ایران چیزی نزدیک به ٢میلیون و ٣٢٨هزار کارمند دارد که تعداد آنها در ١٥سال گذشته ثابت بوده است. از این میان ٤١درصد کارمندان دولتی زن هستند و این میزان نسبت به ١٥سال گذشته حدود ١٠درصد بیشتر شده است. دولت برای این تعداد کارمند سالانه حدود ٨٢هزار میلیارد تومان حقوق پرداخت می‌کند، البته حقوق‌های پرداختی به همین تعداد خلاصه نمی‌شود و اگر بازنشستگان و مستمری‌بگیران، کارمندان نهادهای غیردولتی که از دولت حقوق می‌گیرند، نظامی‌ها و... را به این جمع اضافه کنیم، دولت در مجموع به حدود ٨,٥میلیون نفر حقوق می‌دهد که این تعداد حدود ٣٥درصد شاغلان ایران هستند. صندوق جهانی پول اعلام کرده است ایران حدود یک‌چهارم هزینه‌هایش را صرف پرداخت حقوق به کارمندانش می‌کند که این رقم بیشتر از میانگین جهانی و کشورهای پیشرفته است.
۴۱درصد کارمندان دولتی زن هستند
مرکز آمار ایران اعلام کرد سال ۱۳۸۰حدود ٦٩درصد کارمندان دولت مرد و ٣١درصد زن بوده‌اند که این نسبت به سال ٩٥ به ٥٩درصد مرد و ٤١درصد زن تغییر یافته است.براساس سالنامه آماری سال ١٣٩٥، کارمندان دولت تابع قانون خدمات کشوری و قانون کار، در مجموع ٢میلیون و ٣٤١هزار و ٧٢٦ نفر هستند که نسبت به سال ١٣٨٠حدود شش در هزار رشد داشته‌اند، می‌‌توان گفت تغییر محسوسی نسبت به تعداد کارکنان سال ١٣٨٠ یعنی ٢میلیون و ٣٢٨هزار و ٦٣٥ نفر ندارند.
آموزش و پرورش بیشترین کارمندان را دارد
در سال ١٣٩٥، ٤٣درصد از کارمندان دولت در آموزش و پرورش و ١٨درصد در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، فعالیت می‌کردند، یعنی ٦١درصد کارمندان دولت در این دو وزارتخانه و ٣٩درصد در مابقی دستگاه‌های دولتی مشغول فعالیت بوده‌اند. در سال ١٣٨٠، کارکنان تابع قانون خدمات کشوری و سایر مقررات استخدامی، از نظر تحصیلات: ٢٠درصد پایین‌تر از دیپلم، ٢٩درصد دیپلم، ٢١درصد فوق‌دیپلم، ٢٧درصد لیسانس، ٢درصد فوق‌لیسانس و ١,٦درصد دکترا بوده‌اند که در سال ١٣٩٥، به ٥درصد زیر دیپلم، ١٧درصد دیپلم، ١٥درصد فوق‌دیپلم، ٥٠درصد لیسانس، حدود ١٠درصد فوق‌لیسانس و ٤درصد دکترا تغییر یافته است.
در سال ١٣٩٥، تحصیلات کارمندان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ٢٦درصد لیسانس، ١٩درصد فوق‌لیسانس، ٢٦درصد دکترا؛ وزارت بهداشت ٤٤درصد لیسانس، ٣٨درصد فوق‌لیسانس و ١٢درصد دکترا؛ تحصیلات کارمندان وزارت خارجه ٣٣درصد لیسانس، ٣٦درصد فوق‌لیسانس و ٣,٦درصد دکترا؛ تحصیلات کارمندان وزارت صنعت، معدن و تجارت ٣٠درصد لیسانس، ٦درصد فوق‌لیسانس، هفت‌در‌هزار دکترا؛ تحصیلات کارمندان وزارت دادگستری ٥٥درصد لیسانس، ١٠درصد فوق‌لیسانس، ١.٦درصد دکترا و تحصیلات کارمندان وزارت اقتصاد، ٤٨درصد لیسانس، ٨درصد فوق‌لیسانس و سه‌درهزار دکترا بوده است.
٨٢هزار میلیارد تومان حقوق سالانه کارمندان
یک‌چهارم هزینه‌های ایران صرف پرداخت حقوق به کارمندان می‌شود؛ این گزارشی است که صندوق جهانی پول اعلام کرده است. براساس این گزارش، ایرانی‌ها بیشتر از کشورهای درحال‌توسعه، پول‌شان را صرف حقوق کارمندان دولت می‌کنند، این درحالی است که ایران در خاورمیانه نسبت به کشورهای عربی وضع بهتری دارد. در خاورمیانه؛ عربستان، بحرین، کویت و عراق به ترتیب بیشترین بودجه را صرف دستمزد کارمندان دولتی می‌کنند، پس از این کشورها عمان و قطر و سپس ایران قرار دارد.
جمشید انصاری، رئیس سازمان امور اداری و استخدامی کشور گفته است میانگین حقوق کارمندان دولت حدود ٢میلیون‌و٩٤٠هزار تومان است. اگر بخواهیم این رقم را در تعداد کارمندان دولت یعنی حدود ٢میلیون و ٣٤١هزار نفر ضرب کنیم، متوجه می‌شویم دولت ماهانه چیزی نزدیک به ٦هزارو٨٨٤میلیارد تومان بابت حقوق کارمندان پرداخت می‌کند. اگر این رقم را در ١٢ ماه سال ضرب کنیم، عددی که برای پرداخت سالیانه به کارمندان دولت به دست می‌آید، رقمی نزدیک به ٨٢هزار و ٥٩٠میلیارد تومان است. البته این عدد بزرگ حقوق و دستمزد دولتی‌ها به همین رقم خلاصه نمی‌شود و دولت به حدود ٦میلیون و ٢٠٠هزار نفر دیگر حقوق پرداخت می‌کند. آنها کارکنان نیروهای نظامی، بازنشسته‌ها و مستمری‌بگیران، کارکنان نهادهای غیردولتی و شهرداری‌ها هستند که سهمی از بودجه را سالانه دریافت می‌کنند.
٤٠درصد کارمندان ایرانی مازادند
این هزینه کلان در حالی صرف می‌شود که محمدعلی نجفی، شهردار استعفاکرده تهران و مشاور رئیس‌جمهوری اعلام کرده است که ٤٠درصد کارمندان ایران نیروی مازاد هستند و بهره‌وری را پایین آورده‌اند. البته به جز نجفی که آمار را به صورت کلی اعلام کرده است، هرازگاهی مدیران تعداد کارمندان مازاد را در بخش‌های مختلف به تفکیک اعلام می‌کنند؛ مثلا علی لاریجانی، رئیس مجلس گفته است که از ٢٥هزار نیروی فعال در صداوسیما ١٢هزار نفر آن مازادند.
چند روز بعد از این گفته لاریجانی، وزیر نفت هم در صحن علنی مجلس برای چندمین‌بار به نیروهای مازاد زیرمجموعه خود اشاره کرد و گفت: وزارت نفت با مشکل مازاد نیرو مواجه است و ١٠٠هزار نیروی مازاد دارد که همه آنها به صورت بی‌رویه در هشت سال گذشته استخدام شده‌اند و با تمام واگذاری‌های صورت‌گرفته همچنان با مشکل نیروی مازاد مواجهیم. نیروهای مازادی که به گفته لاریجانی «٩٠درصد بودجه جاری کشور را جذب خود کرده و فضای تنفسی برای کارهای دیگر نمی‌گذارند».وزارت نیرو هم اعلام کرده است که ۲۵هزار و ۷۰۰ نیروی مازاد در وزارت نیرو وجود دارد و نیروهای مازاد آموزش و پرورش هم ٥٠هزار نفر عنوان شده است.
ساعت کار مفید کارمندان ایرانی و سایر کشورها
با وجود این مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده است کار مفید کارمندان ایرانی (به‌خصوص در بخش دولتی) ٢٢ دقیقه در روز است.
البته در بخش خصوصی ممکن است از کارمندان در روز یک ساعت بیشتر کار گرفته شود.در ماده ٥١ قانون کار میزان مجاز ساعت کار روزانه افراد در بنگاه‌ها و واحدهای مشمول قانون کار کشور ٨ ساعت اعلام شده است که البته کارگر و کارفرما می‌توانند با توافق ساعات کار برخی روزها را کمتر و برخی دیگر را بیشتر در نظر بگیرند؛ اما به صورت کلی نمی‌تواند از ٤٤ ساعت بیشتر باشد.
با یک حساب سرانگشتی مشخص می‌شود که هر کارمند ایرانی در خوشبینانه‌ترین شرایط در هفته کمتر از ٦ ساعت کار می‌کند. در حال حاضر ساعت کار مفید هفتگی در ژاپن ٤٠ تا ٦٠ ساعت و در کره‌جنوبی نیز ٥٤ تا ٧٢ ساعت برآورد می‌شود.
به این ترتیب که اگر ساعت کار مفید یک کارمند در طول سال در کشور ما حدود ٨٠٠ ساعت باشد، در ژاپن ٢٤٢٠ ساعت، کره‌جنوبی ١٩٠٠ ساعت، آلمان ١٧٠٠ ساعت و افغانستان ٩٥٠ ساعت است. در میان کشورهای جهان سوم که آماری از آنها در زمینه ساعت کار مفید سالانه منتشر شده است؛ فقط کویت با ٦٠٠ ساعت و عربستان با ٧٢٠ ساعت کار مفید کمتری نسبت به کارمندان ایرانی دارند.
- 15
- 5
