آداب و اعمال روز عید قربان چیست؟

از آداب روز عید قربان، قربانی کردن در راه خدا می‌باشد

عید قربان

از« قربانی» به عنوان وسیله قرب به خدا یاد میشود و به روز تقرّب به پروردگار، عید قربان می گویند. عطا و رحمت و بخشش های خداوند در این روز، بر بندگان مؤمن نازل می گردد پس گناهان گذشته ی خود را در این روز، با عبادت و راز و نیاز ، از صفحه دل بشویید و بیشتر از فیوضات این روز، بهره بگیرید؛ چون هدف تمامی اعیاد اسلامی اینست که سعادت واقعی خود را با بندگی و عبادت در پیشگاه حضرت سبحان بدست آورید. فرموده ی مولای متقیان علی علیه السلام در این باره چنین است:« انسان در هر روزی که گناه و معصیت انجام ندهد، آن روز عید است.»

تاریخ عید قربان

۱۰ ذیحجه به عنوان روز عید قربان در ایران شناخته میشود و به دلیل قمری بودن تاریخ روز عید قربان در ایران دارای تاریخ هجری شمسی ثابتی نیست و هر ساله در تقویم شمسی ایران، چنین روزی در حال گردش می باشد.

تاریخچه عید قربان

به روزی که حضرت ابراهیم( ع) و حضرت اسماعیل( ع) مورد آزمایش و امتحان قرار گرفتند و پیروز و سربلند از آن بیرون آمدند؛ عید قربان می گویند. حضرت ابراهیم، مأمور قربانی کردن فرزندش براساس رؤیای دیده اش شد. ابراهیم در هنگام قربانی، با قرار دادن پیشانی پسرش بر زمین، تیغ تیزی را روی حلق او گذاشت؛ اما گردن او با آن کارد بریده نشد و سرانجام پس از این که پدر و پسر دربرابر فرمان الهی بطور کامل، تسلیم شدند؛ خداوند عملشان را پذیرفت و ابراهیم، قوچ فرستاده شده از سمت جبرئیل را به جای قربانی فرزندش، سر برید. براساس روایات، تمام حیوانات ذبح شده در روز عید قربان در سرزمین منا، فدیه حضرت اسماعیل هستند.

قربانی کردن در عصر جاهلیت از پلیدی شرک مبری نبود. وقتی که کعبه را آلوده به خون قربانی می کردند؛ برای این که خداوند، قربانی آن ها را بپذیرد؛ گوشتش را بر خانه کعبه می آویختند. این رسم در قرآن، مکروه بود و تقوا بعنوان شرط قبولی قربانی معرفی می شد. درواقع لازمه ی قربانی کردن، تقوا و خلوص میباشد و به چنین روزی، حج اکبر می گویند.

اسامی دیگر عید قربان

عیدالاضحی و عید خون، از نامهای دیگر عید قربان به شمار می رود. دهخدا با نام عید گوسپندکشان از این روز، یاد می کند و درواقع همان روزیست که حضرت ابراهیم( ع) و حضرت اسماعیل( ع) ، مورد ازمایش و امتحان قرار گرفتند و در این امتحان، پیروز شدند.

روز عید قربان از اعیاد مهمّ اسلامى است

عید قربان در کشورهای اسلامی

عید قربان در تقویم اسلامی، یکی از تعطیلات رسمی محسوب میشود که از یک روز تا یک هفته در کشورهای اسلامی به مناسبت این عید بزرگ، تعطیل بوده و جشن ها و مراسم باشکوهی را در این مدت در کشورها برگزار میکنند. به مناسبت عید قربان در جمهوری اسلامی ایران، یک روز را تعطیل رسمی اعلام می کنند.

سنت پیامبر( ص) در عید قربان

عید قربان که از اعیاد بزرگ اسلامی شناخته میشود، دارای اعمال و آداب گوناگونی میباشد که یکی از انها سنت پیامبر( ص) است؛ رسول خدا ( ص) بر طبق روایتی در عید فطر و قربان باتوجه به سردی و یا گرمی هوا بُرد می پوشید و عمامه اش را سر میکرد. همچنین رسول خدا ( ص) در زمان خواندن نماز روز عید فطر و قربان، با صدای بلند، تکبیر می گفت.

امام صادق( ع) در حدیثی فرمودند:انسان باید برطبق سنت جاری شده در روز« عید فطر »، قبل از این که نماز عید را بخواند؛ افطار کند درحالیکه موعد افطار کردن در« عید قربان»، پس از نماز می باشد.

قربانی کردن برای کسانی مستحب است که در حج حضور ندارند، اما سفارش ائمه اطهار( ع) و پیامبر اکرم ( ص) اینست که که امّ سلمه طبق روایتی نزد پیامبر( ص) آمد و گفت:ای رسول خدا ( ص)، عید اضحی فرا میرسد و من قیمت قربانی را در اختیار ندارم، پس آیا قرض کنم و قربانی کنم؟ فرمود:قرض بگیر، زیرا که آن قرضی ادا شده است.

رسول خدا( ص) بنابر روایتی دو قوچ که یکی از آنها را خودش قربانی کرد، فرمود:خدایا این قوچ از جانب من و قوچ دیگر، از جانب کسانی از اهل بیتم که قربانی نکردند.

اعمال شب عید قربان

احیا شب عید قربان، مستحب مؤکد می باشد. از دیگر اعمال این شب می توان به غسل و زیارت امام حسین( ع) اشاره کرد. زیارت امام حسین( ع) در این شب براساس روایتی از امام صادق ( ع)، موجب بخشیده شدن گناهان می شود. امام صادق ( ع) به نقل از پدرانش فرمود:« امام علی ( ع) دوست داشت که خودش را در چهار شب از سال، نظیر شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان، فارغ نماید». منظور از فراغت در این روایت، فراغت برای عبادت در آن با زنده نگهداشتن آن است.

اعمال روز عید قربان

اعمال عید قربان به شرح زیر میباشد:

* غسل کردن در روز عید قربان برطبق گفته مرحوم« علاّمه مجلسى»، سنّت مؤکّد است و حتی از نظر بعضى از علما واجب می باشد.

* نحوه خواندن نماز عید قربان به همان کیفیّتى است که در نماز عید فطر گفته شده و نماز عید قربان برطبق فقهاى عظام در زمان غیبت امام( علیه السلام )، سنّت مؤکّد است.( خواه به صورت جماعت خوانده شود یا فرادى).

* مستحب است که پیش از نماز عید و قبل از آن، دعاهایى را بخوانید. بهترین دعاها به فرموده مرحوم« علاّمه مجلسى»، دعاى چهل و هشتم« صحیفه کامله سجّادیه» است که اینگونه شروع میشود:أللّهُمَّ هذا یَومٌ مُبارَک و درصورت خواندن دعاى چهل و ششم، بهتر است.

* در روز عید قربان و سایر اعیاد، خواندن دعاى ندبه مستحبّ است.

* در روز عید قربان، قربانى کردن براى همه مستحبّ مؤکّد است و بسیار سفارش شده است، حتی طبق گفته ی برخى از علما برای کسی که می تواند واجب است و پس از نماز عید، مستحب است که کمى از گوشت آن بخورد.

روز دهم ذیحجه، روز عید قربان است

قربانی در مناسک حج

در صبح عید قربان، حجاج وارد منا می شوند. اعمال سرزمین منا متشکل از سه مورد زیر میباشد :

- رمی جمره

- قربانی

- حلق و تقصیر

قربانی، بعد از رمی جمره عقبه انجام می گیرد.

شرایط قربانی در حج

برای قربانی کردن ، یکی از سه حیوان شتر، گاو و گوسفند تعيين شده است؛ البته بهتر است که در ابتدا شتر و سپس گاو را قربانی کنید. اگر غیر از این سه حیوان، حیوان دیگری را قربانی کنید؛ کافی نیست. ذبیحه را بنابر احتیاط مستحب، سه قسمت می کنند:به این صورت که قسمتی را هدیه می‌دهند و یک قسمت دیگر را صدقه میدهند و در آخر نیز مقداری را می خورند.

اسرار قربانی کردن در روز عید قربان

سر رسیدن عبادت به قبول طولی عبادت است. به عنوان نمونه طهارت، شرط عرْضی است اما باید پرهیزگار باشید تا به سر عبادت برسید و تقوا به عنوان شرط قبول طولی نماز محسوب میشود. انما یتقبل الله من المتقین. برای قربانی کردن اسراری ذکر شده است:

از حکمت قربانی می توان به قرب و نزدیک شدن به خداوند اشاره کرد که این نزدیکی با عمل بر پایه تقوا حاصل می شود. لَن ینَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَٰکن ینَالُهُ التَّقْوَیٰ مِنکمْ. ترجمه:هرگز[ نه] گوشت های آنها و نه خون هایشان به خدا نخواهد رسید، ولی[ این] تقوای شماست که به او می رسد.

گلوی دیو طمع را باید برید و او را کشت.

اطعام فقرا و نیازمندان، از حکمت های قربانی کردن به شمار می رود. رسول خدا صد شتر را در حجة الوداع به قصد قربانی کردن بهمراه خود آورد. حکمت واجب شدن قربانی از نظر پیامبر اکرم ، رسیدگی به فقرا میباشد که از گوشت به وسعت بخورند. این پیامبر فرمود:پس گوشت را به آنها بخورانید.

قربانی با اهداف گوناگونی انجام میشود که از آن ها می توان به یاد خدا و یادآوری همه نعمت ها از جمله دام های حلال اشاره کرد و قربانی با یاد خداوند حلیت پیدا می کند.لِّیشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیذْکرُ وا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَیٰ مَا رَ زَقَهُم مِّن بَهِیمَةِ الْأَنْعَام. ترجمه:تا شاهد منافع خویش باشند، و نام خدا را در روزهای معلومی بر دام های زبان بسته ای که روزی آنان کرده است ببرند.

روز جشن مسلمانان

مسلمانان جهان از یک تا چهار روز، عید قربان را جشن می گیرند. سپس با پوشیدن بهترین لباس‌های خود، عبادت های مخصوص این روز را انجام می‌دهند و به دید و بازدید و شادمانی می پردازند. باتوجه به واجب بودن برگزاری مراسم قربانی بر زائران کعبه در مراسم حج، بسیاری از مسلمانان جهان به یاد سنت ابراهیم خلیل در این روز، گوسفند، گاو یا شتری را قربانی می کنند و به همسایگان و مستمندان می دهند.

قربانى کردن در روز عید قربان براى همه مستحبّ مؤکّد است

گردآوری: بخش تونل زمان سرپوش