نگاهی به فیلم «لاتاری» اثر پرحاشیه محمدحسین مهدویان

«لاتاری» فیلم تازه محمدحسین مهدویان که «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز» را در کارنامه دارد، یکی از بحث برانگیزترین فیلم‌های جشنواره امسال است؛ فیلمی که می‌شود به خاطر مضمون تلخ و سیاهش در نیمه اول داستان دوستش نداشته باشیم به خصوص که این روزها به قدر کافی جامعه با تلخ‌کامی‌ها مواجه است و تحمل تماشای این همه تلخی در سینما که خروجی فیلم‌های مختلف است برای مخاطب سخت است.

«لاتاری» را می‌شود به خاطر دوربین روی دست و حرکات عجیب دوربین که جذابیت فرم مستندگونه فیلم‌های قبلی مهدویان را دارد دوست نداشت چون این فیلم نه مربوط به دهه ۶۰ است نه می‌خواهد روی مرز درام و مستند حرکت کند. برای همین دیدن شخصیت‌ها از پشت بوته و کنار دیوار نه تنها به دوربین شخصیت نمی‌دهد بلکه امضای غلطی است که مهدویان پای فیلم گذاشته. فیلم را می‌شود به خاطر نبود چاک‌وبست درست داستانی مثل ماجرای رسیدن لپ‌تاپ معشوقه فقید به دست جوان شخصیت اول که به منزله دخالت شدید فیلم نامه‌نویس در روند طبیعی یک داستان است هم دوست نداشت.

با این حال، همه این موارد منفی در کنار داستانی دوپاره که آهنگش بدجور تغییر می‌کند در برابر پایان‌بندی موفق فیلم رنگ می‌بازد و یک دلیل قوی برای دوست داشتن فیلم، در برابر چند دلیل متوسط برای دوست نداشتنش پیروز می‌شود و آن دلیل مهم این است که مخاطب سینمای ایران از فیلم‌های رئالیستی اجتماعی خسته شده، دلش قهرمان می‌خواهد، قهرمانی که مثل بقیه جامعه فکر نکند، عمل نکند، کنشگر باشد و به مصلحت‌ها تن ندهد.

بحث دفاع از اقدام نهایی قهرمانان «لاتاری» نیست، نمی‌شود مطلق گفت اقدام فراقانونی آن‌ها در انتهای فیلم درست است یا غلط، اما قطعاً می‌شود بگوییم سینما برای زنده ماندن به قهرمان نیاز دارد نه شخصیت اصلی. مخاطب خیلی وقت‌ها باید آدم‌هایی را روی پرده ببیند که مثل خودش نیستند تا تجربه‌ای فراتر از زندگی روزمره را در سینما احساس کند و قهرمان فیلم برای او بازتابی باشد از غلبه بر ناکامی‌ها و مشکلات.

به همین خاطر، فیلم مهدویان با این که مخلوطی است از سینمای هند و سینمای اجتماعی ایران دوست‌داشتنی است و مخاطب را به وجد می‌آورد. در یک کلام به قول خودش: «دل مخاطب خنک می‌شود».

جدال‌های لفظی اهالی «لاتاری» و «هفت»

۱- ساعتی پس از پخش «هفت» دوشنبه‌شب که شامل یک گفت‌وگو با محمدحسین مهدویان کارگردان «لاتاری» و میز نقد این فیلم بود، سه نفر از سازندگان فیلم به این برنامه اعتراض کردند. آن‌ها به روایت قصه فیلم و لو دادن اتفاقات آن اعتراض داشتند که به زعم‌شان سرمایه و تلاش گروه فیلم‌ساز را از بین می‌برد. هادی حجازی‌فر بازیگر فیلم با لحنی تند در اینستاگرامش نوشت:

«از حسین مهدویان به شدت ناراحتم که چرا با پشت دست نزد توی دهن مجری پرت و بی‌اطلاع صبحگاهی برنامه، آن هم زمانی که داشت داستان کامل و ریز فیلم اکران‌نشده را لای خواهش‌های حسین، تعریف می‌کرد.» محمدحسین مهدویان کارگردان اثر هم در اعتراضی ریز که از چشم بسیاری دور ماند، در کامنتی پای پست حجازی‌فر نوشت: «من معذرت می‌خوام. باید می‌زدم واقعا. زیادی خویشتن‌داری کردم.» سیدمحمود رضوی تهیه‌کننده فیلم نیز توئیتی انتقادی درباره این موضوع منتشر کرد: «یکی از غیرحرفه‌ای‌ترین اتفاقات رسانه ملی این که در برنامه هفت طوری از فیلم لاتاری حرف زدند که قصه را لو دادند.»

ساعتی بعد، رضا رشیدپور در پستی بلندبالا، ضمن انتقاد از کارگردان این فیلم برای فاشیستی خواندن شاهنامه فردوسی، نوشت: «وقتی تمام داستان یک فیلم پرهیاهو از چند کلمه فراتر نمی‌رود و با چند اشاره کوتاه به گمان دوستان لو می‌رود، به جای فحش دادن به من، باید دنبال منشأ این اشکال رفت». در ادامه حجازی‌فر که پست اول را پاک کرده بود و به نظر می‌رسید از عصبانیت اولیه‌اش کاسته شده ، در پستی جدید که لحنی ملایم‌تر داشت، نوشت: «آقای رشیدپور کار شما اشتباه بود. اسپویل کردن یک اثر می‌تواند همه جای دنیا عوارض حقوقی داشته باشد ولی متأسفانه این جا از این خبرها نیست.» او در ادامه به خاطر آن‌چه که «بی‌ادبیِ ناشی از عصبانیت» خواند، از رشیدپور عذرخواهی هم کرد.

۲- دومین حاشیه «هفت» دوشنبه‌شب، ماجرای استفاده غلامعباس فاضلی، منتقد این برنامه از واژه «خلیج» به جای «خلیج فارس» بود که مورد اعتراض سیدمحمود رضوی تهیه‌کننده فیلم هم واقع شد. رضوی نوشت: «لاتاری را ساختیم و کلی فحش شعار دادن به جون خریدیم که تو یک سکانس بگیم خلیج نه، خلیج فارس. بعد منتقد هفت میگه کشورهای خلیج.» او در ادامه در توئیتی دیگر، این‌گونه اعتراضش را ادامه داد: «آقایان مسئول رسانه ملی لطفاً کلاهتان را بالاتر بگذارید، این فاجعه در رسانه شما اتفاق افتاده، نه الجزیره و العربیه و BBCPersian.» غلامعباس فاضلی که مجری برنامه «سینما یک» هم است، تا عصر دیروز واکنشی به این ماجرا نشان نداده بود.

سیدمصطفی صابری