های فعال در بازار سهام به دلیل بالا بودن نرخ بهره وام‌ها است. این امر نیز بر سودآوری شرکت‌ها اثر منفی دارد و در نتیجه هرگونه می‌تواند به زیان بازار سهام باشد.

بنا به گفته سیاست‌گذار اما افزایش نرخ سود سپرده‌ها مقطعی است. اگر نرخ سود در مسیری که بانک مرکزی از اوایل شهریور آغاز کرده است، این بار به‌صورت غیر‌دستوری کاهش پیدا کند، ریسک‌پذیری را بالا می‌برد و ارزش‌گذاری سهام را افزایش می‌دهد، در این شرایط بورس تهران باز هم می‌تواند شاهد ورود نقدینگی و تقویت تقاضای سهام باشد. با این حال باید دید وضعیت اقتصاد کشور و تحولات بازار ارز در نهایت چه مسیری پیش روی بازار پول و به تبع آن معاملات سهام قرار می‌دهد.

 عوامل غیر‌اقتصادی

یکی از موضوعاتی که طی چند سال اخیر بر معاملات سهام اثر‌گذار بوده است، موضوع برجام و عوامل غیر اقتصادی است. رفتار ترامپ در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که او سعی در بر هم زدن این توافق‌نامه دارد. در سال آینده نیز موضع‌گیری در مورد برجام از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا موضوعی است که می‌تواند وضعیت صنایع مختلف سهامی را تحت تاثیر قرار دهد.

البته تمامی صنایع به یک میزان از لغو برجام اثر نمی‌پذیرند. در این میان باید توجه داشت آن دسته از صنایع سهامی که قراردادهایی با سرمایه‌گذاران خارجی داشته‌اند یا در‌صدد عقد قرار‌دادهایی با خارجی‌ها بوده‌اند، از لغو برجام اثر منفی می‌پذیرند. در مجموع اگر برجام به هر نحوی تهدید شود، احتمالا بورس تهران باز هم دچار نوسان مقطعی یا تغییر روند به‌صورت بلندمدت خواهد شد. در این شرایط البته نرخ ارز می‌تواند تنها نقطه امید فعالان بازار سهام شود. باید دید سر‌انجام این توافق‌نامه چه مسیری پیش روی اقتصاد کشور و به تبع آن بورس تهران قرار می‌دهد.

چشم‌انداز اقتصاد ۹۷

پرسش‌ها در مورد پنج عامل مذکور، مهم‌ترین‌ مواردی هستند که باید پاسخ داده شوند. بر همین اساس مجموعه «دنیای اقتصاد» به منظور بررسی دقیق‌تر و جامع‌تر این موارد همایشی با عنوان «سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید» و «چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۷» طی روزهای هفتم و هشتم اسفند برگزار می‌کند. در این گردهمایی، علاوه بر آینده اقتصاد، مسیر بازارهای مختلف سرمایه‌گذاری در سال آینده از سوی کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصاد ایران بررسی می‌شود. تحلیلگران سایت تحلیلی «دنیای بورس» نیز در این همایش به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های بورس تهران در سال آینده می‌پردازند. علاقه‌مندان برای شرکت در این همایش می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به آدرس events. den. ir مراجعه کنند یا با شماره‌های ۸۷۷۶۲۳۵۰ و ۸۷۷۶۲۳۵۲ تماس بگیرند.