یکی از موضوعاتی که همیشه در حوزه ادبیات فارسی مطرح می‌شود، موضوع اقتباس‌های ادبی است و این که فیلم سازان به آثار داستانی کلاسیک و معاصر فارسی که منبع خیلی خوبی برای اقتباس هستند، توجه کنند و صرفاً تمرکز و حواس شان پیِ اقتباس از متون خارجی نباشد.
از طرفی گاهی اقتباس‌های بدون اجازه از نویسنده و صاحب اثر مکتوب، حاشیه‌ها و کدورت‌هایی را به وجود می‌آورد. در حالی که فیلم نامه‌نویس و کارگردان موظف هستند قبل از نگارش متن فیلم نامه و ساخت اثر از نویسنده مجوز بگیرند. به تازگی در سی و ششمین جشنواره فیلم کوتاه تهران، دو فیلم اقتباسی به نمایش درآمده که اعتراض نویسندگان را در پی داشته است.
از «گل‌زری کاکل‌زری» تا «زری زری کاکل‌زری»
در جشنواره فیلم کوتاه تهران در بخش اقتباس از آثار کودک و نوجوان، یک پویانمایی به نام «زری زری کاکل‌زری» به کارگردانی مهین جواهریان به نمایش درآمد. این اثر، اقتباسی است از کتاب «گل‌زری کاکل‌زری» افسانه شعبان‌نژاد؛ نویسنده مشهور کودک و نوجوان که به شدت از ساخت بدون اجازه این پویانمایی شاکی است. او در این باره به ایبنا گفته است: «من و کارگردان در این زمینه دو نشست داشتیم و تصویرها را قبل از تولید دیدم و درباره متن با هم صحبت کردیم. البته قرار بود قبل از تولید اثر، از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرارداد جداگانه‌ای برای ساختن پویانمایی درباره این اثر با من بسته شود که نشد و بعد از پیگیری‌ها به من گفتند هنوز کار تولید نشده است.
درحالی‌که این پویانمایی در جشنواره فیلم اصفهان هم حضور داشته و جایزه برده است و من بی‌اطلاع بودم و برخلاف میلم می‌خواهم از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شکایت کنم». افسانه شعبان‌نژاد ادامه می‌دهد که از تغییر نام اثر هم مطلع نبوده است.
بدون اجازه رؤیا نسازید!
دیگر نمونه اقتباس‌های ادبی بدون اجازه که در سی و ششمین جشنواره فیلم کوتاه حضور دارد، به نویسنده مطرح گونه وحشت، سیامک گلشیری برمی‌گردد. این نویسنده دو سال پیش مجموعه داستانی به نام «رژ قرمز» منتشر کرد که حالا یکی از داستان‌های این مجموعه به نام «رؤیای باغ» اساس ساخت فیلمی کوتاه به همین نام به کارگردانی افشین ضیاییان علی‌پور شده است.
سیامک گلشیری در این باره به ایبنا گفته است: «من از فیلم «رؤیای باغ» که دو سال پیش با تهیه‌کنندگی محسن پور هاجریان ساخته شد و چند تا جایزه بین‌المللی برد، مطلع بودم اما امسال ناگهان متوجه شدم افشین ضیائیان علی‌پور هم این فیلم را ساخته است و متأسفانه به من نگفته بودند و بدون اطلاع من این کار را انجام داده‌اند. درست است که فیلم کوتاه اکران ندارد و قرار نیست چیزی دست کارگردان و تهیه کننده را بگیرد اما باید نویسنده اطلاع داشته باشد».
«مغزهای کوچک زنگ‌زده» از روی «سالتو»
«مغزهای کوچک زنگ‌زده» نام فیلمی به کارگردانی هومن سیدی است که سال گذشته در سینماها اکران شد. تابستان امسال مهدی افروزمنش، نویسنده رمان اجتماعی «سالتو» از شباهت این فیلم با رمان خود خبر داد و در برنامه رادیویی «تقاطع فرهنگ» گفت: «نقدها را که می‌گفتند فیلم مشابه رمان «سالتو» است، می‌شنیدم و توجهی به فضای نقادی در این باب نداشتم تا این‌که چند هفته پیش فیلم را دیدم و متوجه برخی شباهت‌ها شدم. ضمن اعلام این مطلب در فضای مجازی، بحث جدی شد».
احمد طالبی‌نژاد یکی از منتقدانی بود که به شباهت فیلم به رمان اشاره کرد و گفت: «نمونه متأخر سرقت ادبی توسط فیلم سازان را می‌توان در فیلم «مغزهای کوچک زنگ زده» اثر هومن سیدی دید. از نظر من این فیلم بسیار متأثر از رمان «سالتو» نوشته مهدی افروزمنش است. وقتی این فیلم را دیدم احساس کردم کارگردان، رمان «سالتو» را تکه تکه کرده و بخش‌هایی از این رمان را برداشته است. مانند سایر نمونه‌ها بدون این که نام و نشانی از کتاب و نویسنده آورده شود». یکی از شباهت‌های بارز این دو اثر را می‌توان در دقیقه ۳۵ فیلم در صحنه درگیری شکور و شاهین دید؛ زمانی که شکور و دار و دسته‌اش به فرهاد و گروهش حمله می‌کنند. این فضا را می‌توان در صفحه‌های ۱۰۰ و ۱۰۱ رمان خواند، همان قسمتی که کنار ریل راه آهن درگیری رخ می‌دهد.
- 15
- 1
