جایگاه فلسطین در گفتمان امام خمینی: فلسطین برای امام استراتژی بود نه تاکتیک

محمد جواد مرادی نیا در گفت و گو با  جماران ، در مورد جایگاه مساله فلسطین در نهضت امام خمینی(س) گفت: مساله فلسطین در شمار استراتژی های مبارزاتی امام بود؛ به عبارتی دیگر امام هیچگاه به صورت تاکتیکی با مساله فلسطین برخورد نکردند، بلکه این موضوع برایشان اصل بود. ما وقتی به تاریخ نهضت امام در ابتدای دهه ۴۰ نگاه می کنیم می بینیم که یکی از دلایل سه گانه اعتراض و مخالفت امام با شاه، رابطه مناسب حکومت پهلوی با رژیم اسرائیل بود و امام به رسمیت شناخته شدن رژیم صهیونیستی توسط محمد رضا شاه اعتراض داشت. به طوری که در اوایل نهضت، حضرت امام تقریبا در همه سخنرانی هایشان یکی از دلایل مخالفت خود با رژیم پهلوی را مسأله فلسطین عنوان می کرد.

وی ادامه داد: این استراتژی تا آخر در اندیشه سیاسی امام خمینی باقی ماند؛ به طوری که بعد از ۱۵ سال از انقلاب آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را به عنوان روز قدس نامگذاری کرد تا این موضوع هیچ وقت فراموش نشد.

این پژوهشگر تاریخ معاصر در پاسخ به این سوال که چرا این موضوع از اصول تفکر سیاسی امام بود، اظهار کرد: این موضوع برای امام به چند دلیل از اهمیت زیادی برخوردار بود. یکی مخالفت نظری امام با اصل اشغالگری و تجاوز به سرزمین مسلمین بود؛ این به عنوان یک اصل در اندیشه سیاسی امام شناخته می شد. دوم هزینه دار کردن زورگویی برای متجاوزان و اشغالگران بود، یعنی این طور نشود که هر کس زورش رسید و امکان کشور گشایی پیدا کرد به سرزمین مسلمانان حمله و آن را اشغال کند.

وی دلیل سوم را پیشگیری از تشویق دیگران برای تکرار این امر عنوان کرد و تاکید کرد: به نوعی  امام یک نوع امکان بازدارندگی را در این موضعگیری هایشان پیش گرفتند. دلیل چهارم این بود که امام اعتقاد داشتند مسلمین در هر کجای دنیا زندگی می کنند باید در نهایت عذت زندگی کنند و نباید تحقیر شوند. بنابراین برای جلوگیری از تحقیر مسلمانان در دنیای بین الملل لازم بود که این کار را انجام دهند.

مرادی نیا تاکید کرد: به هر حال این ها دلایلی است که ریشه در تفکر دینی و اندیشه سیاسی و شناخت امام از دنیای بین الملل آن روزگار دارد، در دهه ۴۰ شاید خیلی از رهبران کشورهای اسلامی و رجال سیاسی به اهمیت این موضوع واقف نبودند اما گذشت زمان نشان داد که یک موضوعی که در آن زمان دیگران به اهمیت آن نمی اندیشیدند، در چند دهه بعد چه میزان در آینده سیاسی خیلی از کشورهای منطقه و جهان تاثیر گذاشت.

وی در پاسخ به این پرسش که مساله قدس و قبله اول مسلمین چه قدر به اهمیت این موضوع افزوده است، گفت: واقعیت این است که این موضوع برای مسلمین حیثیتی است. این منطقه به دلیل واقع شدن بیت المقدس در آن  همیشه مورد احترام و توجه همه  مسلمانان در طول تاریخ بوده است. این که این منطقه دستخوش آمال و آرزوهای یک عده نژاد پرست قرار بگیرد و یکی از مهمترین مناطق جغرافیای سیاسی جهان اسلام را برای این موضوع اشغال کنند مورد پذیرش مسلمین نخواهد بود و این یک نوع تحقیر محسوب می شود.

این پژوهشگر تاریخ انقلاب تاکید کرد:  به همین دلیل امام از ابتدا بر این موضوع تاکید داشتند که مسلمین یک اندیشه سیاسی واحد و حرکت عذتمدارانه ای را در این رابطه دنبال کنند و زیر بار تحقیر و خار شدن به هیچ وجه نروند.

وی همچنین در مورد نهضت مقاومت در قبل و بعد از امام اظهار کرد: یک زمانی مساله فلسطین مربوط به اعراب بود؛ بعد ها مشخص شد که اعراب می توانند مساله فلسطین را قربانی منافع خودشان کنند، یعنی کشورهای مصر، عربستان، اردن و... که مساله فلسطین را یک موضوع عربی می دانستند بعد از مدتی پذیرفتند که بخشی از جهان عرب را در قبال منافع خودشان از دست بدهند.

مرادی نیا با بیان این که  امام موضوع فلسطین را از مساله جهان عرب خارج کردند و آن را به مساله جهان اسلام تبدیل کردند، گفت:  جهان اسلام نیز مبنای موضع گیری هایش کتاب الهی و سیره نبوی است. مشکلی که تا قبل از این وجود داشت این بود که مردم فلسطین و مسلمانان درگیر در این مساله محور مبارزاتی نداشتند؛ امام با تبدیل مساله فلسطین به مساله اسلام در واقع، جمهوری اسلامی  را به عنوان محور این مبارزه معرفی کرد و این موضوع هم مورد پذیرش مبارزین قرار گرفت.

وی تصریح کرد: مقاومت با این اقدام مقاومت جان تازه ای گرفت و همه کسانی که دلشان برای اسرائیل می تپید حول این محور جمع شدند این گونه شد که  امروز وقتی می گوییم فلسطین بلافاصله روز قدس و نام امام خمینی به ذهن متبادر می شود و این امر در خیلی از کشورها جا افتاده است.

وی در مورد شرایط امروز محور مقاومت و فلسطین گفت: مرزبندی ها در جهان اسلام خیلی شفاف تر شده است؛ زمانی خیلی ها در کشورهای عربی پرچم مبارزه با اسرائیل را بر دوش می کشیدند و در این زمینه مدعی بودند، گذر زمان بحث را شفاف کرد و مشخص کرد که چه کشورهایی واقعاً با اصل اشغال مخالفند و خواهان بازگشت سرزمین های اشغالی هستند. درواقع این گفتمان امام بود که باعث شد بحث فلسطین یعنی موافقان و مخالفان اشغال، مواضعشان شفاف و روشن شود.

این پژوهشگر تاریخ در پایان با اشاره به این که امروز اساساً این موضوع از کشورهای اسلامی هم فراتر رفته است، بیان داشت: در حال حاضر در کشورهای اروپایی هم جنبش های ضد اشغال گری فعال شده اند و در روز قدس و مناسبت های دیگر مخالفت خود را با این اشغالگری اعلام می کنند یا در همین موضوع انتقال سفارت به بیت المقدس می بینیم که بسیاری از کشورهای غربی مخالف این کار هستند. این نشان می دهد که نهالی که امام در دهه ۴۰ کاشتند امروز به درخت تنومندی تبدیل شده است که قابل قطع کردن نیست و رژیم اشغالگر قدس باید تکلیف خود را با این مساله روشن کند.