آشنایی با هنر گوتیک و انواع آن

هنر گوتیک شامل معماری، مجسمه‌سازی، نقاشی میباشد

هنر گوتیک

واژه" گوتیک" نیز همچون بسیاری از عناوین سبک های هنری در آغاز بار معنایی منفی داشت و به صورت تحقیر آمیز بکار گرفته شد. هنرمندان ایتالیایی دوره رنسانس موفق شدند هنر گوتیک را ابداع کنند تا به توصیف این شیوه معماری که مانند سبک توحش محکوم می شدند، بپردازند. بدین دلیل که عقیده ی اشتباهشان این بود که چنین سبک معماری، متعلق به قوم گوتها بود که موجب نابودی میراث هنر کلاسیک امپراطوری روم شد. واژه گوتیک در مفهوم عام تر اینست که تزئینات نقوش و نقاشی های دوره ای باعث شکل گیری معماری گوتیک شد. بنابراین قوم" گوتها"، معنای تحت اللفظی" گوتیک" را بوجود آوردند. هنر گوتیک، انواع مختلفی دارد که از آن ها می توان به معماری، نقاشی، مجسمه سازی ، رنگ آمیزی شیشه ها، نقاشی با آبرنگ روی گچ و دستخط ها اشاره کرد.

هنر گوتیک جدید

هنر گوتیک جدید به نوعی از هنر معاصر اطلاق میشود که مبتنی بر پایه وحشت و تاریکی است. گفته ی فرانسیسکا گوین در این خصوص اینست که:« آن ها مشابه هیولا و گروتسک هستند. مواردی نظیر نقص یا جهش بدن، عروسک، ارواح، ماسک جمجمه و انزجار در این سبک، قابل رویت است و عکس هایی با رنگ سیاه و سفید، فروپاشی و بی ثباتی را شامل میشوند. این سبک هنری بر محیط زیست ، خود شخص و یا دیگران، ترسی است که منعکس شده است. گاهی وقت ها در آن ها می توان مفهوم هرج و مرج را مشاهده کرد.»

انواع هنر گوتیک

* معماری گوتیک:

در نیمه دوم قرن ۱۲ میلادی، هنر گوتیك رونق پیدا کرد و خاتمه ی آن به نیمه قرن ۱۵ میلادی برمیگردد. شیوه نوینی از معماری كلیسایی در همه كشورهای اروپایی در آغاز، به وجود آمد كه وقتی عناصر رومی وار با هلالی تیزه دار اسلامی با هم ترکیب میشدند باعث شکل گیری این نوع معماری می شدند. معماری گوتیک در اوایل پیدایش خود، در خدمت کلیسا و مذهب بود و در کشورهایی نظیر فرانسه و انگلیس، رونق بیشتری داشت.

در دوران رومانسک، قبل از اینکه سبک معماری گوتیک بوجود آید؛ با دید کاربردی به معماری نگاه می شد ولی وقتی که معماری گوتیک بوجود آمد؛ در این معماری، جنبه زیبایی خودنمایی کرد. درواقع مواردی در سازه های گوتیک، نمایان است که از آن ها می توان به طاق های نوک تیز، قوس های جناقی( دنده دار) و پشت بندها( شمشیری) اشاره کرد.

معماری گوتیک به عنوان یكی از دوره های تاریخی معماری به شمار می رود. در کلیساها از این سبك مذهبی بکار گرفته میشد. آغاز پیدایش شیوهٔ گوتیك درماقیسه با سایر شیوههای معماری به دقت تعيين شده است. در میان سال های ۱۱۳۷ و ۱۱۴۴( میلادی) هنر معماری گوتیك در جریان بازسازی كلیسای سنت دنیس فرانسه شکل گرفت و این هنر در اروپا، تا اواسط قرن شانزدهم میلادی رواج داشت. شکل گیری هنر گوتیك به دو دوره رمانسك و رنسانس برمی گردد و از آن بعنوان یك صفت منفی تا قبل از دوره مدرن گوتیك یاد میشد. معماری گوتیک از نظر فیلاریته بعنوان یک هنر فلاكت زده می باشد. كلیسای دورام در انگلستان به عنوان نخستین اثر معماری گوتیك شناخته میشود.

هنر گوتیک جدید شاخه‌ای از هنر معاصر است که برپایه وحشت و تاریکی بنا شده است

معماری گوتیک برای نخستین بار در شهرهای شمال بوجود آمد و برای سیر تکاملی سبک گوتیک میتوان ۳ مرحله را در نظر گرفت:

> گوتیک آغازین:

پیدایش معماری گوتیک باعث شد تا این هنر از هنر رومانسک، جدا شود و درواقع این هنر در نیمه قرن دوازدهم میلادی موجب تکامل شیوه گوتیک شد و به انگلستان نیز نفوذ داشت. در فرانسه، وقتی که کلیسای سن دنی پاریس، مجددا بازسازی شد؛ معماری گوتیک ابتدایی پدید آمد.

> گوتیک پیشرفته( متعالی):

رونق و توسعه ی سبک گوتیک متعالی، به انگلیس برمی گردد. نماهای ساخته شده با سبک گوتیک متعالی شامل بخش هایی از خانقاه کلیسای وست مینستر و شبستان و نمای غربی یورک مینستر در انگلیس می باشد.

> گوتیک شعاع سان( تابناک):

پنجره های سبک معماری گوتیک در نیمه ی اول سده سیزدهم از بزرگ ترين پنجره ها به شمار می رفتند. کلیسای سنت شاپل در پاریس، یکی از نمونه های زیبای آن می باشد. شیشه ها در سبک مشعشع گوتیک، بیشتر از ۷۰ درصد کل بنا را تشکیل می دادند.

* مجسمه سازی گوتیک:

هنر بیزانس برای نمایش صحنه های مذهبی و افراد مقدس از هنر موزائیک، کمک می گرفت و به همین خاطر یکی از ابزار اصلی بازنمایی روایت های دینی، موزائیک بود. مجسمه سازی گوتیک در هنر شمال اروپا( به اخص فرانسه و انگلستان) موظف به انجام این کار بود. در منطقه ی “ایل دو فرانس”، اولین جرقه های مجسمه سازی گوتیک نظیر معماری، بوجود آمد.

مجسمه سازی گوتیک برای زیباسازی بناها و انتقال داستان ها و پیام های دینی، پس از پیشرفت مبانی بصری و زیبایی شناسی گوتیک به یکی از مهم ترین ابزار بصری تبدیل شد. این مجسمه ها بیانگر احوال مریم مقدس و کودکش و داستان تصلیب مسیح در پی بازنمایی پیکر قدیسان بودند. مجسمه ها در مرحله ی بعد با تغییرات قابل توجهی در ناحیه صورت و اندام پیکرهای سنگی رو به رو شدند. اثرات این تغییرات در جاهایی قابل رویت است که از آن ها می توان به پیکره های تمام برجسته کلیسای نوتردام و درگاه های کلیسای شارتر و سردهای غربی کلیسای آمی ین اشاره کرد. بازیابی وقار و ارامش بزرگوارنه از ویژگی اصلی این پیکره ها به شمار می روند؛ به این معنیست که از هنر کلاسیک یونانی در آن ها بکار گرفته شده است.

* نقاشی گوتیک:

یکی از بیانات هنری گوتیک که گسترش آن در اروپای غربی به قرون ۱۲ تا ۱۵ برمی گردد، نقاشی گوتیک نام دارد. از ویژگی های این نقاشی می توان قدردانی از جزئیات، غلبه مضامین مذهبی، سبک واقع گرایانه تر و تضاد شدید بین تاریکی و نور را نام برد. بیشترین تکنیک ها در این دوره، مزاج( مزاج) و روغن بود که علاوه بر چوب بعنوان پشتیبان استفاده میشد. نقاشی گوتیک بعبارتی دیگر، بدین دلیل برجسته بود که در فضای انجام کار، تغییراتی صورت گرفته بود؛ همچنین به خاطر این که نقاشی های دیواری به تدریج ، کاهش پیدا کرد؛ از این رو استفاده از نقاشی گوتیک در شیشه های رنگ آمیزی و مینیاتورهای کتاب های دست نویس، معروف به رمزها توسعه پیدا کرد. نقاشی گوتیک در سه مرحله نظیر گوتیک خطی، گوتیک ایتالیایی و گوتیک بین المللی تکامل یافت.

هنر گوتيك در نيمه دوم قرن ۱۲ ميلادي پا گرفت و تا نيمه قرن ۱۵ ميلادي ادامه يافت

- گوتیک خطی یا فرانسوی( قرن ۱۳)، نخستین مورد از نقاشی های گوتیک به شمار می رفت که با تأکید ویژه بر خطوطی که مشخص کننده ی خطوط بود؛ مشخص می شد.

- دومین نقاشی گوتیک، معروف به گوتیک ایتالیایی شد( قرن ۱۴) و دو مدرسه عالی به نام های فلورانس و سیه نا را در بر میگرفت. از اهداف این مرحله می توان به استفاده از رنگ آمیزی عینی و دقت و صحت بیشتر در شکل ها و نمایش ها و عمق کارها اشاره کرد.

- سرانجام، گوتیک بین المللی به عنوان آخرین مرحله نقاشی گوتیک محسوب میشد( قرن پانزدهم) که علت برجسته شدن آن، واقع گرایی و ظهور تأثیرات فلاندی بود که با ایتالیایی و فرانسوی مخلوط شده بود.

* رنگ آمیزی شیشه ها با گوتیک:

برای اینکه کاشی های هنری را در دوران گوتیک بسازند؛ از شیشه های رنگی برای کاخ های بزرگ اروپا استفاده میکردند. در معماری دوران گوتیک، افرادی بودند که تأکید بر نقوش نورپردازی داشتند. در ساخت پنجره ها، استفاده از این شیشه ها علاوه بر تابیدن انعکاس نور از بیرون به درون، قابلیت دیگری دارد به این صورت که در سبک گوتیک باعث ایجاد پدیده ای به نام به نخ نمایی میشود که برای کاهش صلابت و سختی سازه، پوشه های چندلایه را بوجود می آورد. در دوران رنسانس، دیگر از شیشه های رنگی استفاده نمیشد و درواقع سبک" گوتیک"، ساده و عامیانه تلقی شد. هنرمندان، صرفا در قرن نوزدهم به این تکنیک، توجه نشان دادند. قدمت دوره رنسانس، حدود ۳۰۰ سال می باشد.

* استایل گوتیک:

در واقع فرهنگِ گوتیک مثل جنبش های دیگر در تلاش است که هنجارهای اجتماعی را به چالش بکشد. در واقع ، نظم و ترتیبی در استایل گوتیک زنانه وجود ندارد. استایل گوتیک هم با برخورداری از همین اصول، زیبایی مخوفی دارد؛ پیوند و ارتباط استایل گوتیک با قرن های ۱۸ و ۱۹، نزدیک است. ریشه های فرنگِ گوتیک، برگرفته از موسیقی و پیدایشِ ژانرِ گوتیک راک در عصرِ پساپانک در انگلستان است. این سبک موسیقی از محبوبیت بسیاری در میان طرفداران فردیت و انقلاب برخوردار شد. پس از گسترده تر شدن این سبک و فاصله گرفتنش از پست پانک، تبدیل به سبک مستقلی شد و به همین خاطر طرفداران زیادی به این جنبش در سراسر جهان، تمایل پیدا کردند.

فرهنگِ گوتیک با گذشت مدت زمان کمی، فراتر از موسیقی رفت و به ابعادِ هنر و زندگی دیگر رسید. جنبش گوتیک، تأثير به سزایی بر ادبیات، هنر، سینما و مُد داشت. استایل گوتیک به طبقۀ اشراف اختصاص داده شده است. ریزه کاری های این استایلِ ساختارشکن، بسیار زیاد است که درصورتی خاص و جذاب به نظر می آید که آنها را رعایت کنید.

پیروان سبک گوتیک، تمایل به خاص بودن در جامعه، دارند و دوست ندارند که از نظر ظاهر به کسانی شباهت داشته باشد که از اصول جامعه پیروی میکنند. امروزه، یکی از مواردی که استایل گوتیک را بیشتر رواج داد، رسانه بود. استایل گوتیک را می توان در فیلم ها، سریال ها، موزیک ویدیوها و مراسم فرش قرمزمشاهده کرد. حداقل یکی از عناصر این استایل، را در تیپ افراد گوناگون، قابل رویت است.

هنر گوتیک سبکی از هنر است که در فرانسه آغاز شد

گردآوری: بخش هنر و سینما سرپوش