رشته تغذیه چیست؟/ جایگاه رشته تغذیه در ایران (+ دروس رشته تغذیه)

هدف رشته تغذیه آگاه کردن مردم از میزان دقیق مصرف مواد غذایی مختلف است

رشته تغذیه چیست؟

رشته تغذیه یکی از رشته های پرطرفدار گروه علوم تجربی است که به ما یاد می دهد که هر آنچه ما می آشامیم یا می خوریم بر شیوه فعالیت های جسمی و روانی ما اثر می گذارد. تغذیه نادرست یا سوء تغذیه سبب ایجاد انواع بیماریها در انسان می شود. مثل چاقی، اختلالات روده و معده، فشار خون و موارد مشابه. بطور کلی مصرف بیش از حد یا کم تر از حد مجاز هر ماده ای میتواند سبب ایجاد یکسری بیماریها و نارسایی ها در بدن انسان شود که هدف رشته تغذیه آگاه کردن مردم از میزان دقیق مصرف مواد غذایی گوناگون است.

با بالا رفتن سن، انسان در معرض خیلی از بیماریها قرار می گیرد. به همین علت متخصصان رشته تغذیه، تغذیه سالمندان را نیز بررسی می نمایند. متخصصان رشته علوم تغذیه با بررسی تغذیه سالمندان امید به زندگی را در سالمندان فزونی داده و خیلی از بیماریها را کنترل، درمان و یا پیشگیری می نمایند.

رشته تغذیه از رشته های بسیار پرطرفدار در زیر شاخه علوم تجربی میباشد که دانشجویان این رشته جزء دانشجویان وزارت بهداشت محسوب می شوند. در رشته علوم تغذیه نحوه صحیح مصرف مواد غذایی و میزان دقیق مصرف مواد خوراکی، تأثير مواد خوراکی بر جسم، تأثير مواد مختلف خوراکی بر روح و روان مورد بررسی قرار می گیرد. یک متخصص علوم تغذیه وظیفه دارد که به بررسی مباحث مربوط به تغذیه، رژیم درمانی، ارزش مواد غذایی در روند سلامت انسان و همچنین جلوگیری و کنترل بیماریها بپردازد. کارشناس تغذیه که در محل هایی مثل کارخانجات صنایع غذایی مشغول بکار میشوند، از دانش تغذیه خود در فرآیند تولید مواد غذایی استفاده می کنند. در رشته تغذیه علاقه به علوم تغذیه و دقت عمل در آزمایشگاه ها و کسب تجربه و کار آموزی حائز اهمیت است.

معرفی رشته دانشگاهی تغذیه 

رشته تغذیه در مقطع کارشناسی دارای دو گرایش تغذیه بالینی و تغذیه انسانی می باشد. رشته علوم تغذیه در مقطع کارشناسی ۱۳۰ واحد درسی را در بر می گیرد که ۲۵ واحد درسی مربوط به دروس پایه، ۳۷ واحد درسی مربوط به دروس اصلی، ۲۸ واحد درسی مربوط به دروس اختصاصی، ۱۸ واحد درسی مربوط به کارآموزی در عرصه و  ۲۲ واحد درسی هم به دروس عمومی اختصاص دارد.

رشته تغذیه در مقطع کارشناسی دارای دو گرایش تغذیه انسانی و تغذیه بالینی است

رشته تغذیه در مقطع کارشناسی ارشد به چهار زیر گرایش و تحت عنوان زیر گروه علوم تغذیه زیر نظر وزارت بهداشت در دانشگاهای مختلف ایران پذیرش دارد. این گرایش ها عبارتند از: تغذیه بالینی، علوم تغذیه، علوم تغذیه در بحران و حوادث غیرمنتظره، علوم بهداشتی در تغذیه. از بین این گرایش ها محبوب ترین گرایش همان گرایش علوم تغذیه است که به علت داشتن امکان تأسیس مرکز مشاوره بسیار مورد توجه است. همچنین در تازه ترین طبقه بندی ردیف مشاغل، رشته علوم تغذیه میتواند در مشاغل کارشناس آزمایشگاه غذا، دارو و بهداشتی و نیز کارشناس مواد خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی نیز به استخدام و فعالیت بپردازد.

واحدهای درسی رشته تغذیه

- دروس پایه رشته تغذیه:

زیست شناسی، روانشناسی، جامعه شناسی، شیمی عمومی، فیزیک، فیزیولوژی، تشریح تئوری، تشریح فیزیولوژی عملی، میکروب شناسی، شیمی آلی، آمار حیاتی، بیوشیمی مقدماتی، میکروب شناسی مواد غذایی.

-دروس اصلی رشته تغذیه:

اصول اپیدمیولوژی، تغذیه اساسی، بهداشت و مسمومیت های غذایی، مدیریت بخش غذایی، نقش تغذیه در خدمات بهداشتی، فیزیولوژی تغذیه، زبان اختصاصی، بیوشیمی متابولیسم، اصول و روش های نگهداری مواد غذایی، شیمی مواد غذایی، اصطلاحات پزشکی و بیمارستانی، اقتصاد غذا و برنامه ریزی، بهداشت عمومی.

- دروس تخصصی رشته تغذیه:

بیماری های ناشی از سوء تغذیه و اپیدمیولوژی، تنظیم برنامه غذایی، تغذیه گروه های ویژه، رژیم درمانی، بررسی وضع تغذیه، آموزش تغذیه، تأثیر فرآیند بر ارزش غذا، تغذیه دوران های گوناگون، سمینار، اکولوژی تغذیه، کارآموزی.

رشته تغذیه ترکیبی از پزشکی و علم تغذیه است

هدف رشته تغذیه 

هدف از ایجاد رشته تغذیه بررسی جوانب مربوط به علوم تغذیه می باشد. به طورمثال یکی از اهداف مهم تأسیس رشته علوم تغذیه در جامعه بررسی امنیت غذایی می باشد. در واقع متخصصین علوم تغذیه عواملی که امنیت غذایی را تهدید می نمایند بررسی نموده و تمهیداتی را برای افزایش امنیت غذایی کشور می اندیشند. امنیت غذایی به معنی در دسترس بودن منابع غذایی متنوع، کافی و سالم برای افراد یک جامعه می باشد. میزان موجودیت غذا، میزان دسترسی به غذا و پایداری در دریافت منابع غذایی سه پارامتر اصلی در امنیت غذایی می باشند.

بی تردید مهمترین خصوصیت مواد خوراکی باید سالم بودن آن ها باشد؛ متخصصین تغذیه مواردی را که سبب به خطر افتادن سلامت مواد غذایی میشوند را بررسی کرده و تمهیداتی جهت رفع آلودگی های مواد غذایی، افزایش عمر مواد غذایی و افزایش سلامت موادغذایی می اندیشند. یکی دیگر از مهم ترین اهداف رشته تغذیه بهبود تغذیه جامعه می باشد؛ در صورتیکه تغذیه جامعه در وضعیت مطلوب قرار داشته باشد سطح سلامت افراد آن جامعه در سطح بالایی خواهد بود.

جایگاه رشته تغذیه در ایران 

رشته تغذیه نسبت به خیلی از رشته ها بخصوص رشته های علوم پایه در ایران از نظر بازار کار در وضعیت بهتری قرار دارد. ایران از نظر چاقی در بین کشورهای دنیا رتبه زیر پنجاه را دارد، از آنجا که تناسب اندام مسئله بسیار مهمی در جوامع امروزی میباشد، متخصصین رشته تغذیه بعنوان مشاورین رژیم های غذایی در ایران میتوانند فعالیت خوبی داشته باشند، از این جهت متخصصین علوم تغذیه در بین عوام جایگاه مطلوبی دارند ولی از آنجا که ایرانیان با نقش متخصصین تغذیه در سلامت جامعه چندان آگاهی ندارند، این متخصصین هنوز به جایگاه اصلی خود در ایران نرسیدند.

نحوه ورود به بازار کار رشته تغذیه

در بعضی مشاغل، افراد تحصیلات مرتبط با کار خود را نداشته و بیشتر از طریق تجربه کار خود را انجام می دهند. برای متخصص رشته تغذیه در کشور ما هم همینطور است. مثلا برخی از متخصصان تغذیه، پزشکان عمومی یا متخصص غیرمرتبط هستند ولی علاقه مندانی که می خواهند به صورت تخصصی و حرفه ای وارد این شغل شوند، میتوانند در رشته علوم تغذیه در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تحصیل کنند. البته پزشکان عمومی علاقمند هم میتوانند با گذراندن دوره تخصصی رشته تغذیه، به صورت حرفه ای وارد این شغل شوند.

کارشناس های رشته تغذیه می توانند در شرکت ها و کارخانه های صنایع غذایی و دارویی کار کنند. بعضی ها هم نماینده علمی شرکت می شوند و بازاریابی محصولات دارویی یا مکمل های غذایی را به داروخانه و پزشک ها معرفی می کنند. برخی از کارشناس های علوم تغذیه هم در بیمارستان ها یا مراکز درمانی و بهداشتی یا سازمان های دولتی دیگر استخدام می شوند. کسانی که دکتری تخصصی می خوانند پس از دکتری عمومی میتوانند بعنوان پژوهشگر یا هیأت علمی یعنی استاد دانشگاه کار کنند.

درآمد و حقوق رشته تغذیه

میانگین درآمد ماهیانه فارغ التحصیلان رشته تغذیه کاملاً بستگی به مدرک تحصیلی آن ها، محل خدمت و کشور محل خدمت دارد. طبیعتاً افرادی که دارای مدرک لیسانس رشته تغذیه می باشند شرایط کاری کمتری با افرادی که دارای دکتری علوم تغذیه می باشند دارند و افرادی که در شهرهای بزرگ مثل تهران سکونت دارند شرایط کاری بیشتر در مقایسه با افرادی دارند که در شهر های کوچک مشغول خدمت می باشند. از این جهت برای بررسی میانگین درآمد ماهانه متخصصین علوم تغذیه باید پارامترهای متعددی مورد بررسی قرار گیرد.

رشته تغذیه و درمان های تغذیه نقش پررنگی در درمان بیماری های جامعه در دراز مدت دارد

گردآوری: بخش دانشگاه سرپوش