«عصبانی نیستم»، دومین ساخته رضا درمیشیان، پس از پنج سال جنجال و کشمکش، سرانجام در روز دوازدهم اردیبهشت، روی پرده سینماها رفت و با اینکه سال ها از ساخت فیلم گذشته بود، با استقبال خوبی از سوی مخاطب روبه رو شد. این فیلم که ۲۱دقیقه از نسخه اصلی کوتاه تر است، هم اکنون با مبلغ فروش۱۸۹۶۸۲۸۰۰۰ تومان، یکی از فیلم های پرفروش این روزهای سینمای ایران است. با توجه به اینکه بیش از پنج سال از ساخت فیلم گذشته و فیلم‌های اجتماعی در زمان خودشان قابل بررسی هستند و با اینکه دی‌وی‌دی‌های فیلم در دسترس مردم بود، تصور چنین استقبالی نمی رفت.
«عصبانی نیستم» قرارداد خود را در شهریور سال ۹۳ در گروه سینما آفریقا به ثبت رسانده بود اما در مهر همان سال، کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با ارسال نامه‌ای به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اجازه اکران این فیلم و هفت اثر سینمایی دیگر را صادر نکرد و از آنها با عنوان «فیلم‌های مرتبط با فتنه» نام برده بود. در آبان همان سال، علی جنتی، وزیر ارشاد وقت، از اکران‌نشدن این فیلم تا زمان اعمال سانسورهای جدید خبر داد و اعلام کرد که وی اقدام به مشاهده فیلم و میزان اعمال سانسور بر آن می‌کند. اما این تازه شروع ماجرا بود و عصبانی نیستم تا اواسط اردیبهشت سال جدید، در هزارتوی اکران، سرگردان بود.
ماجرای پنج سال توقیف فیلم چه بود؟
«عصبانی نیستم» در سی و دومین جشنواره فیلم فجر، با استقبال شدید مخاطب رو به رو شد. این فیلم همچنین در شصت و چهارمین دوره جشنواره برلین، به عنوان تنها نماینده سینمای ایران به نمایش درآمد و استقبال خوبی هم از آن صورت گرفت. این فیلم بارها تا مرحله اکران پیش رفت اما بنا به دلایل مختلف، به تعویق می افتاد. قرار بود فیلم در تاریخ بیست و نهم آذر سال گذشته اکران شود که با بیانیه تهدیدآمیز بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق، از نوبت اکران خارج شد.
پس از استقبال گسترده از فیلم در جشنواره سی و دوم انتظار می رفت فیلم به سرعت اکران شود اما نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه پس از پنج سال با کشمکش‌های فراوان آنچه اتفاق افتاد، چیزی جز فیلم سوزی نبود. در آبان ۱۳۹۳ محمدرضا فرجی، مدیر کل سینمای حرفه‌ای از زیرمجموعه‌های سازمان سینمایی در نامه‌ای به ابوالحسن‌داودی، ريیس وقت شورای صنفی اکران خواستار خارج شدن «عصبانی نیستم» از دستور اکران شد.
در نامه فرجی آمده بود: «با توجه به حواشی به وجود آمده در خصوص فیلم «عصبانی نیستم» و اعلام نظر کمیسیون های محترم فرهنگی و اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی و حسب نظر مقام عالی وزارت و ريیس محترم سازمان، نظر به اینکه انجام اصلاحات خواسته شده مستلزم صرف زمان بیشتری است، مقتضی است فیلم یاد شده اكنون از دستور اکران خارج شود؛ بدیهی است پس از انجام اصلاحات و تایید وزیر محترم تصمیم نهایی اتخاذ خواهد شد».
«عصبانی نیستم» روایتگر داستان عاشقانه ای است که با وقایع سیاسی گره می خورد. نوید (با بازی نوید محمدزاده) و ستاره (باران کوثری) تلاش می کنند در بدترین شرایط، زندگی عاشقانه ای داشته باشند. برخلاف اغراق‌های جاری در فیلم، آنچه میان نوید و ستاره اتفاق می‌افتد، محسوس و قابل‌لمس است.
نوید محمدزاده دانشجوی ستاره‌دار و اخراجی است که برای فراهم‌آوردن حداقل شرایط زندگی در رویارویی با بی‌اخلاقی‌های جامعه، با خود تمرین می‌کند تا «عصبانی» نباشد و در تلاش است تا دختر موردعلاقه‌اش «ستاره» را از دست ندهد.
در تمام این سال‌ها نه تنها رسانه‌ها بلکه اکثر هنرمندان سینمایی و غیر سینمایی به اکران نشدن این فیلم واکنش نشان دادند، به خانه سینما و وزارت ارشاد نامه نوشتند که شاید اگر همین پیگیری ها نبود، امروز هم شاهد اکران فیلم نبودیم و «عصبانی نیستم» در چرخه بی رحم اکران خرد می شد و از بین می رفت.
فیلمساز غیر وابسته
رضا درمیشیان با ساخت تنها سه فیلم، امروز یکی از مطرح ترین کارگردانان سینمای ایران محسوب میشود. او فعالیت سینمایی خود را از ابتدا به عنوان نویسنده، منتقد و روزنامه نگار سینمایی در نشریات تخصصی سینما آغاز کرد و سپس به عنوان نویسنده فیلمنامه، دستیار کارگردان و برنامه‌ریز وارد عرصه سینمای حرفه‌ای شد و با کارگردانان مطرحی چون داریوش مهرجویی، علیرضا داودنژاد و فریدون جیرانی همکاری کرد.
او در سال ۹۰ نخستین فیلم بلند سینمایی خود به نام «بغض» را ساخت. این فیلم در حالی از بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر کنار گذاشته شد که نمایش جهانی آن در سی و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال آغاز و در نزدیک به ۲۰جشنواره جهانی به نمایش درآمد و برنده جوایز متعددی شد. رضا درمیشیان برای «بغض» برنده جایزه بهترین کارگردانی فیلم اول و خلاقیت و استعداد درخشان از ششمین جشن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران شد.
این کارگردان همواره نگاهش به جامعه و اتفاقات جاری در آن بوده است و فیلم‌هایش با کشمكش‌های این‌چنینی رو به رو بوده‌اند اما در میان سه فیلم «بغض»، «عصبانی نیستم» و «لانتوری»، «عصبانی نیستم» سخت ترین شرایط را پشت سر گذاشت.
در اولین نمایش این فیلم در پردیس سینمایی کوروش رضا درمیشیان، باران کوثری، نوید محمدزاده، رضا بهبودی، هایده صفی‌یاری، محمدرضا دلپاک، مهدی بدرلو، علی اظهری، میثاق زارع و وحید زاهدی حضور پیدا کردند.رضادرمیشیان که فیلمش بعد از پنج سال به نمایش درآمده در صحبت‌هایش بیان کرده بود: «من رضا درمیشیان هستم. یک فیلمساز غیر وابسته، غیر سفارشی ساز و غیر خودی. افتخار میکنم که برای مردم فیلم می‌سازم و نه از جیب مردم. این فیلم را تقدیم می کنم به همه دانشجویان مظلوم سرزمینم».
علاوه بر جذابیت فیلم و موضوع آن، همین مساله «وابسته نبودن» یکی از مهمترین دلایلی بود که مردم را برای دیدن فیلم به سینماها کشاند؛ فیلمی که پیشتر در دسترس مردم قرار گرفته بود و البته آن را با کیفیت پرده‌ای دیده بودیم اما باز هم برای حمایت از فیلم و عوامل آن که سال‌ها بی هیچ دلیل موجهی از اکران دور مانده بودند، مردم خود را به سینماها رساندند و فیلم را تماشا کردند.
یک فیلم بحث برانگیز
«امیر العمری»، منتقد سینمایی مصر، فیلم «عصبانی نیستم» ساخته «رضا درمیشیان»، کارگردان جوان ایرانی را یکی از فیلم‌های بحث‌برانگیز در ایران دانسته و نوشته است: «کارگردان جوان این فیلم به صراحت درباره شرایط سیاسی و اجتماعی ایران فیلم ساخته است اما اهمیت فیلم به توانایی کارگردان آن در اجتناب از سبک واقع‌گرایی و روایت مستقیم داستان بازمی‌گردد.
در ادامه نقد منتقد مصری آمده است: «نکته دومی که فیلم را متمایز می‌کند، این است که با وجود اینکه موضوع فیلم داستانی لاینحل را روایت می‌کند و افق امیدی پیش‌روی قهرمان داستان وجود ندارد و امکان برطرف شدن مشکل و خروج او از تنگنا بعید به نظر می‌رسد اما فیلم جنبه سرگرمی و شوخی خود را در بسیاری از صحنه‌ها حفظ کرده است. با وجود اینکه «عصبانی نیستم» یک فیلم رئال است اما رابطه دو قهرمان اصلی در لایه‌ای از حس رمانتیک پوشیده شده و تا پایان فیلم این احساس میان دو قهرمان نمود دارد.عنصر مکان به صورت جدی در فیلم «عصبانی نیستم» وجود دارد؛ به گونه‌اي که شهر تهران را با تمام مشخصاتش از جمله شلوغی خیابان‌ها، سر و صدا، آلودگی هوا و طبقات مختلف مردم به شکل امروزی‌اش نشان می‌دهد.
تصویربردار این فیلم در ایجاد یک ترکیب تجسمی عالی همراه با حفظ تازگی تصاویر بسیار موفق بوده است. در تدوین هم می‌بینیم که با این تصاویر بازی بسياری شده است؛به‌گونه‌اي به نظر می‌رسد مخاطب آنچه را قهرمان داستان حس می‌کند، او هم احساس می‌کند و با بالا گرفتن بحران روحی قهرمان، موسیقی هم شدیدتر میشود. مسئول مونتاژ فیلم به خوبی توانسته میان صدا، موسیقی و تصاویر هماهنگی ایجاد کند و گویی فیلم از ذهن یک انسان خیال‌پرداز و معتاد به داروهای آرام‌بخش سرچشمه گرفته است».
- 14
- 5
