به اعتقاد اکونومیست، غربی ها برای دهه ها به تورم پائین عادت کرده بودند و این باعث شده بود که بانک های مرکزی نرخ های بهره خود را به حدود صفر کاهش دهند و همین مسئله توضیح می دهد که چگونه دولت ها می توانستند هزینه های زیادی را شکل دهند و مقادیر هنگفتی استقراض کنند تا بتوانند در برابر خسارت ناشی از کرونا در امان بمانند. ولی در عصر پساکرونا جهان با خطر انفجار موقتی نرخ تورم مواجه می شود؛ چراکه شاهد هجوم خیل عظیم مصرف کنندگان ولخرجی خواهیم بود که در مدت قرنطینه بر پس اندازهای خود افزوده اند و این میتواند فراتر از توان طرف عرضه باشد. در همین حال شاهد فشارهای قیمتی دائمی تر در غرب و آسیا هستیم که ناشی از بحران کمبود نیروی کار است. سیاستمداران بیش از پیش به سوی کسری بودجه گام برمی دارند؛ ولی از طرف دیگر اگر بانک های مرکزی برای متوقف کردن روند خارج از کنترل افزایش قیمت ها، نرخ های بهره را افزایش دهند، در این صورت شرکت های بدهکار دچار چالش خواهند شد.
اگر چه اقصاددانان عاشق آن هستند که مرگ تورم را تکذیب کنند، ولی تقریباً همه آنها اذعان دارند که این اتفاق در دنیای غرب رخ داده است. شالوده تورم پایین، با تار و پود سیاست های اقتصادی و بازارهای مالی جهان در هم تنیده شده است. به همین علت هم هست که بانک های مرکزی میتوانند نرخ های بهره را به حدود صفر کاهش دهند و انبوهی از اوراق قرضه دولتی را بخرند. این موضوع همچنین توضیح می دهد که دولت ها چگونه قادر بوده اند هزینه هایی حماسی را شکل دهند و مقادیر زیادی استقراض کنند تا بتوانند اقتصاد خود را در برابر خسارات ناشی از پاندمی در امان نگهدارند- و اینکه چرا کسی از بدهی های دولتی جهان ثروتمند که به ۱۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی آن بالغ می شود، چندان شگفت زده نیست. ولع کسب بازده سهام موجب شده است که شاخص اس اند پی ۵۰۰ به رکوردهای جدیدی برسد و این در شرایطی است که تعداد آمریکایی هایی که به خاطر کووید- ۱۹ در بیمارستان ها بستری هستند از مرز ۱۰۰ هزار نفر گذشته است. تنها راه توجیه چنین بازار پررونق و داغ سهامی این است انتظار داشته باشیم یک احیای اقتصادی قدرتمند اما بدون تورم در سال ۲۰۲۱ و پس از آن رخ دهد.
این روزها ولی بر تعداد مخالفان شدید این پیش بینی افزوده می شود؛ افرادی که بر این باورند که جهان با بیرون آمدن از دوران پاندمی به عصر تورم بالاتر ورود خواهد کرد. گرچه استدلال های آنها چندان کوبنده نیست، اما پوشالی هم نیست. حتی وجود یک احتمال ضعیف مبنی بر مواجهه با موج بالای تورم، هم نگران کننده است چون حجم انبوه بدهی ها بسیار بالاست و ترازنامه بانک های مرکزی بسیار گسترده و طویل شده است. حالا دولت ها به جای آنکه این ریسک را نادیده انگارند باید وارد عمل شوند تا اطمینان حاصل کنند که خود را در برابر آن ایمن کرده اند.
طی دهه ها پس از آنکه مارگارت تاچر درباره دور باطل قیمت ها و دستمزدها هشدار داد و گفت که این دور باطل جامعه را به ورطه« نابودی» می کشاند، جهان ثروتمند تورم پایین را امری مسلم فرض کرد.
تا پیش از پاندمی، حتی یک بازار مشاغل فوق کساد هم نمی توانست موجب افزایش قیمت ها شود و حالا شاهد لشگرهایی از افراد بیکار هستیم. بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که غرب و به ویژه حوزه یورو مسیر ژاپن را در پیش گرفته است. ژاپن در دهه ۱۹۹۰ دچار تنزل قیمت ها شد و از آن زمان به بعد برای افزایش قیمت ها با نرخی خیلی بالاتر از صفر به چالش افتاده است. پیش بینی سرانجام این روند، نوعی بدعت گذاری خواهد بود. بعد از بحران مالی جهان، برخی از مخالفان خرید اوراق قرضه توسط بانک های مرکزی( موسوم به سیاست تسهیل مقداری) هشدار دادند که این اقدام موجب افزایش دوباره نرخ تورم خواهد شد. در نهایت اما معلوم شد که حرفشان احمقانه است. امروز ولی بحث های افرادی که نسبت به تورم بالا هشدار می دهند ، مستدل تر است. یک خطر، انفجار موقتی نرخ تورم در سال آینده میلادی است.
در مقایسه با دوره پس از بحران مالی، بسیاری از راهکارهای تامین پولی جهان ثروتمند در سال ۲۰۲۰ رشد یافته است چون بانک ها آزادانه وام داده اند. مردمی که در خانه های خود قرنطینه شده اند، قادر نبوده اند که همه پول خود را خرج کنند و تراز بانکی شان افزایش یافته است، اما به محض آنکه این افراد واکسن بزنند و از سلطه کار ویدئویی با اپلیکیشن زوم رهایی یابند، شاهد خیل عظیم مصرف کنندگان ولخرجی خواهیم بود که برای هزینه کردن به بیرون می روند و تقاضای آنها از توانایی شرکت ها در حفظ و افزایش ظرفیت عرضه سبقت خواهد گرفت. این وضعیت موجب افزایش قیمت ها خواهد شد. اقتصاد جهان هم اکنون هم نشانه هایی از این چالش را از تنگناهای موجود نشان داده است. به عنوان مثال هم اکنون قیمت مس نسبت به ابتدای سال ۲۰۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش یافته است.
جهان باید قادر باشد یک انفجار موقتی تورم این چنینی را مدیریت کند. دومین بحث در مورد تورم اما این است که فشارهای قیمتی دائمی تری نیز مشاهده خواهد شد چون نیروهای ساختاری ضدتورمی، مسیری معکوس را در پیش خواهند گرفت. در غرب و در آسیا، بسیاری از جوامع رو به سالخوردگی می گذارند و این موضوع موجب کمبود نیروی کار خواهد شد. برای سال ها ، جهانی شدن توانست با ایجاد یک بازار کارآمدتر برای کالاها و نیروی کار، از نرخ تورم بکاهد. حالا اما جهانی شدن در حال پس رفت است.
سومین استدلال افرادی که نسبت به وقوع تورم بالا هشدار می دهند این است که سیاستمداران و مقامات به خود غره شده اند. فدرال رزرو می گوید که می خواهد نرخ تورم از هدف ۲ درصدی اش تجاوز کند تا خسارات جبران شود. بانک مرکزی اروپا که در روز دهم ماه دسامبر افزایش محرک اقتصادی را اعلام کرد ، ممکن است هنوز قصد داشته باشد یک بار دیگر چنین کاری را تکرار کند. سیاستمداران با وجود فشارهای وارده از سوی جمعیت رو به سالخوردگی و مسائل بهداشت و درمان، بیش از پیش به نفع کسری بودجه های بزرگ گام بر می دارند. اما آیا ممکن است این استدلال ها درست باشند؟ افزایش موقتی نرخ تورم در سال آینده کاملا محتمل است. در ابتدا شاید از آن استقبال هم بشود چون نشانه ای است دال بر اینکه اقتصادها از پاندمی نجات یافته و احیا می شوند. شاید سیاست گذاران حتی نفس راحتی هم بکشند به ویژه در ژاپن و حوزه یورو که شاهد افت قیمت ها هستند.
احتمال وقوع دوره طولانی تر تورمی کم است. اما اگر بانک های مرکزی مجبور شوند برای متوقف کردن روند خارج از کنترل افزایش قیمت ها نرخ های بهره را افزایش دهند، تبعات این اقدام آنها بسیار جدی خواهد بود. بازارها دچار افت می شوند و شرکت های بدهکار با چالش مواجه خواهند شد. مهم تر اینکه هزینه کامل گسترش زیاد ترازنامه حکومت- شامل بدهی دولت ها و تعهدات بانک های مرکزی- به طرز هشداردهنده ای آشکار خواهد شد. برای درک لزوم بازنگری در آنها کافی است یک لحظه به ساختارشان توجه کنید. این شانس وجود دارد که این هشداردهندگان نسبت به افزایش تورم، در اشتباه باشند. حتی میلتون فریدمن که الهام بخش تاچر بود، در اواخر زندگی خود پذیرفته بود که رابطه کوتاه مدت بین عرضه پول و نرخ تورم از بین رفته است. ولی پاندمی کووید- ۱۹ ارزش آماده شدن برای رویدادهای نادر اما نابودکننده را به ما نشان داد. بازگشت تورم هم از این قاعده مستثنی نیست.
- 12
- 6
