حق السعی چیست و نحوه ی محاسبه ی آن به چه صورت است؟

به مجموع پرداختی‌های کارفرما به نیروهای کار، حق السعی می‌گویند

حق السعی

در یک مجموعه، مبالغ مختلفی را به هر کارگر به ازای کاری که انجام می دهد؛ می پردازند. از ماهانه پرداختی های مختلفی که قانون یا کارفرما برای یک کارگر، تعيين کرده می توان به حق عائله مندی، حقوق و دستمزد، ایاب و ذهاب، هزینه های مسکن و خواروبار، مزایای مختلف نقدی و غیر نقدی، پاداش های مختلف و انواع موارد دیگر اشاره کرد؛ درواقع به کلیه دریافتی های نیروهای کار توسط کارفرما، حق السعی می گویند. یکی از نکات قابل توجه در این خصوص اینست که باید بر اساس قرارداد مابین نیروی کار و کارفرما، تمام موارد پرداختی تعيين شده باشد؛ بدین دلیل که حق السعی به تمام پرداختی های قانونی به کارگر در ماده ۳۴ قانون کار، بر طبق قرارداد کاری اطلاق می شود.

مزد چیست؟

هر شخصی در قبال کاری که انجام می دهد، مبلغ پایه و مشخصی را دریافت می کند که به آن مزد می گویند. پرداخت مزد به دو صورت نقدی یا غیر نقدی میباشد که می تواند مزایا، کالا و یا خدمات خاصی را بهمراه داشته باشد. قرارداد مابین کارفرما و نیروی کار در هر حالت، میزان مزد پرداخت شده به کارگر را تعيين میکند. چندین مورد و حالت خاص از لحاظ قانونی، برای مزد پیش بینی شده که در ادامه، با آنها اشنا میشوید.

درواقع پرداخت مزد به اینصورت است که یا فرد بر اساس تعداد ساعات کاری اش مزد می گیرد و یا به ازای محصولاتی که در طول روز در طی مدت فعالیت خود یا میزان انجام کار در طی ساعات کاری می گیرد. مزد ساعتی به مزدی گفته میشود که بر اساس ساعات کاری، آن را می پردازند درحالیکه کارمزد به مزدی گفته میشود که بر اساس ساخت محصول یا انجام کار مشخص صورت پذیرد.

نکته ی مهم درباره ی نحوه پرداخت حقوق اینست که یک شرط و قانون کلی باتوجه به قراردادی که بین کارگر و کارفرما بسته میشود، وجود دارد که پیروی از آن الزامیست؛ حداکثر ساعات کاری کارگر، نباید بیش از ۸ ساعت در روز باشد؛ حتی اگر نوع پرداختی و مدل محاسبه مزد او متفاوت باشد.

* مزد ثابت

مزد ثابت برطبق ماده ۳۵ قانون کار، دربرگیرنده ی مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل می باشد. در ادامه، تبصره های مربوط به مزد ثابت عبارتند از:

- تبصره ۱:

منظور از مزایای ثابت پرداختی به تبـع شـغل در کارگاه های فاقد طرح طبقه بندی و ارزیابی مشاغل، به مزایـایی گفته میشود کـه پرداخـت آن برحسـب ماهیت شغل یا محیط کار و برای ترمیم مزد در ساعات عـادی کـار میباشد که از آن ها می توان به مزایای سرپرستی، مزایای سختی کار، فوق العاده شـغل و غیره اشاره کرد.

حق السعی یک دریافتی خاص و جداگانه نیست

- تبصره ۲:

مزد گروه و پایه در کارگاه هایی با طرح طبقه بندی مشاغل، موجب ایجاد مزد مبنا میشود.

- تبصره ۳:

مزد ثابـت و مـزد مبنا بعضی از موارد، همچون مزایای رفاهی و انگیزه ای از قبیل کمک هزینه مسـکن، پاداش افزایش تولید و سود سالانه، خواروبـار و کمک عائله مندی، را شامل نمی شود.

* مزد مبنا

مزد مبنا به مزد گروه و مزد پایه ای در کارگاه ها گفته میشود که دارای طرح طبقه بندی مشاغل هستند. مزد مبنا تعيين کننده ی محاسبه بسیاری از مزایای پرداختی به کارگر میباشد و مزایای کار، شامل پرداخت مزد روزهای تعطیل، حق بیمه، اضافه کاری مستمری از کارافتادگی، مزایای کار، مرخصی ها و دستمزد ایام بیماری می باشد. نحوه ی محاسبه ی این مزد ها میتواند به صورت روز مزد، کار مزد یا مجموعی از این دو حالت به نام کارمزد ساعتی باشد. در صورت ماهانه بودن قرارداد مزد، حتماً باید در آخر ماه، پرداخت شود که به آن حقوق می گویند. از مزد مبنا برای محاسبه مأموریت و سنوات بهره می گیرند.

حق السعی در قرارداد

پرداخت مزد باید بر اساس ماده ۳۷ قانون کار، به وجه نقد رایج کشور( ریال) یا با تراضی طرفین به وسیله چک عهده بانک در فواصل زمانی مرتب و در روز غیر تعطیل و ضمن ساعات کار و با رعایت شرایط ذیل انجام شود:

> چنانچه مبلغ مزد براساس قرارداد یا عرف کارگاه، به صورت روزانه یا ساعتی تعيين شود، پرداخت آن باید بعد از محاسبه به نسبت ساعات کار و یا روزهای کارکرد، در پایان روز یا هفته یا پانزده روز یکبار صورت گیرد.

> چنانچه پرداخت مزد براساس قرارداد یا عرف کارگاه به صورت ماهانه باشد، باید در آخر هر ماه نسبت به این پرداخت اقدام کرد که به چنین مزدی، حقوق می گویند.

> در ماه های سی و یکروزه ، نحوه ی پرداخت مزایا و حقوق کارگر باید بر اساس سی و یک روز محاسبه شود.

همچنین باتوجه به ماده ۴۷ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، دریافت و پرداخت پاداش افزایش تولید، توسط طرفین قرارداد، به منظور ایجاد انگیزه برای تولید بیشتر و کیفیت بهتر و تقلیل ضایعات و افزایش علاقمندی و بالا بردن سطح درامد کارگران، با تصویب وزیر کار و امور اجتماعی منعقد میشود.

حق السعی شامل تمام پرداختی‌ها به کارگر است

حق السعی ایام بلاتکلیفی

به خاطر این که ایام بلاتکلیفی، جزء سابقه کار به شمار می رود؛ از این رو مزایای ارائه شده به کارگر، پیش از اخراجش هم چنان به وی اختصاص داده میشود.

نحوه ی محاسبه حق السعی

گام نخست برای محاسبه حق السعی اینست که باید مزد روزانه کارگر را برطبق ساعات کاریش به دست آورد؛ سپس به ازای هر ساعت کار، میزان دست مزدی که برای فرد در نظر گرفته را مشخص نمود. سپس تمام مدت زمان کارکرد فرد در طی جمعه ها، روزهای تعطیل، سنوات و... را با استفاده از این مبلغ محاسبه کرد. در نتیجه میزان حق السعی از مجموع تمامی این مبالغ بدست می آید.

برداشت کارفرما از مزد کارگر

کارفرما برطبق ماده ۴۵ قانون کار فقط در شرایطی میتواند از مزد کارگر برداشت کند که در زیر به آن ها اشاره شده است:

- اجازه ی برداشت مزد از کارگر، صریحا از طرف قانون داده شده باشد.

- زمانی که وجهی به کارگر توسط کارفرما به منظور مساعده داده شده باشد؛ در این صورت کارفرما اجازه ی برداشت حقوق او را دارد.

- طبق ضوابط مربوطه کارفرما قسط های وامی را به کارگر داده باشد.

- در صورتی که کارفرما در هنگام محاسبه، مبلغ اضافه ای را به اشتباه پرداخت کرده باشد؛ مجوز برداشت از حقوق او را دارد.

- کارگاه تعهد شده به وجوهی اطلاق میشود که پرداخت آن از طرف کارگر برای خرید اجناس ضروری از شرکت تعاونی مصرف می شود.

نحوه محاسبه حق السعی طبق مزایای نقدی و غیر نقدی پرداخت شده به کارگر، تعیین میشود

گردآوری: بخش کار و کارگرسرپوش