چرا مخاطبان امروزی کمتر سراغ اخبار روزنامه‌ها می‌روند؟

شرکت‌های رسانه‌ای از جمله روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها اهداف متفاوتی را پیش روی خود قرار داده‌اند و هرکدام از آنها در مسیر جداگانه حرکت می‌کنند. با وجود این نقطه مشترکی که می‌توان برای همه آنها در نظر گرفت این است که غالب آنها در سال‌های اخیر با کاهش تعداد مخاطبان و کاهش درآمدهای خود مواجه شده‌اند و همین امر باعث شده است بخش زیادی از روزنامه‌نگاران طی سال‌های اخیر شغل خود را از دست بدهند. بیشتر مصرف‌کنندگان اخبار، اطلاع چندانی از مشکلات مالی پیش آمده برای روزنامه‌ها ندارند و با وجود این تمایل آنها هم برای پرداخت پول و خرید روزنامه کاغذی یا اشتراک در سایت‌های خبری کم شده است. همین مسأله باعث شده است تا کارشناسان این سؤال را مطرح کنند که چرا مخاطبان امروزی کمتر سراغ اخبار روزنامه‌ها می‌روند؟

مخاطبان بی‌انگیزه

نتایج حاصل از بررسی جدیدی که کارشناسان مرکز تحقیقاتی «زِنیت اوپتیمدیا» روی مخاطبان جهانی انجام دادند نشان می‌دهد نزدیک به یک‌سوم یا به‌عبارت دقیق‌تر ۳۱ درصد آنها اعلام کرده‌اند به‌دلیل اینکه رسانه محبوب آنها اخبار و اطلاعاتی را که مد نظر دارند ، منتشر نمی‌کند و به خاطر مسائل مالی یا سیاسی جهت‌گیری انتشار خبر در آن تغییر کرده است به نوعی رسانه مذکور را کنار گذاشته‌اند در این بررسی بیش از دو هزار نفر شرکت داشته‌اند 

و براساس نظرسنجی روی آنها مشخص شد بیشتر افرادی که رسانه‌های خبری را کنار می‌گذارند تحصیلات عالی و آکادمیک دارند، میانگین درآمد آنها از عموم جامعه بالاتر و مسن‌تر هستند.

با این توضیحات می‌توان گفت رسانه‌های سنتی حدود یک‌سوم افرادی که بیشترین تمایل به خواندن خبر را داشته و بالاترین توانایی را برای پرداخت پول در این زمینه را نیز داشتند  از دست داده است.

این بررسی جدید یک خبر بد دیگر را هم برای سازمان‌های نشر خبر به همراه داشت. طی این نظرسنجی گفته شد اگرچه روز به روز بحران مالی برای روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و دیگر مراکز مشابه پررنگ‌تر می‌شود ولی مخاطبان اطلاع چندانی از این مسأله ندارند و بخش اعظم آنها حتی در این باره چیزی نشنیده‌اند. در گزارش نهایی این بررسی جدید گفته شد ۳۶ درصد مردم حتی یک بار هم در مورد مسائل مالی روزنامه‌ها خبری را نشنیده‌اند و ۲۴ درصد آنها هم اظهار داشتند که به‌صورت جسته و گریخته مطالب پراکنده‌ای به گوش آنها رسیده است و در مجموع می‌توان گفت ۶۰ درصد مخاطبان در مورد بحران مالی که خود آنها برای روزنامه‌ها ایجاد کرده‌اند، هیچ گونه اطلاعاتی ندارند در مقابل ۳۹ درصد افراد هم اظهار داشتند که مطالب زیادی در این باره شنیده‌اند و در جریان این اتفاق هستند.

این مشکلات مالی دامنگیر

از نظر بخش اعظم مخاطبان، بین مشکلات مالی رسانه‌ها و کیفیت گزارش‌های خبری که برای آنها منتشر می‌شود ارتباط چندانی وجود ندارد و همین مسأله باعث شده است آنها به این مسأله بی‌تفاوت باشند. کارشناسان در بررسی جدید دریافتند ۵۷ درصد مخاطبانی که خبر مربوط به مشکلات مالی روزنامه یا خبرگزاری محبوب آنها کمتر به‌گوش‌شان رسیده است توضیح داده‌اند که هرگز تصور نمی‌کردند این مسأله بتواند بر میزان پوشش دهی اخبار محلی، ملی و بین‌المللی توسط مرکز رسانه‌ای تأثیر بگذارد. همچنین یک‌سوم مردم به این مسأله اشاره داشته‌اند که به وضوح مشکلات روزنامه مورد نظر خود را برای پوشش‌دهی اخبار محلی مشاهده می‌کنند و ۳۷ درصد آنها هم ناتوانی‌های اخیر رسانه محبوب خود برای پوشش‌دهی اخبار محلی را مورد توجه قرار داده‌اند.

در این میان به نظر می‌رسد آن دسته از افرادی که با مشکلات مالی بیشتر درگیر بوده‌اند، بیشترین سطح اعتراضات را به کیفیت فعالیت‌های اخیر رسانه‌ای داشته‌اند. طبق نتایج به دست آمده از بررسی جدید ۴۳ درصد افرادی که اخبار زیادی را در مورد مشکلات مالی رسانه‌ها شنیده بودند اظهار داشتند که از فعالیت روزنامه و خبرگزاری مورد نظر خود ناامید شده‌اند و به همین خاطر ترجیح می‌دهند آن را برای همیشه کنار بگذارند.

کارشناسان می‌گویند بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ میلادی میانگین زمانی که مردم به خواندن روزنامه اختصاص می‌دادند ۲۵ درصد کاهش یافته است و این روند هم‌اکنون با سرعت بیشتری ادامه دارد. طی سال گذشته به طور میانگین هر مخاطب جهانی روزانه ۱۴.۱ دقیقه را به خواندن روزنامه اختصاص داده است که این رقم نسبت به ۲۱.۶ دقیقه‌ای که افراد به طور مانگین در سال ۲۰۱۰ میلادی برای خواندن روزنامه در نظر می‌گرفتند کاهش ۳۶ درصدی را نشان می‌دهد.

این گزارش نشان داده است که برنده اصلی برای جذب مخاطبان رسانه‌های سنتی اینترنت بوده است و در حالی که روزنامه‌، تلویزیون و رادیو روز به روز مخاطبان خود را از دست می‌دهند، محبوبیت اینترنت نزد مردم بیشتر شده است تا آنجا که سال ۲۰۱۰ میلادی هر کاربر به طور میانگین در طول روز ۱۸.۲ دقیقه را به گشت و‌گذار اینترنتی اختصاص می‌داد که این رقم در سال ۲۰۱۷ میلادی با رشد ۱۱۵ درصدی به ۱۷۶.۸ دقیقه رسید.

آنچه می‌توان نتیجه گرفت این است که رسانه‌های سنتی به دلایل فراوان مخاطبان خود را از دست داده‌اند و بسیاری از آنها طی سال‌های اخیر روی سایت اینترنتی یا اپلیکیشن موبایلی خود تمرکز کرده‌اند تا بتوانند در این بازار رقابتی باقی بمانند. ولی آیا روی آوردن به ابزارهای مدرن روش مناسب باقی ماندن در این عرصه است؟

میثم لطفی