به گزارش بانی فیلم،این رخداد از جمله اتفاقاتی است که در سطح بین المللی در دنیای فرهنگ و هنر نیز وجود دارد و سال های سال است که صادرات و واردات تولیدات فرهنگی، موجب راه اندازی صنعتی با عنوان فیلم و سریال شده است.
در این میان کشور ما نیز هر از گاهی با تولید آثاری، تلاش می کند تا در زمره صادرکنندگان حوزه تصویر قرار بگیرد، اما هنوز که هنوز است چندان نتوانستیم که در این حوزه ورود موفقیت آمیز داشته باشیم. این مسئله، جزو موارد قابل توجهی است که لازم است برای باز شدن پای صادرات به سریال ها و فیلم های ما، به آن به شکل جدی تری پرداخته شود، اتفاقی که شاید هنوز که هنوز است رخ نداده. در واقع وجود یک نگاه مدیریتی و کارساز در این فضا لازمه شکل گیری برنامه ها و مسیری است که تولیدات ما را در این راستا رهبری و هدایت کنند.
حال این که با وجود کمبود توجه ها به این فضا، تولیدات ما چه قدر با عرضه در بازار جهانی فاصله دارند؛ مسئله ای است که چند تن از صاحب نظران در ادامه این گزارش به آن پاسخ داده اند.
علاوه بر این ها ویژگی تولیدات به ویژه سریال هایی که به این منظور ساخته می شوند، از جمله دیگر مواردی است که در این گزارش به آن پرداخته شده است.
علیرضا افخمی:فاکتورهای ثابتی برای کارهای صادراتی وجود دارد
علیرضا افخمی کارگردان مجموعه هایی چون اوی یک فرشته بود، زیرزمین، پنجمین خورشید، پرستاران و … در گفت و گو با بانی فیلم درخصوص بحث ویژگی های لازم برای تولید یک اثر با قابلیت صدور به کشورهای دیگر از سوی ایران بیان کرد: من فکر می کنم یکی از اصلی ترین خصوصیاتی که این دست تولیدات که قرار است به کشورهای دیگر صادر شوند، داشته باشد، این است که آن اثر به گونه ای برای عموم ملل، اقوام و نژاد ها قابل درک باشد، چرا که گاهی ممکن است مسائلی وجود داشته باشد، که خیلی بومی و داخلی باشد، آن گاه ممکن است که چنین اثری چندان برای عموم ملل و نژادها قابل درک نباشد. از همین رو طبیعتا اگر چنین اتفاقی بیفتد، یعنی موضوع و محتوایی که به نامفهوم شدن و غیرقابل درک شدن کار منجر شود، طبیعتا نمی شود آن را در سطح گسترده ای منتشر و به اصطلاح صادر کرد.
وی ادامه داد: با این وجود، در مقوله فیلم سازی به طور کلی فاکتورهای ثابتی وجود دارد، که بین المللی است و تقریبا همه اقوام و ملل کشورهای مختلف فیلم های هم دیگر را دیده اند و با آن ها ناآشنا نیستند. به همین دلیل آن مسئله ای را که در ابتدا عرض کردم شاید چندان مطرح نباشد، یعنی همان ناآشنایی و غریبگی مطلقی که منجر به غیرقابل فهم شدن یک اثر شود، بعید است رخ دهد، به همین دلیل به عقیده من اولین شرطی که یک کار باید داشته باشد همان فاکتورها و اساس و پایه ای است که این مدیوم بر اساس آن تعیرف شده. در واقع یعنی درام خوب، داستان گویی خوب و … که از جمله عوامل مهم و موثر در هر فیلم یا سریال محسوب می شوند. همچنین توانایی ایجاد احساسات گوناگون بشری، در هنگام دیدن فیلم مثل هیجان، ترس، دلهره و … یکی از نکات مهم و کلیدی است که در این فضا باید وجود داشته باشد تا آن کار در نهایت موفق شود. اگر یک اثر بتواند هر یک از این احساسات را به شکل عمیق و موثر در مخاطب زنده کند و آن را برانگیزد، آن گاه می تواند در کارش موفق شود.
افخمی ادامه داد: علاوه بر این ها عوامل ساختاری مثل تصویربرداری خوب، طراحی صحنه مناسب، موسیقی قابل توجه و … همه و همه جزو فاکتورهایی اند که می تواند به موفقیت یک فیلم در فروشش در خارج از کشور کمک کند.
کارگردان سریال او یک فرشته بود، در ادامه با اشاره به تاثیر جلب نظر مخاطب داخلی بر روی اثر گفت: از سوی دیگر زمانی که فیلم یا سریالی بتواند در داخل کشور، مخاطب را به خوبی جذب کند، یعنی آن اثر گرم و جالبی است که توانسته نگاه افرادی را به خود جلب کند، به همین جهت می توان انتظار داشت که به احتمال قریب به یقین آن کار می تواند در فضای خارج از کشور هم مخاطب داشته باشد.
افخمی در ادامه درباره فاصله ای که تولیدات ما از کشورهای دیگر در این حوزه دارد و لزوم پرداخت بیشتر از سوی مسوولان امر به این موضوع گفت: به نظرم همه مسوولان و مدیران هنری مملکت هم دنبال رسیدن به این اهداف در سطح بین المللی هستند ودر این بین راهکارهایی که استفاده می شود، عموما اشتباه هستند و موجب می شود که در نهایت به مسیری منتهی شوند که به این اهداف دست پیدا نکنیم. اما می توان گفت که هیچ مدیرهنری در این حوزه نیست که علاقه نداشته باشد تا فیلمی پرفروش شود و در دنیا مطرح شود. وی افزود: حال در این مسیر هر مدیری که می آید راهکارهای متفاوتی را در نظر می گیرند که این امر با شکست مواجه می شود، یعنی تصویب یک مسیر مشخص در این حوزه و پیشروی با آن شاید موجب شود تا اتفاقات دیگری رخ دهد. اما بازهم در این میان به طور کلی یکی از مهمترین عوامل در کلیتی که به آن اشاره کردید، هزینه کردن در این فضا است، یعنی به عنوان مثال اگر سینمای آمریکا توانسته که عرصه های جهانی را در حوزه فیلم و سریال و تولید آن، با موفقیت طی کند و فرهنگ غربی را به کشورهای دیگر صادر و نهادینه کند، بخش مهمی از آن به بحث هزینه کردن در تولید آثار ش برمی گردد. آن ها برای یک کار که هدفی از آن دارند، پول خرج می کنند، افراد متخصص را می آورند و فضایی را ایجاد می کنند که جدا از بحث جلوه های ویژه که به عنوان یک عامل نوظهور است، در کل فضایی را ایجاد می کند که دارای قصه پردازی خوب و قابل توجهی است. فضایی که چندان به همان جلوه های خاص متکی نیست و قصه محور بودن آن باعث موفقیتش می شود، البته جلوه های ویژه هم درآثار فانتری و تخیلی اهمیت دارد،اما در خارج از این ژانر، این موضوع چندان تعیین کننده نیست و در همه این زمینه ها لپ مطلب این است که باید پول خرج کرد، اتفاقی که برای موفقیت در هر حوزه ای لازم است، از هنر گرفته تا حوزه هایی مثل کشاورزی، صنعت و … .
او ادامه داد: دنیای تصویر هم مثل همه این فضاهاست و اصلی ترین مشکلی که ما برای تولید آثار صادراتی داریم این است که دولت چه در سینما و چه در تلویزیون هزینه نمی کند و اگر این اتفاق رخ دهد، با قصه گویی مناسب می توان انتظار داشت که آثار تولید شده مورد استقبال کشورهای دیگر هم قرار بگیرد.
بحث پوشش و چارچوبی که در تولیدات ما وجود دارد، موضوع دیگری بود که وی درباره اش عنوان کرد: این اتفاق اگر اصل داستان و فضا قابل توجه باشد، چندان مطرح نیست. با این وجود در وهله اول فضای فیلم های ما ممکن است ابتدا برای بیننده ناآشنا و بیگانه، موجب تعجب شود اما به سرعت عادی می شود، همانطور که برای مردم ما برخی از ممیزی ها که باعث شده موارد غیرواقعی مثل حجاب خانم جلو همسرش یا فرزند جلو پدرش در فیلم وجود داشته باشد، عادی شده است. به همین دلیل در ادامه کار مثل بیننده های الان ایران آن ها هم متوجه می شوند که این فضا اتفاقی است که وجود دارد. البته برخی از این ممیزی ها قابل تعدیل هستند، اتفاقی که در مورد داستان پردازی های ما هم وجود دارد و در حال حاضر خیلی از آن ها موضوعیت ندارند. در این شرایط بیننده ها نیز متوجه می شوند که فیلمساز برای رعایت آن ها الزام داشته،از همین رو کار را کنار نمی گذارند و اگر بقیه موارد خوب باشد، به آن توجه می کنند.
امراله احمدجو:تکنیک، زمانبندی و قصه، عوامل مهم تولید هستند
امراله احمدجو کارگردان مجموعه روزی روزگاری در پاسخ به فاکتورهای موثر بر تولید آثار قابل صدور به کشورهای دیگر، به بانی فیلم گفت: از جمله مواردی که در حوزه صادرات فیلم و سریال وجود دارد، در نظر گرفتن ملاک ها و فاکتورهایی است که اصولا در تولید یک کار موفق در همه جا وجود دارد و باید به آن پرداخته شود. اما در کارهای ما خیلی کم اتفاق می افتد که همه عوامل لازم در کنار هم قرار بگیرند و هر یک از آن ها کمبودی دارد. مثلا در حوزه سریال باید هم همه بخش ها و قسمت های آن زمان مشخصی داشته باشند، اتفاقی که در اغلب مجموعه های ما به دلایل مختلفی رخ نمی دهد، مثلا یک قسمت ۴۰ دقیقه است و دیگری ۱ ساعت. این در حالی است که در اغلب شبکه های خارجی با توجه به برنامه ریزی هایی که دارند چنین اتفاقی رخ نمی دهد و آن کار علاوه بر داشتن زمان مشخص، سر یک ساعت پخش می شود. از همین رو کلیت تولیدات ما با استانداردهای آن ها جور در نمی آید.
وی ادامه داد: از سوی دیگر تکنیک و به کاربردن روش های نو در حوزه تولیدات مورد دیگری است که ما در بعضی بخش های آن خلاء و کمبود داریم. اتفاقی که با نوع کار کشورهای دگیر که در این فضا یعنی تولید فیلم و سریال پیشتاز هستند، همخوانی ندارد و آن ها این دست کارها را پس می زنند. در کنار این موضوع مسائل فنی هم اصولا در تولیدات ما ضعیف است. یعنی استفاده درست از ابزار و وسایل جدید کمتر به چشم می خورد. مثل بهره بردن درست از دوربین، نور و ….؛ مگر ما چند تصویربردار داریم که تخصصی دوره دیده باشند و بتوانند از عهده کارها به خوبی بربیاند. از همین رو این تفاوت ها به جهت بافت، رنگ، نور و… در تولیدات ما به هر دلیلی دیده می شود. اتفاقی که گاه به خاطر کمبود ابزار است و گاه به جهت عدم آگاهی کامل از امکاناتی که وجود دارد است.
احمدجو با اشاره به اهمیت قصه هر کاری بیان کرد: علاوه بر این موارد، قصه و موضوع تولیدات، مسئله دیگری است که وجود دارد، چرا که اغلب این کارها و تولیدات داخلی با تمرکز روی یک موضوع و گاه به شکل شعاری پیش می رود، یعنی به شکل مستقیم به یک مسئله اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و … می پردازند. اما موردی که نقطه قوت کارهای ما است و آن را در جشنواره ها مطرح می کند، جهت فرهنگی است که در تولیدات ما مشخص تر از کارهای تجاری است که در غرب، ترکیه، کره و…. تولید می شود، البته در همین راستا تلویزیون ما کارهایی مثل فیلم ها و سریال هایی که با فرهنگمان همخوانی دارد را همچنان می خرد و دوبله می کند، به همین دلیل باید در این راستا برای تولیدات خود ماهم برنامه ریزی درستی صورت بگیرد.
وی ادامه داد: اگر بحث تولید کارهای صادراتی در حد گسترده ای توسط مدیران و مسوولان امر، جدی گرفته شود، آن گاه به برنامه ریزی ویژه و خاص خودش نیاز پیدا می کند. اتفاقی که در حال حاضر به شکل متمرکز وجود ندارد. ما در این فضا یک بینش و برنامه مشخص و مدون نداریم. همچنین نبود حوزه های ویژه و خاص برای تولید آثار قابل ارائه به کشورهای دیگر نداریم، یعنی تنها روی تولید آثار سرگرم کننده برای مردم خودمان کار می کنیم. به همین دلیل علاوه بر مدیریت و برنامه ریزی مشخص، لازم است که از آدم ها و افرادی در این حوزه بهره مند شویم که کاربلد و متخصص این امر هستند. مضاف بر این ها باید حوزه و فضای ویژه ای را برای بازار بین المللی ایجاد کنیم،اتفاقی که ابزار، آدم ها و مسائل مربوط به خودش را می طلبد.
احمدجو یادآور شد: همه ما و مسوولانی که هستند مایل اند که بازار بین المللی داشته باشیم، اما این اتفاق که خود به خود به وجود نمی آید و به نوع دیگری نگاه، برنامه ریزی و مخصوصا آموزش می خواهد. در حال حاضر ما سالانه تعداد بسیاری فارغ التحصیل داریم که در رشته فیلمسازی مدرک گرفته اند، اما نتیجه و تاثیری بر روی روند تولیدات ما نگذاشته اند، از همین رو اگر آموزش و مبناهای آموزشی، از بالا مورد بررسی قرار بگیرد، ما می توانیم خروجی بیشتر و مفیدتری داشته باشیم. اما ما این اتفاق را نداریم، چون برنامه آموزشی کاملی که همه جوانب را در نظر گرفته شده باشد را نداریم، حتی گاهی خیلی از کسانی که به عنوان استاد و مدرس از آن ها یاد می کنند، به آموزش بیشتری نیاز دارد، آن وقت چه طور آن دانشجو با چنین اساتیدی می خواهد به مدارج عالی برسد؟!
به همین جهت بحث آموزش جزو مهمترین عواملی است که باید مد نظر قرار داده شود و در کنار آن کارگروهی ویژه بحث تولیدات صادراتی با برنامه ریزی پیش برود.
جبار آذین:در جلب نظرمخاطبان داخلی هم ناتوان هستیم چه رسد به صادرات!
جبار آذین، منتقد سینما و تلویزیون نیز در این باره به بانی فیلم گفت: یکی از افق های بلند مقابل روی سازمان های رادیویی و تلویزیونی در تمام کشورهای جهان، مقوله مهم فرهنگی و سیاسی تولیدات تلویزیونی و سینمایی است.
این مسئله مهم که می تواند در دورنمای صدا و سیمای جمهوری اسلامی به عنوان یک هدف تاثیرگذار قرار گیرد، اما به دلایل فراوان قابل انجام نیست. بزرگترین عاملی که سبب می شود، صدا وسیما از افق این اندیشه دور باشد، این است که ین سازمان در تولید برنامه مناسب ملی خود در قالب فیلم ها، سریال ها، و برنامه های هماهنگ با خواست مخاطب خود، ناتوان است؛ آن گاه چگونه امکان دارد، صدا و سیمایی که با وجود امکانات گسترده ای که در اختیار دارد، از تولید برنامه های مناسب وطنی عاجز است؛ دست به صدور برنامه برای کشورهای همسایه و حتی دور بزند؟
وی ادامه داد: لازمه این اقدام بزرگ و دستیابی به هدف صادرات فیلم ها و سریال ها، به یک مدیریت کارآمد، برنامه ریزی و برنامه سازی هدفمند و استفاده از هنرمندان حرفه ای برای تولید آثار استاندارد، قوی و جذاب است، آثاری که نه تنها مخاطبان داخلی را اغنا می کند، که می تواند مورد پسند مخاطبان جهانی هم قرار بگیرد.
آذین ادامه داد: با این حال در چند سال اخیر چند مجموعه تلویزیونی موفق شدند که در کشورهای دیگر به نمایش دربیایند و با استقبال روبه رو شوند، اما این استقبال فقط در محدوده چند کشور همسایه ایران است، اما به لحاظ ساختار هنری، محتوایی و مضمون بالا؛ هیچ یک توانایی رقابت با آثار مطرح جهانی را در تلویزیون نارند.
زمانی که قرار است آثاری را به کشوری که خود دارای امکانات فراوان و تولیدات شاخص در زمینه فیلم و سریال است، صادر شود، باید آثاری شایسته و توانمند، متناسب با همان محصولاتی که آن کشورها دارند، تولید و ارسال شوند. اما فیلم های ما حتی نمی توانند تماشاگران میلیونی کشور خودمان را راضی کرده و آن ها را با خود همراه کنند، به همین دلیل خیلی ها به ماهواره ها و شبکه های خارجی روی آورند، از همین رو اگر تلویزیون ما برنامه خوبی داشت، پیش از هر چیزی می توانست مخاطب را از محصولات خارجی جدا کرده و آن ها را با خود همسو کند.
آذین با اشاره به این فاصله بیان کرد: پس در این شرایط صدا و سیما با رسیدن به مرز تولیدات فرهنگی و هنری برای صادرات، فاصله فراوانی دارد. در وهله اول صدا و سیما باید بیاموزد که چگونه می تواند برای مردم کشور خودش آثار قابل توجه بسازد، بعد اگر این دست تولیدات به گونه ای بودند که توانستند از پس رقابت با ماهواره ها برآیند و قادر بود که تولیدات به معنای واقعی خوب را بسازد، آن وقت می تواند که به تولید فیلم ها و سریال هایی که به صادرات اختصاص دارند، بیاندیشد.
این منتقد درباره عوامل لازم برای این اتفاق گفت: ضرورت اصلی برای تولید آثار فرهنگی، هنری در صدا و سیما و به ویژه تلویزیون، داشتن مدیران حرفه ای و کاربلد است. زمانی که چنین مدیرانی در راس صدا وسیما نباشند، یا در اثر ندانم کاری برنامه مناسبی برای تولید محصولات شایسته وجود نداشته باشد و از سوی دیگر آن قدر فیلم ها و مجموعه ها ناتوان باشند که نتوانند هنرمندان حرفه ای را برای تولیدات خود جذب کند، بدیهی است که تولیدات شایسته هم به ظهور نمی انجامد. همچنین ضعف های اساسی در سر را ه این نوع آثار خوب که هم مخاطب داخلی را راضی کرده و هم برای صادرات مناسب باشند، داشتن مدیریت های قوی، استفاده مناسب از قابلیت ها و امکانات فراوان صدا و سیما و دعوت از هنرمندانی است که با شیوه نادرست تلویزیون با آن قهر کرده اند، از همین رو اگر این ها برگردند، مسلما تلویزیون می تواند مسیر رو به جلویی را برای خود تعبیه کنند.
- 15
- 1
