جنگ اوکراین با اقتصاد جهان چه کرد؟

به‌عنوان یک اثر مرتبط با جنگ، ارز ده‌ها کشور در برابر دلار ایالات متحده در سال۲۰۲۲ افت محسوس کرد و هزینه واردات را افزایش داد. لوک وِرفایل، صاحب یک شرکت لوازم خانگی در کیپ‌تاون در آفریقای جنوبی، به الجزیره گفت که «برای جذب هزینه‌های بیشتر ناشی از کاهش ارزش راند (پول آفریقای جنوبی)، مجبور شدیم هزینه‌های سربار خود را کاهش دهیم؛ از جمله کارکنان را که به نصف رساندیم.» با توجه به اثر متقابل ژئوپلیتیک، در پی حمله روسیه به اوکراین، قیمت کالاها و بازارهای مالی، با یک شوک سهمگین جهانی روبه‌رو شد و کشورهای در حال توسعه بیشترین ضرر را دیدند. البته پیامدها هم در داخل و هم بین کشورهای در حال توسعه متفاوت بوده است. با این حال، برخی از چالش‌های رایج از جمله قیمت‌های بالاتر کالاها در بیشتر کشورها مشاهده شده است.

قبل از جنگ، مصائب ناشی از کووید-۱۹ به بازار کالاها آسیب وارد کرده بود. افزایش قرنطینه‌های ملی و برنامه‌های نامناسب اقتصادی باعث افزایش سریع قیمت‌ها شده بود. این روندها با جنگ تقویت شد. ماکسیمو تورو، اقتصاددان ارشد سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) گفت: «در کشورهایی که یارانه بزرگی را به گندم اختصاص می‌دهند، افزایش قیمت‌ها برایشان هزینه‌های انسانی و مالی فراوانی در پی داشته است.» او تصریح کرد: «گرسنگی در جهان به‌طور کلی همچنان شدید است.» در سال۲۰۲۲، شاخص سالانه قیمت مواد غذایی فائو که تغییرات قیمت مواد غذایی بین‌المللی را اندازه گیری می‌کند، ۳/ ۱۴درصد نسبت به سال قبل و ۴۶درصد بیشتر از سال۲۰۲۰ بود. در نتیجه، ۲۲۲میلیون نفر در سراسر جهان در سال گذشته با ناامنی غذایی حاد مواجه شدند.

توررو با اشاره به نهادهای تجارت بین‌المللی، بانک‌های توسعه چندجانبه و حتی شرکت‌های خصوصی گفت: «جامعه بین‌المللی باید یک رویکرد مناسب برای بهبود توزیع غذا در کشورهای در حال توسعه اتخاذ کند. اول، طرح‌های بیمه کشاورزی و بلایا را می‌توان بهبود بخشید. دوم، منابع واردات مواد غذایی باید متنوع شود و محدودیت‌های صادراتی برداشته شود و سوم، ما می‌توانیم با سرمایه‌گذاری بیشتر در سیستم کشاورزی کشور در حال توسعه، پیشرفت بهتری داشته باشیم.»

معضلی به‌نام انرژی

داستان بازار انرژی با شروع جنگ سرنوشت دیگری پیدا کرد. مولفه شاخص انرژی کالای «اس‌اند پیِ» گلدمن‌ساکس، سال۲۰۲۲ را ۱۰درصد بالاتر از آنچه در ابتدای سال بود، به پایان رساند. بین ماه‌های ژانویه و ژوئن، ۶۸درصد افزایش یافت. با توجه به وضعیت کلیدی روسیه در بازار انرژی در سال۲۰۲۱ - که به ترتیب ۱۴ و ۱۸ درصد از تولید جهانی نفت و گاز را به خود اختصاص داده است - جنگ باعث نااطمینانی درباره عرضه محدود شد. در همین حال، در سراسر اتحادیه اروپا، جریان گاز از روسیه بین ماه‌های مه و اکتبر ۸۰درصد کاهش یافت. محدودیت‌های وارداتی، بخش‌هایی از صنایع انرژی‌بر را تهدید می‌کرد و کشورهای اروپایی برای جلوگیری از تعطیلی کارخانه‌ها به گاز طبیعی مایع متوسل شدند.

تقلای اروپا برای عرضه جدید گاز طبیعی مایع باعث افزایش قیمت در بازار تحویل فوری (یا لحظه‌ای) شد. قیمت گاز طبیعی مایع آسیایی در سال گذشته به بالاترین حد خود رسید و بسیاری از کشورهای در حال توسعه منطقه را در معرض کمبود برق قرار داد. مارچلو استوائو، مدیر جهانی اقتصاد کلان، تجارت و سرمایه‌گذاری در بانک جهانی گفت: «واردات انرژی پاکستان و بنگلادش مطلوب بوده است؛ اما نمی‌توانند به اندازه کشورهای ثروتمند اروپایی، هزینه محموله‌های لحظه‌ای را بپردازند.»