ماجرای شکایت کارکنان صداوسیما چیست؟

فرشاد اسماعیلی، حقوقدان و پژوهشگر حوزه‌ی کار چند روز پیش طی توییتی اعلام کرد که قصد شکایت از صداوسیما را دارد. او در این توییت نوشته بود که به نمایندگی از تعدادی از خبرنگاران هیسپان تی وی از این شبکه به خاطر تضییع حقوق خبرنگاران شکایت خواهد کرد. انصاف نیوز برای پیگیری این موضوع به سراغ اسماعیلی و دو نفر از شاکیان رفته است.

اسماعیلی می‌گوید این خبرنگاران هیچ نسخه‌‌ای از قرارداد خود ندارد، حق بیمه از حقوق آنها کسر می‌شود، پول سنوات و شب‌کاری یا کار در روز تعطیل هم داده نمی‌شود. به گفته‌ی او تا کنون حدود ۱۰۰ شکایت از معاونت برون‌مرزی صداوسیما در اداره‌ی کار ثبت شده است.

جلسه‌ی بررسی این پرونده چهارشنبه، ۲۴ مهر در ادار‌ه‌ی کار برگزار شد و اسماعیلی معتقد است با دقت همه‌ی موارد بررسی شده و او امیدوار است رای له شاکیان صادر شود.

اسماعیلی در توییتر خود نوشته بود: «به عنوان نماینده‌ی تعدادی از کارگران خبرنگار، از #صداوسیما (شبکه برون مرزی #هیسپان_تی_وی) در اداره کار به خاطر تضییع حقوق متعدد خبرنگاران شکایت کردم. قبلا هم شکایت‌های دیگری در همین اداره از #پرس_تی_وی مطرح شده. این شبکه‌های برون مرزی صداوسیما در تضییع حقوق خبرنگار سابقه دارن!»

هادی غلامی و زهره سنقری، دو نفر از شاکیان این پرونده هستند. غلامی می‌گوید مدام تهدید اخراج بالای سر کارکنان این واحد است و خود او هم به خاطر پافشاری برای یک مرخصی اخراج شده درحالی که در پنج سال گذشته یک بار هم از مرخصی استفاده نکرده است. غلامی مدعی است در این شبکه ویراستارها و مجریان غیر متخصص خارجی وجود دارند که حقوق بالایی می‌گیرند اما کیفیتی ندارند.

سنقری نیز می‌گوید از ابتدای تاسیس شبکه‌ی هیسپان تی وی آنجا بوده، سال اول بیمه نشده و از سال دوم هم حق بیمه از حقوقش کسر شده است، او همچنین می‌گوید برگه‌ای به او داده‌اند و خواسته‌اند امضا کند که در آن نوشته شده بود تا پنج سال آینده همه‌ی حقوق و مزایایش را گرفته و حق شکایت ندارد. سنقری همینطور از تبعیض جنسیتی در این شبکه انتقاد داشت.

فرشاد اسماعیلی: با اینهمه دبدبه و کبکبه، حقوق خبرنگاران را رعایت کنند

فرشاد اسماعیلی در مورد شکایتی که از صداوسیما کرده به انصاف نیوز گفت: «من به عنوان نماینده یا وکیل کاری تعدادی از خبرنگاران شبکه‌ی «هیسپان تی وی»، شبکه‌ی اسپانیایی زبان صداوسیما، از صداوسیما شکایت کردم و ۲۴ مهر هم جلسه‌ی رسیدگی در اداره‌ی تشخیص اداره کار است.

سنت‌هایی در شبکه‌های برون‌مرزی صداوسیما به خصوص در هیسپان تی وی و پرس تی وی وجود دارد که غیرقانونی است، شکایت‌هایی هم در اداره‌ی کار در خیابان میرزای شیرازی پیش از این مطرح شده بود.»

او در مورد موارد تخلف صداوسیما گفت: «در موارد متعددی حقوق خبرنگاران که به عنوان کارگر شناخته می‌شوند، تضییع شده است. نوعی رسم و رسوم غیرقانونی در بخش برون‌مرزی صداوسیما جاری است. قبلا هم سابقه‌ی شکایت بوده اما هیچوقت رسانه‌ای نشده است. توقع می‌رود که شبکه‌ای با اینهمه دبدبه کبکبه، حق و حقوق خبرنگاران و کارگرانش را رعایت کند که متاسفانه اینطور نیست، من به عنوان وکیل چند نفر از این خبرنگارها شکایت کردم.

حقوقی که از این خبرنگاران تضییع شده متعدد است. تعدادی از آنها در حق بیمه مشکل داشتند یعنی بیمه نشدند یا حق بیمه‌ی تعدادی از آنها که اصرار به بیمه داشتند به واسطه‌ی شرکت واسط پرداخت شده و حتی مبالغ را هم از حساب خود خبرنگار کم می‌کردند و واریز می‌کردند. در بعضی مواقع بین خبرنگار و شرکت واسط هیچ رابطه‌ی کارگری، کارفرمایی و رابطه‌ی مزدی وجود نداشت. به نظر می‌رسد اینجا تخلف از قانون صورت گرفته، چون شرکتی واسطه قرار داده شده است که کارفرمای خبرنگار نیست. صداوسیما هیچ نسخه‌ای از قرارداد با این خبرنگاران را به آنها نداده است و تنها راه  آنها برای اثبات رابطه‌ی کارگری- کارفرمایی که دارند فقط حقوق‌هایی است که برایشان واریز می‌شده است.

به هیچکدام از این افراد با اینکه سابقه‌ی زیادی دارند، سنوات هم پرداخت نشده است. در مورد عیدی هم یا ناقص ریخته می‌شد و یا در چند مورد کلا پرداخت نمی‌شد. خیلی از آنها شب‌کار بودند که اصلا حقوق شب‌کاری به آنها پرداخت نمی‌شد. در اجرای رایی که صادر می‌شود هم به مشکل خوردند چراکه اموال صداوسیما اموال دولتی محسوب می‌شود و نمی‌توان آن را توقیف کرد. وقتی شبکه پول این خبرنگاران را نمی‌دهد آنها به اجرای احکام می‌روند تا اموال شبکه را توقیف کنند اما به مانع می‌خورند، الان خیلی از آنها در وصول مطالباتشان به مشکل خورده‌اند. البته ما هنوز به مرحله‌ی اجرای رای نرسیده‌ایم ولی سابقا شنیده شده که در روند اجرا مشکلاتی وجود داشته است.»

او در پایان افزود: «پیشنهادی که ما از نظر حقوقی داریم این است که این فرارها از قانون‌ را کنار بگذارند؛ این موضوع به خصوص برای مجموعه‌ای که اسم ملی روی آن است و شبکه‌ی برون مرزی است و مدعی اعتباری است، خوب نیست. سازوکار رعایت قانون کار را آنجا پیاده کنند، اولین قدم هم این است که یک نسخه از قرارداد را به خود کارگر بدهند، حق بیمه هم با  دستمزد واقعی و توسط خود کارفرما پرداخت شود، سنوات و عیدی هم پرداخت شود.»

اسماعیلی در مورد جلسه‌ هیات تشخیص اداره کار که دیروز، ۲۴ مهر برگزار شد توضیح داد: «با وجود اینکه نماینده و وکیل صداوسیما قصد داشتند روند دادرسی را به شیوه‌های نامتعارفی تحت تاثیر قرار دهد و و جلوی احقاق حقوق کارگران را بگیرند، دادرسی در هیات تشخیص ۲ اداره‌ی کار میرزای شیرازی انجام شد و ریاست این هیات تشخیص به درستی موارد را بررسی کردند و در بیشتر آنها هم وکیل صداوسیما به تضییع حقوق کارگران اقرار کردند.

همه‌ی موارد به خوبی بررسی شد و ما امیدواریم که رای له شاکیان صادر شود و در مرحله‌ی اجرا هم به مشکلی برنخورد، با توجه به اینکه بیش از ۱۰۰ پرونده‌ی شکایت از شبکه‌های برون‌مرزی صداوسیما در اداره کار ثبت شده، ما امیدواریم که این روند تضییع حق متوقف شود و تسویه حساب‌های مالی و بیمه‌ای این خبرنگارها انجام شود.

غلامی: هر اشکال گرامری جریمه‌ی ۳۰ درصدی داشت

هادی غلامی خبرنگار سابق هیسپان تی وی است؛ او در مورد شرایط کار در این شبکه به انصاف نیوز می‌گوید: «من را بیمه نکردند، تحت فشار می‌گذاشتند که خودمان با یک شرکت واسطه که اصلا به ما ربطی نداشت قرارداد ببندیم که برای ما بیمه رد کنند، من زیر بار چنین چیزی نرفتم. شنیده‌ام این شرکت اخیرا منحل شده و  شرکت دیگری جای آن را گرفته است تا جایگزینی این شرکت هم یک یا دوماه طول کشیده که بیمه به اسم هیسپان رد شده است اما الان به اسم شرکت سروش رد می‌شود که انگار همان سروشی است که محصولات فرهنگی تولید می‌کند.

از ابتدا که برون مرزی صداوسیما که هیسپان تی وی و پرس تی وی و یک بخشی از آی‌فیلم را شامل می‌شود، تاسیس شد، همین مشکلات بود و حق بیمه و سنوات پرداخت نمی‌شد. ما در کل آنجا قرارداد نداشتیم که مشخص شود رابطه‌ی کارگر و کارفرما چیست. فقط یک برگه جلوی ما گذاشتند که در آن آمده بود حق اظهار نظر سیاسی نداریم، ما حتی این نسخه را هم نداریم. چه کسانی که در اتاق خبر کار می‌کنند و چه کسانی که در قسمت تدوین کار می‌کنند همه همین برگه را امضا کردند.

کسانی که شکایت کردند به چند مشکل برخورده‌اند، یکی اینکه هنوز نتوانستند حق بیمه‌ای که خودشان پرداخت کرده‌اند را بگیرند. معاونت برون‌‌مرزی می‌گوید باید بودجه تخصیص پیدا کند و همینطور ۱۸ ماه زمان‌ می‌خرد و بعد هم می‌گویند هیچ حسابی به نام ما نیست و اینطور که ما در جریان هستیم واقعا هم هیچ حسابی به نام برون‌مرزی ثبت نشده است.»

او همچنین صحت و سقم بعضی از مدارکی که صداوسیما ارایه داده است را زیر سوال برد.

غلامی از وجود شخصی می‌گوید که وکیل نیست اما وکالت بیشتر شاکیان را دارد: «بیشتر کسانی که ما می‌شناسیم و علیه صداوسیما شکایت کرده‌اند، به فردی به نام «م» حق وکالت داده بودند، این شخص وکیل نیست و کسانی که رابطه‌ی بهتری با سازمان دارند او را به این افراد معرفی کرده بودند. چیزی که باعث شد ما به این فرد شک کنیم این بود که جدا از اینکه حکم‌هایی که موکلان او می‌گرفتند نرمال نبود و حتی سابقه کار آنها هم درست رد نمی‌شد، ما از یکی از موکلان او خواستیم حکم را به ما نشان بدهند اما آقای «م» خیلی سرسختانه  مخالفت کردند و گفتند حکم محرمانه است. این باعث شد ما مشکوک شویم چون حکم اداره کار اصلا محرمانه نیست.

کار ما شیفتی است، ۲۴ ساعت به سه شیفت تقسیم می‌شود، شیفت‌ها را می‌چینند و ما می‌رویم. در تمام پنج سالی که من در هیسپان تی وی کار کردم، یک روز هم مرخصی نگرفتم، بعد از پنج سال درخواست مرخصی دادم و ده روز مانده به آن دیدم که در آن روز برایم شیفت گذاشته‌اند. من نامه زدم و نوشتم که از دو ماه و نیم قبل درخواست مرخصی داده‌ام، و اگر شما نقطه‌نظری هم داشتید باید اعلام می‌کردید. بعد از این نامه هیچ کاری نکردند و من به مدیران شبکه نامه زدم و وضعیت را شرح دادم، پنج خرداد، یعنی چند روز قبل از زمانی که برای آن مرخصی می‌خواستم با من تماس گرفتند و اعلام قطع همکاری کردند . این در حالی است که خیلی از همکاران ما سالیانه ۳۰ روز از مرخصی استفاده می‌کنند. معوقات شیفت‌هایی که مانده بودم را هم به من ندادند.»

او در ادامه اضافه می‌کند: «تفاوتی بین شب‌کاری و روزکاری ما نبود و پول شب‌کاری را به ما نمی‌دانند البته تفاوت قیمت جزئی‌ای بود اما آنقدر که طبق قانون باید باشد نبود. پول روز تعطیل با روز غیرتعطیل هم هیچ تفاوتی نداشت. چیزی که عجیب بود این بود که اگر خبر اشکال گرامری داشت از خبرنگار تا ویراستار و سردبیر همه به طور سلسله‌مراتبی جریمه می‌شدند و سی درصد از حقوق آن شیفت کم می‌شد. هیچ چارچوبی هم برای این موضوع تعریف نشده بود و به طور سلیقه‌ای برخورد می‌شد. پخش شیفت شب هم سلیقه‌ای بود؛ برای مثال همسر یکی از مدیران اصلا شیفت شب نمی‌ماند. ماهی سه بار هم بیشتر نمی‌توانستیم شیفت‌هایمان را جابه‌جا کنیم.

اینطور نبود که حقوق را ندهند یا دیر بدهند. مقدار آن پنج سال پیش آنقدر بود که بیارزد اما از آنجا که تا الان بین بیست تا سی درصد افزایش حقوق داشتیم، این دوسال آخر اصلا نمی‌صرفید. سیستم حقوق‌دهی بر اساس ارزیابی بود، سردبیرها ارزیابی می‌کردند و به هر کسی نمره‌ی A، B یا C می‌دادند و حقوق بر اساس آن بود، برای آن هم قاعده‌ی خاصی نبود. عیدی را هم از کف مقداری که باید می‌دادند کمتر دادند. دوران آموزشی زمانی که ما شروع کردیم ۱۵ روز الی یک ماه بود اما در چند وقت اخیر افرادی که وارد می‌شدند سه ماه بدون حقوق کار می‌کردند.»

او در پایان با انتقاد از استخدام نیروهای خارجی بی‌کیفیت گفت: «زبان مادری همه‎‌ی ویراستارهایی که در این شبکه کار می‌کردند اسپانیایی بود، این افراد را که در بعضی موارد از کشورهایی مثل اکوادور و پرو و امثال این کشورها آورده بودند به جز یکی دو مورد بقیه کار ویراستاری بلد نبودند و صرفا زبان مادری آنها اسپانیایی بود. هر اسپانیایی‌زبانی به وضوح می‌تواند از سایت هیسپان تی وی هزار ایراد در بیاورد؛ حتی بعضا سیاست‌های جمهوری اسلامی را هم بلد نبودند.

مجری ایرانی داریم که هم اسپانیایی بلد است و هم بلد است مجری‌گری کند اما به خاطر ارتباطات شخصی افراد خارجی با رییس شبکه اینها نمی‌توانستند کار کنند پول این مجری‌های خارجی ماهانه چیزی بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ دلار بود، خروجی آنها هم خوب نیست. برای مثال مجری‌ای از شبکه‌ی محلی یک شهر مکزیک یا ونزوئلا آوردند که کیفیت پایینی دارند.»

سنقری: در این شبکه تبعیض جنسیتی بود

زهره سنقری نیز درباره‌ی دوره‌ی فعالیت خود در هیسپان تی وی به انصاف نیوز گفت: «من از ابتدای فعالیت هیسپان تی‌وی یعنی از حدود هشت سال پیش اینجا هستم؛ از همان ابتدای امر ما بیمه نشدیم و تا یک سال گفتند امکان این موضوع وجود ندارد چون باید یک سال کار کنید و بعد بیمه می‌شوید. همان ابتدا یک سری مدارک برای ما آوردند و ما آن را امضا کردیم و متن آن مدارک هم این طور بود که ما تا پنچ سال آینده تمام حقوق و مزایا را دریافت کردیم. یعنی در متن آمده بود که من ۱/۷/۹۰ شروع به کار کردم تا ۱/۷/۹۵ من همه‌ی حقوق و سنواتم را گرفتم و هیچ ادعایی هم ندارم، همان موقع ما اعتراض کردیم و مسوول بیمه که می‌گفت «این روند کار است و همه این فرم را پر می‌کنند، حتی خودم هم پر کردم».

بعد از یک سال به ما گفتند حالا می‌توانید بیمه شوید، اما بیمه با واسطه از طرف یک شرکت تعاونی برای ما پرداخت می‌شد، بعد از این اتفاق متوجه شدیم کل آن حق بیمه از حقوق خودمان کم می‌شود و این قانون ۷۰ درصد کارفرما و ۳۰ درصد کارگر اصلا وجود ندارد و به صورت صد درصد از حقوق خودمان کم می‌شود و توجیه مدیران این بود که حقوق شما از بقیه بخش‌های صدا و سیما بیشتر است، در صورتی که در صدا سیما شیفت‌ها شش ساعته است و ما هشت ساعته هستیم، علاوه بر این زبان اسپانیایی هم هر کسی بلد نیست و نیروها یک مقدار تخصصی‌تر هستند، بنابراین طبیعی بود که حقوق ما بیشتر از بخش‌‌های دیگر باشد.

این روند سال‌ها ادامه داشت، چه آن زمان که آقای سرافراز مدیر بودند و چه بعد از ایشان، زمان آقای پیمان جبلی، این وضعیت هیچ بهبودی پیدا نکرد، ولی به ما گفتند صدا و سیما طرحی به نام ساماندهی کارکنان ایجاد کرده، این طرح فقط به کارکنان برون مرزی مربوط نبود و همه‌ی کارکنان صدا و سیما را شامل می‌شد.

ما برای قرارداد به ساختمان جام جم رفتیم و متوجه شذیم، تنها ما نیستیم که درگیر چنین وضعیت نامشخصی هستیم، بلکه خیلی‌ها وضعیت نابسامانی دارند. در بخش برون‌مرزی نه تنها خبرنگاران بلکه کارگردان‌ها، تهیه کنندگان و دیگران وضعیت اسفناکی داشتند. برگه‌ای که در ساختمان جام جم جلوی ما گذاشتند، متن عجیبی داشت، سابقه‌ی بیمه برای خیلی از افراد کم‌تر از آنچه بود، نوشته بودند که بعضی متوجه این موضوع می‌شدند و خیلی‌ها متوجه این نشدند.

از ما تعهد می‌گرفتند حق هیچ گونه شکایتی را ندارید و متعهد شوید که هیچگونه شکایتی نمی‌کنید و بیمه، سنوات و عیدی و غیره به شما پرداخت شده است، اما وقتی من گفتم از این تعهد یک رو نوشت می‌خواهم، گفتند امکان ندارد، حتی خواستم از تعهدنامه عکس بگیرم ولی با رفتار خیلی زشتی مواجه شدم، یعنی کاغذ را از زیز دست من کشیدند و پاره کردند، اما یکی از همکارانم موفق شده و یک عکس گرفته بود.

این طور که من شنیدم تعداد شکایت‌ها زیاد شده بود و در مدت یک ماه طرح ساماندهی را اجرا کردند چون همه‌ی حق و حقوق خود را می‌خواستند. این اواخر که من آنجا بودم، واقعا حق بیمه بالا رفته بود، برای همین از تیرماه بیمه‌ام را کنسل کردم چون از شروع سال ۹۸ حق بیمه پانصد و خورده‌ای هزارتومان شد و برای من اصلا صرف نداشت، اما بعد از اینکه بیرون آمدم متوجه شدم موضوع بیمه درست شد.»

سنقری در جواب اینکه اگر این تعهدنامه‌ها را امضا نمی‌کردید، چه اتفاقی می‌افتاد گفت:« در این مورد شایعه زیاد بود و من به طور دقیق نمی‌توانم چیزی بگویم که چه اتفاقی می‌افتاد ولی خیلی‌ها از ترس اینکه اخراج شوند تعهدنامه‌ها را امضا می‌کردند. رییس شبکه‌ی هیسپان تی وی به صورت غیر مستقیم  به چند نفر از همکارها گفته بودند بهتر است این تعهدنامه را امضا کنید چون اگر قرار به تعدیل نیرو باشد، تعدیل از همکارانی شروع می‌شود که امضا نکردند، من خودم به شخصه به همین دلیل تعهدنامه‌ را امضا کردم.

این طور که من حساب کردم در این هشت سال حدود ۲۰ یا ۳۰ میلیون به شخصه پول بیمه دادم، سنوات هم به هیچ عنوان به ما تعلق نگرفت، حتی عیدی هم کاملا شبیه به چیزی بود که وزارت کار اعلام می‌کرد ولی نه دو برابر، فقط یک حقوق را پرداخت می‌کردند. ما به هیچ عنوان حق غیبت نداشتیم و اگر چنین اتفاقی می‌افتاد دو شیفت که آمدیم از حقوقمان کم می‌شد و مثلا اگر سه بار غیبت انجام می‌شد، همکار تعلیق می‌شد و تا در موردش تصمیم گرفته می‌شد. حتی مرخصی هم به هیچ عنوان نداشتیم. مرخصی ساعتی در شرایطی می‌گرفتیم که جریمه‌ی آن دوبرابر بود، یک بار من در شیفت بودم و خبر دادند مادربزرگم فوت شده، از سردبیر خواستم زودتر بروم، ولی بازهم جریمه شدم و با صحبت‌هایی که شد به اندازه‌ی یک ساعت جریمه می‌شد.»

سنقری با اشاره به تبعیض جنسیتی در این شبکه گفت: «در آنجا امکان پیشرفت زیادی برای خانم‌ها وجود نداشت؛ در این مدت در اتاق خبر به خاطر فشارهایی که وجود داشت فقط یک خانم اسپانیایی‌الاصل سردبیر شد که در این مدت هم بک عنوان جدید به نام کمک سردبیر تعریف کردند و یک آقا گذاشتند تا به عملکرد سردبیر نظارت کند یعنی در عمل این خانم سردبیر نبود.»