زبان فارسی، گرفتار آنفلوآنزای تلویزیون

حدود شش ماه و نیم  از زمانی که رهبر انقلاب در جمع شاعران از وضعیت زبان فارسی در صدا و سیما گله کردند، می‌گذرد. ایشان در آن دیدار گفتند: «من از صدا و سیما گله‌مندم. به دلیل این که به جای ترویج زبان صحیح و معیار و زبان صیقل خورده و درست، گاهی زبان بی‌هویت و تعابیر غلط و بدتر از همه، تعابیر خارجی را ترویج می‌کنند». بعد از این انتقاد، مسئولان صدا و سیما فوری دستور و بخشنامه صادر کردند و حتی ستاد حفظ و ترویج زبان فارسی تشکیل دادند. اتفاقاتی که شاید در روزها و ماه‌های ابتدایی، امیدبخش بود، اما حالا با نگاهی به آن چه از تلویزیون پخش می‌شود، درمی‌یابیم توجه به زبان فارسی در این رسانه، جز در مواردی، خیلی رضایت‌بخش نیست.

حال ناخوشِ فارسی در نسیم

یکی از اقدامات شبکه نسیم برای حفظ و ترویج زبان فارسی، زیرنویس کردن معادل فارسی واژه‌های بیگانه‌ای است که مجری یا مهمانان برنامه‌های این شبکه به کار می‌برند؛ برای نمونه در برنامه «کتاب‌باز» بعد از این که مجری یا مهمان یک واژه غیرفارسی به کار می‌برد، بلافاصله معادل فارسی آن در پایین تصویر درج می‌شود؛ اقدامی که دردی را دوا نمی‌کند و بیشتر شبیه معنا کردنِ کلمه و ترکیب‌های تازه است، بدون این که تأثیری بر مخاطب بگذارد. به جای این کار، بهتر است به مجری یا مهمانان گفته شود تا حد امکان از واژه‌های بیگانه استفاده نکنند.

از سوی دیگر، مجری برنامه «ترانه‌باران» در شبکه شما، اصرار به فارسی‌سازی واژه‌هایی دارد که کاملاً در زبان مردم جا افتاده‌اند. برای نمونه، این مجری برای واژه «کنسرت»، معادل فارسی «اجرای صحنه‌ای» را به کار می‌برد و به جای «موسیقی پاپ» می‌گوید: «موسیقی امروزی»! در حالی که واژه «موسیقی» یونانی است و باید برای آن هم معادل فارسی بیاورد!

پول بهتر است یا زبان فارسی؟

بخش تبلیغات و پیام‌های بازرگانی تلویزیونی از هفت دولت آزاد است و مسئولانِ آن هر طور دلشان بخواهد با زبان فارسی برخورد می‌کنند. نمونه‌اش رعایت نکردن نکات نگارشی در تبلیغ یکی از مجموعه‌های بزرگ فروش فرش است. در زیرنویس تبلیغ این مجموعه با این جمله مواجه می‌شویم: «مهد فرشِ»! از این که بگذریم، می‌رسیم به انواع و اقسام کالاهایی که با اسامی غیر فارسی و غیر بومی در بخش پیام‌های بازرگانی تبلیغ می‌شوند. نمونه‌ای از این اسامی عبارتند از: «ال سی من»، «اکشن»، «شوکو اسکوئر»، «بیسکو پلاس»، «نانسی»، «جلی بوی»، «هی دی» و ... .  ضمن این که شعر عجیب و غریبی که با به هم ریختن واژه‌های فارسی برای یک محصول غذایی ساخته شده است، همچنان از شبکه‌های تلویزیون پخش می‌شود. ظاهراً پول بهتر است از توجه به زبان فارسی!