مهدی ذاکریان: ظریف با بهره‌گیری از مهارتش در فن مباحثه راه مواجهه کلامی را با دولتمردان امریکا در پیش گرفته است

ظریف برای مواجهه با جنگ روانی جبهه فشار امریکا و شرکای منطقه‌ای‌اش آستین‌ها را در نیویورک بالازده است. این را می‌توان از برنامه کاری فشرده و مواضعی دریافت که او در کانون‌های مربوط به ایران مورد پیگیری قرار داده است. سفر به نیویورک، اعلام آمادگی برای تبادل زندانیان ایران و امریکا و گفت‌وگو با یکی از همسوترین رسانه‌های امریکا با دولت دونالد ترامپ بخوبی مؤید این رویکرد فعال در سیاست خارجی است.

رایزنی‌های وزیر خارجه در سازمان ملل به عنوان خاکریز مقابله با اقدامات ضد ایرانی واشنگتن و اسرائیل که هنوز با ضربه حاصل از ایستادگی ایران در توافق هسته‌ای دست به گریبان هستند، اهمیتی دوچندان دارد. زیرا محمد جواد ظریف در سفری که از هفته گذشته و کمی بعد از اقدام بی سابقه ترامپ مبنی بر تحریم کردن سپاه پاسداران ایران به نیویورک داشته است، یکی از فعال‌ترین ادوار حضور خود در سازمان ملل را تجربه می‌کند.

وزیر خارجه ایران نه تنها به تبیین دیدگاه رسمی جمهوری اسلامی در مقابله با سیاست فشار حداکثری پرداخته که از امکان مذاکره بر سر موضوعاتی چون تبادل زندانیان ایرانی و امریکایی به عنوان یکی از موضوعات اختلافی دو کشور سخن گفته است.  حضور در نشست «جامعه آسیا»، گفت‌وگو با رسانه‌هایی چون رویترز، المانیتور و رمزگشایی از ماجرای نامه‌نگاری برای تبادل زندانی‌های ایرانی و امریکایی و اعلام آمادگی برای مذاکره پیرامون این موضوع مجموعه اقداماتی است که بر درستی این گزاره مهر تأیید می‌زند.

ظریف طی ۶ سال گذشته بارها بر اعتقاد خود به گفت‌وگو برای حل بحرانی‌ترین مسائل تأکید کرده است. این اعتقادی است که وزارت خارجه ایران در مقاطع مختلف از مذاکرات هسته‌ای گرفته تا حل بحران‌های منطقه‌ای و حالا برای حل کردن یکی از موضوعات اختلافی ایران و امریکا یعنی تبادل زندانی‌های دو کشور بر آن ابرام نشان داده است. ظریف با چنین پیشینه‌ای و با توجه به واقعیت‌های حاکم بر روابط ایران و امریکا که امکان مذاکره پیرامون اصلی‌ترین مسائل مورد اختلاف دیده نمی‌شود، می‌کوشد پیام اصلی ایران را شفاف‌تر به گوش صاحبان قدرت در امریکا برساند. بی دلیل نیست که او در گفت‌وگویی مفصل به پرسش‌های کریس والاس، مجری معروف شبکه فاکس نیوز امریکا پاسخ گفته است. چه، کمتر کسی است که نداند این رسانه تا چه اندازه مورد علاقه  دونالد ترامپ است و او وقت زیادی را صرف تماشای آن می‌کند.

 رسانه محبوب ترامپ

آنچه رویکرد دیپلماسی فعال وزیر خارجه ایران در نیویورک را از همیشه متفاوت‌تر کرد، مصاحبه او با شبکه خبری فاکس نیوز امریکا بود. اقدامی که مسبوق به سابقه نبود و تعجب بسیاری از ناظران را برانگیخت. ظریف در این گفت‌وگو که قرار است امشب (یکشنبه) در شبکه خبری فاکس نیوز پخش شود با کریس والاس، روزنامه‌نگار و مجری برجسته این شبکه مصاحبه کرده است.

اهمیت این گفت‌وگو بیشتر از آن منظر حائز اهمیت است که ستیزهای پرشمار ترامپ با اغلب رسانه‌های معروف و معتبر امریکایی عملاً وسعت عملکرد رسانه‌ای او را به فعالیت گسترده در توئیتر و پیگیری برنامه‌های شبکه محبوبش یعنی فاکس نیوز محدود کرده است. 

کمپانی خبری فاکس (Fox Broadcasting Company) یکی از مهم‌ترین رسانه‌های امریکایی است که پیوند تنگاتنگی با حزب جمهوریخواه و چهره‌های نزدیک به آن دارد و این گرایش به جهت گیری این رسانه در قبال رویدادهای سیاسی و اقدامات دولت حاکم انجامیده است. پوشش خبری جانبدارانه فاکس نیوز از نیروهای نظامی ‌در جنگ ۲۰۰۳ عراق و بهره‌گیری از خبرنگاران همراهی که عقبه سیاسی و وابستگی به حزب جمهوریخواه داشته‌اند از جمله نشانه‌های نزدیکی بیش از پیش این رسانه با جمهوریخواهان تندروی امریکایی می‌باشد.فاکس نیوز که طبق نظرسنجی مؤسسه تحقیقاتی PEW در اکتبر ۲۰۰۹ ایدئولوژیک‌ترین رسانه امریکا شناخته شده درصد بیشتری از تماشاگران جمهوریخواه و محافظه کار را نسبت به دیگر شبکه‌های امریکایی به خود اختصاص داده است.

بی تردید در میان مخاطبان جمهوریخواه این شبکه امریکایی نام ترامپ بیش از هر چهره دیگر مورد توجه قرار می‌گیرد. فاکس نیوز شبکه محبوب ترامپ به شمار می‌آید و او اخبار و گزارش‌های روزانه این شبکه را به دقت دنبال می‌کند. این در حالی است که به گفته شمار زیادی از ناظران امریکایی علاقه ترامپ به این شبکه به رابطه نزدیک او با مسئولان ذی نفوذ این شبکه انجامیده است. چه، مجله نیویورکر در یادداشتی که در ماه مارس امسال منتشر شده شواهدی را از چگونگی نزدیکی فاکس نیوز و کاخ سفید و رشد این روابط در دو سال گذشته منتشر کرد. در بخشی از این یادداشت گفته شده این نزدیک‌ترین رابطه‌ای است که می‌شود با یک شبکه تلویزیونی داشت. ترامپ بار‌ها مدال وفاداری را به بسیاری از خبرنگاران فاکس نیوز داده و رتبه وفاداری آن‌ها را ۱۰ از ۱۰ خوانده است.

نیویورکر در این گزارش گفته «شان‌ هانیتی» مجری یکی از برنامه‌های فاکس نیوز به همکارانش گفته که تقریباً هر شب بعد از برنامه‌اش که در ساعت ۱۰ شب پخش می‌شود با رئیس جمهوری صحبت می‌کند. شاید بهترین نمونه برای نشان دادن عمق این رابطه نزدیک انتخاب «هدر ناوئرت» مجری زن شبکه خبری فاکس نیوز به عنوان سخنگوی جدید کاخ سفید باشد. ناوئرت از سال ۲۰۱۲ میلادی مجری برنامه «فاکس و دوستان» بوده است و سابقه همکاری او با فاکس نیوز به ۲۰ سال پیش باز می‌گردد.

 گفت‌وگوی بی واسطه

به نظر می‌رسد ظریف با در نظر گرفتن شرایط حساس حاکم بر تحولات میان ایران و امریکا و با بهره‌گیری از مهارتش در فن مباحثه راه مواجهه کلامی را با دولتمردان امریکا در پیش گرفته است.  به باور او اعلام مواضع و پاسخ گفتن به ابهام‌ها می‌تواند همچون تأثیر خود بر افکار عمومی بر فضای گفتمانی حاکم تأثیر بگذارند و به طور غیر مستقیم تصمیمات نخبگان سیاسی را هدف قرار دهد.

گفت‌وگوهای ظریف با رسانه‌های پرمخاطب امریکایی و در رأس آنها فاکس نیوز که ترامپ و شمار زیادی از جمهوریخواهان از بنام‌ترین مخاطبانش به شمار می‌آیند، به مفهومی گفت‌وگوی بی واسطه با دولت و مردم امریکا و مردم جهان به شمار می‌آید؛ گفت‌وگوهایی که در آنها صریح‌ترین مواضع ایران از جمله تشریح ابعاد پیدا و پنهان جبهه فشار علیه ایران و اهداف عنوان گروه «بی» شامل جان بولتون؛ مشاور امنیت ملی کاخ سفید، بنیامین نتانیاهو؛ نخست وزیر رژیم صهیونیستی، بن سلمان؛ ولیعهد عربستان سعودی و بن زاید؛ حاکم امارات عربی متحده بیان می‌شود تا پیام ایران رساتر و مستقیماً به گوش دولتمردان امریکا برسد.

 آنچه در بطن این پیام مهم می‌نماید و ظریف به آن اشاره می‌کند، خواسته این چهار نفر برای  ایجاد یک جنگ نظامی علیه ایران است که با آنچه ترامپ در قبال ایران دنبال می‌کند، متفاوت است. رویکرد متفاوت دیپلماسی رسانه‌ای ظریف در نیویورک در آنجا نمایان‌تر می‌شود که این بار جلسات پرسش و پاسخ ظریف در نیویورک شاهد حضور مخاطبان متفاوت‌تری بود. جرالدو ریوِرا از تحلیلگران شبکه خبری فاکس نیوز و از چهره‌های نزدیک به ترامپ از جمله این افراد است که در جلسه گفت‌وگوی اخیر ظریف با خبرنگاران حضور یافت.

بـــرش

کریس والاس کیست؟

کریس والاس، خبرنگار معروف امریکایی میزبان گفت‌وگوی خبرساز ظریف در شبکه فاکس نیوز بود. نام کریس والاس و شبکه فاکس نیوز بیش از هر چیز به گروه مخالفان سرسخت دستیابی به توافق هسته‌ای گره خورده است. او پسر مایک والاس خبرنگار و مجری معروف امریکایی است که نامش به واسطه مصاحبه مهمی که با امام خمینی(ره)، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران انجام داد، بر سر زبان‌ها افتاد.

والاس سال ۱۹۷۵ در ۲۸ سالگی کار حرفه‎ای خبرنگاری خود را با شبکه رسانه‎ای ان‎بی‎سی آغاز کرد و پس از ۱۴ سال کار در این رسانه، به اداره واشنگتن همین شبکه رفت تا به عنوان مفسر سیاسی در برنامه‎های شبکه خبری «ان‎بی‎سی نیوز» کار کند. او در خلال این سال‎ها همچنین از مفسران اصلی کاخ سفید محسوب می‎شد. مارس ۱۹۸۷ هنگامی که رونالد ریگان در جریان یک کنفرانس خبری مجبور شد پرده از اسرار «ایران کنترا» و فروش سلاح به ایران در ازای آزاد کردن گروگان‎های امریکایی بردارد، والاس یکی از خبرنگارانی بود که در این کنفرانس، رئیس‎جمهوری امریکا را درباره نقش اسرائیل در این معامله سؤال‎پیچ کرد.

والاس سال ۱۹۸۹ «ان‎بی‎سی» را ترک کرد تا به شبکه خبری «ای‎بی‎سی نیوز» برود. او کار خود را در این شبکه با پست خبرنگار ارشد در برنامه‎های سیاسی پنجشنبه «ای‎بی‎سی نیوز» و گاه مجری‎گری برنامه «روی خط شبانگاهی» آغاز کرد. او در طول جنگ اول خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ گزارش حملات موشکی صدام به اسرائیل را منتشر کرد و در حالی که سران اسرائیل تمایلی به مشخص شدن محل اصابت این موشک‎ها نداشتند و می‎خواستند به این طریق مانع حملات دقیق بعدی صدام شوند، او شروع به توصیف محل اصابت موشک‎ها از تل‎آویو کرد.

البته تد کاپل، مجری برنامه بلافاصله صحبت‎های او را قطع کرد و مانع کار او شد.والاس ۱۴ سال یعنی تا سال ۲۰۰۳ در «ای‎بی‎سی نیوز» ماند و پس از آن به شبکه خبری «فاکس نیوز» پیوست.  والاس از سال ۲۰۰۳ کار خود را در فاکس نیوز آغاز کرد و تاکنون ۳ بار موفق به دریافت جایزه «امی» شده است؛ جایزه‌ای که به نوعی اسکار برنامه‌های تلویزیونی به شمار می‌آید و والاس به واسطه برنامه‌های جنجالی‌اش که بعضاً گفت‌وگو با چهره‌های معروف سیاسی را شامل می‌شده است، برای دریافت این جایزه معتبر واجد شرایط شناخته شده است. او می‎گوید این شبکه خبری بود که چشمان او را به روی «سوگیری رسانه‎ای» باز کرد.

از جمله اقدامات جنجالی او حین مصاحبه با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه بود که در آن لیستی از افسران اطلاعاتی روسیه را که وزارت دادگستری واشنگتن علیه آنها اعلام جرم کرد، برای رئیس‌جمهوری روسیه آورد اما پوتین به آن دست نزد. علاوه بر این اجرای جنجالی سومین و آخرین مناظره میان هیلاری کلینتون و ترامپ در خلال مبارزات انتخابات ریاست جمهوری براحتی از خاطره‌ها محو نخواهد شد. او هرچند تمایلی به این کار نداشت، موفق ظاهر شد و بعد از این مناظره «جنیفر روبین» در واشنگتن پست نوشت: «هیچ کس نبود که مناظره پایانی را ببیند و قبول نکند که کریس والاس یکی از بهترین مجریان چنین مناظره‎هایی است.»

والاس  همچنین در سال‌های ابتدای کار خود مجری مناظره انتخاباتی ریچارد نیکسون و جان اف کندی بوده است. گرچه کریس والاس اینک برای فاکس نیوز با عقبه سیاسی وابسته به جمهوریخواهان کار می‌کند اما او پیش‌تر درباره حزب متبوعش به نشریه‌ هالیوود ریپورتر گفته است: «در واشنگتن دی سی، جایی که من زندگی می‌کنم، تنها انتخاباتی که آرای آن شمرده می‌شود، انتخابات درون حزبی دموکرات است. اما من در انتخابات ریاست جمهوری هم به جمهوریخواهان و هم دموکرات‌ها رأی داده‌ام.»

مریم سالاری