شدت گرفتن تنش‌ها و افزایش احتمال درگیری نظامی بین ایران و آمریکا

شدت گرفتن تنش‌ها و افزایش احتمال جنگ 

این روزها در ایران بسیاری در مورد احتمال وقوع یک جنگ تمام عیار در منطقه صحبت می‌کنند. اساتید دانشگاه، کنشگران سیاسی و حتی وزیر امور خارجه «محمدجواد ظریف» نیز بروز جنگ با یکی از بازیگران منطقه یعنی اسرائیل را محتمل دانست. البته چند سال پیش هم بسیاری بر این باور بودند که یک جنگ تمام عیار بین ایران و ایالات متحده در خواهد گرفت. همین ماجرا هم بهانه‌ای شد برای اینکه مردم به ضرورت گفت‌و‌گو با ایالات متحده متقاعد شوند تا در نهایت به برجام برسیم. 

این در حالی است که زورآزمایی نظامی بین ایران و اسرائیل شریک استراتژیک آمریکا در میدان سوریه به شدت افزایش یافته و چندین سال است به صورت پنهان و نه آشکار در جنگ با همدیگر هستند. به باور برخی کارشناسان و تحلیل‎گران سیاسی، اهداف ژئوپولیتیک در منطقه، خطرات بروز جنگ آشکار بین ایران و اسرائیل را کاهش می‌دهد و احتمال نمی‌رود که این دو کشور در این باره خطر کرده و دست به حمله نظامی مستقیم علیه همدیگر بزنند. 

اما بدون شک جنگ داخلی سوریه در طول هفت‌سال گذشته به جنگ نیابتی بین چندین بازیگر محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده است. ترک‌ها در برابر کُردها، آمریکا در برابر روسیه، ایران در برابر رژیم سعودی و سعودی‌ها در برابر قطر، به مقابله می‌پردازند. یکی از این جنگ‌های نیابتی و خطرناک در این میدان نبرد، رویارویی ایران با اسرائیل است، چرا که اسرائیل از دخالت نظامی ایران در نزدیکی مرز خود نگران است.

از سویی نیز نمی‎توان کتمان کرد که هر چقدر تنش‌ها میان اسراییل، ایران و حزب‌الله بالا می‌گیرد، صحبت از وقوع جنگ نیز بیشتر می‌شود. این فرایند سال‌هاست که مرسوم است و با قدرت گرفتن بیشتر هر طرف، وحشت عمومی از آغاز جنگ نیز افزایش می‌یابد. چهار ساعت پس از اعلام خروج ترامپ از توافق هسته‌ای ایران، اسرائیل حدود بیست موشک را به سمت سوریه شلیک کرد. واکنش ارتش اسرائیل بسیار شدید بود. چندین هواپیمای نظامی بسیج شدند و شصت موشک هوا به زمین و ده موشک زمین به زمین به مواضع ایران در سوریه پرتاب شد.

از روزی که مقامات اسرائیل گفته‌اند هدف عملیات آن‌ها در این چند روز اخیر، تخریب تونل‌هایی است که در مرز سرزمین‌های اشغالی از سمت لبنان حفر شده‌اند، این تنش‌ها بیشتر شد. چند وقت پیش بود که نتانیاهو در جمع سفرای خارجی مدعی شد که حزب‌الله قصد داشته از طریق این تونل‌ها نیروهای خود را وارد خاک اسرائیل کند تا اقدام به ماموریت در اسرائیل و ربودن سربازان اسرائیلی کنند. مقام‌های صهیونیست گفته بودند که اگر لبنان از این کار دست برندارد مجبور است برای سرکوب آ‌ن‌ جنگی به راه بیندازند. 

از سوی دیگر باوجود اینکه ظریف جزو دیپلمات‌های میانه‌رو وزارت امور خارجه ایران به حساب می‌آید و همچنین بزرگترین حامی دیدگاه گفت‌وگو با دیگر کشورها و حل اختلافات به‌صورت دیپلماتیک و مسالمت‌آمیز است، از احتمال بروز جنگ صحبت می‌کند. بدون شک شرایطی که ترامپ، نتانیاهو و بن سلمان در منطقه به‌وجود آورده‌اند باعث شده که ظریف احتمال درگیری ایران و اسرائیل را بعید نداند. 

ظریف در یک نشست علنی در کنفرانس امنیتی مونیخ، در پاسخ به این سئوال که آیا خطر جنگ جدی است؟ گفت: «قطعا برخی کشورها به دنبال جنگ هستند». او سپس در پاسخ به این سئوال که چه کشوری به دنبال جنگ است؟

از اسرائیل نام برد. وزیر خارجه ایران، این رژیم را متهم کرد که در سوریه به شکل مرتب قوانین بین‌المللی را زیر پا می‌گذارد و از قدرت‌های اروپایی انتقاد کرد که رفتارهای اسرائیل را به گفته او نادیده می‌گیرند. ظریف همچنین گفت: «خطر جنگ جدی است. این خطر بیشتر هم خواهد شد، اگر شما (خطاب به اروپایی‌ها)، نقض قوانین بین‌المللی را نادیده بگیرید». 

«کارل بیلدت» وزیر خارجه اسبق سوئد و «ویلیام اسکات لوکاس» استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه بیرمنگام نظر دیگری دارند و احتمال رویارویی و جنگ بین ایران و ایالات متحده و اسرائیل را قوی‌تر از گزینه‌های دیگر می‌بینند.

کارل بیلدت در یادداشتی که روزنامه واشنگتن پست آن را منتشر کرد، نوشت: هدف آمریکا از درخواست همراهی اروپا برای خروج از برجام، ایجاد بهانه‌ای برای رویارویی مستقیم با این کشور است.

«ویلیام اسکات لوکاس» استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه بیرمنگام، هدف ترامپ از تحریم‌ها را تغییر حاکمیت در ایران می‌داند نه آن چیزی که ترامپ در حوزه عمومی از آن تغییر رفتار یاد می‌کند. ادامه این گزارش را در زیر می‌خوانید. 

کارل بیلدت: هدف آمریکا رویارویی مستقیم با ایران است

«کارل بیلدت» وزیر خارجه اسبق سوئد در یادداشتی که روزنامه واشنگتن پست آن را منتشر کرد، نوشت: هدف آمریکا از درخواست همراهی اروپا برای خروج از برجام، ایجاد بهانه‌ای برای رویارویی مستقیم با این کشور است.

به گزارش ایرنا در این یادداشت که با عنوان «متاسفم مایک پنس»، رویارویی نظامی با ایران آخرین چیزی است که اروپا به آن نیاز دارد» به قلم «کارل بیلدت» وزیر اسبق امور خارجه سوئد در تارنمای این روزنامه منتقد ترامپ منتشر شد، آمده است: «آیا دولت ترامپ به دنبال بهانه‌ای برای رویارویی نظامی مستقیم با ایران است؟ پس از نشست عجیب دولت در ورشو در مورد خاورمیانه و نمایش نه چندان تاثیرگذار آن در کنفرانس امنیتی مونیخ، مقام‌های مهم اروپایی گیج و سرگردان شده‌اند».

این که دولت ترامپ تصمیم به مخالفت با برنامه جامع اقدام مشترک یا توافق هسته‌ای با ایران گرفته و اغلب کشورهای دیگر از جمله اروپا از این توافق حمایت می‌کنند، خبر جدیدی نبود. 

اما «مایک پنس» معاون اول رئیس جمهوری آمریکا طی سخنرانی خود در مونیخ، یک گام فراتر نهاد و گفت که اروپا نیز باید از این توافق خارج شود. وی همچنین گفت که پاریس، لندن و برلین باید سازوکاری را که برای تسهیل تراکنش‌ها با ایران به راه انداخته‌اند، تعطیل کنند. ظاهرا خط مشی و سیاست جدید بر منع هرگونه تماس با ایران است.

این که از اروپا بخواهیم تلاش‌های خود برای حفظ برجام را متوقف کند، مثل این است که بخواهیم ایران از این توافق خارج شود. مساله اینجاست، آیا کشاندن ایران به از سرگیری فعالیت‌های هسته‌ای خود که به موجب برجام ممنوع شده‌اند، در راستای منافع‌ آمریکا است؟ 

آن طور که به نظر می‌رسد، هدف آمریکا نیز دقیقا همین است. هیچ راه منطقی دیگری برای تعبیر خواسته‌هایی که پنس در ورشو و مونیخ مطرح کرد، وجود ندارد. 

تنها توضیح منطقی برای اتخاذ چنین سیاستی این است که هدف از آن ایجاد بهانه‌ای برای رویارویی مستقیم و آشکار با ایران باشد. اگر تهران از آنچه از توافق هسته‌ای باقی مانده خارج شود و فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سرگیرد، تردید نکنید که فقط تل آویو نیست که ادعا خواهد کرد ساخت بمب هسته‌ای نزدیک بوده و باید اقدام نظامی فوری علیه تهران در پیش گرفته شود. 

«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران پس از رایزنی‌هایی که در بغداد و بیروت داشت، در سخنرانی تقابلی خود در کنفرانس مونیخ از «وسواس بیمارگونه» آمریکا در مورد ایران گفت و می‌توانستید ببینید که چگونه نمایندگان اروپا با احتیاط در تایید این امر سرتکان می‌دادند.

واشنگتن پست در پایان با بیان این که «اروپا پیشگویی‌های آخرالزمانی پنس در ورشو و مونیخ را در مورد رفتار منطقه‌ای ایران بی‌اساس می‌داند» نوشت: «یک اقیانوس بزرگ میان ما اروپایی‌ها و خاورمیانه فاصله نینداخته است.

ما بدون تردید از هر سیاستی که پیشگام جنگی دیگر در این منطقه پرکشمکش باشد، پرهیز خواهیم کرد».

هدف ترامپ از تحریم‌ها، تغییر حاکمیت در ایران 

«ویلیام اسکات لوکاس» استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه بیرمنگام، موفقیت اینستکس را تابع تلاش هر دو طرف دانست و بر زمان‌بر بودن اجرای کامل این مکانیزم تاکید کرد. و در مورد توافق هسته‌ای ایران گفت: «توافق هسته‌ای با ایران در واقع می‌تواند به بازی شطرنج تشبیه شود که سربازان آن برای صلح در خاورمیانه تلاش می‌کنند. سربازان پیاده نظام با عقد این قرارداد برای رسیدن به شرایط پایدار تلاش می‌کردند».

هدف ترامپ از تحریم‌ها، تغییر حاکمیت در ایران است

به گزارش ایلنا لوکاس افزود دولت ایالات متحده در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما می‌خواست با استفاده از توافق و مذاکره ایران را راضی به محدود کردن فعالیت هسته‌ای کند و همچنین در موضوعاتی مانند آینده عراق، جنگ یمن و سوریه موضوعاتی که تهران در آنها حضور چشم‌گیری دارد با ایران بحث و گفت‌وگو داشته باشد، اما ترامپ بازی را به هم زد و با ترک برجام و اعمال تحریم‌ها، شرایط جدیدی ایجاد کرد که این حرکت‌ها در واقع هدف ترامپ برای تغییر حاکمیت ایران را ثابت می‌کند.

روابط ایران و سوریه، آمریکا را نگران می‌کند

لوکاس در ادامه به بیان شرحی از روابط ایران و آمریکا پرداخت و گفت: ایران از بشار اسد حمایت می‌کند و ادامه حضور ایران در سوریه و یمن و حمایت  از فلسطین را شاهد هستیم، همین موضوع آمریکا را نگران می‌کند و تهران و واشنگتن را در مقابل هم قرار می‌دهد و باعث می‌شود آمریکا به فشار بر ایران ادامه دهد با توجه به این اتفاقات روابط دو کشور در شرایط پر التهابی قرار گرفته است.

این استاد دانشگاه ضمن پیش‌بینی شرایط سخت برای اقتصاد ایران گفت: تحریم‌های آمریکا اقتصاد ایران را نشانه گرفته‌ است و هدفش تضعیف اقتصاد ایران است. تحریم‌های آمریکا اقتصاد نفتی ایران را تحت تاثیر قرار داده‌ است. صندوق بین‌المللی پول هم برای ایران کاهش ۷/۳ درصد را پیش‌بینی کرده‌ است.

محسن فیض‌اللهی