هنوز تابستان به نيمه‌هاي خود نرسيده، رکورد بي‌سابقه‌اي از پيک مصرف بنزين خبرساز شده؛ خبري که با پايان‌يافتن اولين ماه تابستان، از پيک مصرفي ۹۶ ميليون ليتري حکايت مي‌کند و رکوردي که تير امسال را با رشد بيش از ۱۰ ميليون ليتري نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، به پايان رسانده است. حکايت بالارفتن مصرف بنزين هر سال همين روزها که فصل داغ مسافرت‌ها‌ست، به گوش مي‌رسد اما امسال رنگ و بوي خبرهايي که از رشد مصرف بنزين روايت مي‌شوند، کمي نسبت به سال‌هاي گذشته فرق کرده و رکورد شکسته‌شده در تير، صداي هشدارها را بيش از هر سال ديگري به گوش مي‌رساند.
واقعيت اين است که روند رو به رشد مصرف بنزين نه‌تنها در تابستان که از بهار همين امسال، نگراني‌هاي زيادي را با خود به همراه کرده و حالا حاشيه‌ها تمامي ندارند. آن‌طور که مديرعامل شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران مي‌گويد: «ميزان مصرف در فروردين ۹۶ در مقايسه با فروردين پارسال هشت درصد رشد داشته است. اين آمار در ارديبهشت در مقايسه با مدت مشابه در سال قبل، ۶,۸ درصد افزايش داشته است.»
منصور رياحي با تأکيد بر آغاز فصل مسافرت‌ها افزود: «با توجه به افزايش مصرف بنزين روزانه ۸۴ ميليون ليتر بنزين مصرف مي‌شود که در مقايسه با تير سال گذشته ۱۰ ميليون ليتر بيشتر است.» فصل داغ مسافرت‌ها و حکايت پايين‌بودن قيمت بنزين در مقايسه با کشورهاي همسايه، صداي هشدارها را هر سال بلندتر از سال گذشته به گوش مي‌رساند و دلايل متعددي براي رشد بي‌رويه مصرف بنزين از زبان کارشناسان و مسئولان شنيده مي‌شود. حکايت بالابودن تعداد خودرو و پايين‌بودن نرخ بنزين داستاني هميشگي از اين‌گونه گله‌ها و هشدارها‌ست و هر سال با ثبت رکوردي تازه در مصرف بنزين به گوش مي‌رسد.
حالا که فصل داغ مسافرت‌ها در حال رسيدن به نيمه‌هاي خود است و بنزين با صرفه اقتصادي مناسبي وارد باک خودروها مي‌شود، پيش‌بيني‌هاي خوبي از حال و روز بنزين به گوش نمي‌رسد و ادامه روزهاي گرم مسافرت‌ها پرشده از هشدارهايي که کارشناسان مي‌دهند. کار به جايي رسيده که در صورت ادامه اين روند افزايشي، زمزمه‌هايي از سهميه‌بندي بنزين و افزايش قيمت سوخت، شنيده شده و خبرها حکايت از برنامه‌هاي جديدي براي مديريت مصرف بنزين در کشور مي‌کنند.
گرچه هنوز همه چيز در حد حرف است و اتفاق خاصي در‌اين‌زمينه نيفتاده اما به نظر مي‌رسد که با ادامه روند افزايشي مصرف بنزين پاي بهارستاني‌ها و دولتي‌ها نيز به اين موضوع باز شده و مصوبه‌هايي براي کنترل مصرف سوخت، در دستور کار قرار بگيرند. شاهد مدعا هم سخنان چند روز پيش مديرعامل شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران است که گفته بود: «چنانچه نتوانيم اين روند صعودي مصرف بنزين را کنترل کنيم دولت و مجلس بايد مصوباتي درباره تغيير قيمت يا سهميه‌بندي داشته باشند و ما به‌عنوان مجري تنها اجراکننده سياست‌ها بوده اما اکنون پاسخگوي نيازهاي کشور هستيم ولی چنانچه مورد خاصي پيش بيايد مديريت کلان در‌اين‌زمينه بايد تصميم‌گيري کند.»
به گفته رياحي: «دولت اکنون در قبال سوخت يارانه سنگيني مي‌پردازد، در صورتي که قيمت سوخت بسيار بالاتر از اين نرخ‌هاست و اين موضوع کار کارشناسي مي‌خواهد. دلايل متعددي درباره افزايش مصرف داريم که يکي از اصلي‌ترين آنها افزايش توليد خودرو است.» در کنار اين حرف و حديث‌ها، روند افزايشي توليد خودرو نيز که يکي از علت‌هاي اصلي رشد مصرف بنزين عنوان شده، به‌عنوان مهم‌ترين علت افزايش مصرف بنزين است. روند افزايشي توليد خودرو در کنار قيمت ناچيز بنزين که کاملا در حالت عکس کشورهاي همسايه است، راه را براي مصرف هر چه بيشتر بنزين هموارتر کرده و حالا نگراني‌هاي زيادي را به دنبال خود دارد.
بسياري از مردم از پايين‌بودن قيمت بنزين در ايران و بالابودن قيمت خودرو گلایه دارند چون به اعتقاد بسياري از منتقدان، پايين‌بودن قيمت بنزين در ايران راه را براي قاچاق سوخت و مصرف هر چه بيشتر بنزين هموارتر کرده و هيچ منفعتي در اين ارزاني وجود ندارد، به جز آلودگي هوا و بالاتررفتن قاچاق سوخت به کشورهايي که در آنها معادله کاملا برعکس ايران بوده و در آنها قيمت سوخت صرفه اقتصادي خوبي ندارد. در کنار اينها افزايش روزبه‌روز تعداد خودرو نيز هر سال راه را براي مصرف هر چه بيشتر بنزين هموار کرده است.
خودروهايي که هر سال بر تعداد آمارشان افزوده شده و قيمت سوختي که هزينه زيادي را روي دست خودروسوارها نمي‌گذارد، رکوردهاي تازه در مصرف بنزين را مي‌شکنند. آن‌طور که مديرعامل شرکت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي مي‌گويد: در سال گذشته چيزي حدود يک ميليون و ۳۴۰ هزار خودرو در کشور توليد شد که در مقايسه با سال ۹۴ حدود ۳۸ درصد رشد داشته است. به گفته رياحي: در توليد موتورسيکلت هم سال ۹۵ در مقايسه با سال ۹۴ با رشدي حدود ۶۳ درصد روبه‌رو بوديم و از ۴۵۳ هزار به ۷۳۷ هزار دستگاه موتورسيکلت افزايش يافت.
او همچنين به افزايش واردات خودرو نيز اشاره کرد و افزود: در سال ۹۵ در مقايسه با سال ۹۴ واردات خودرو حدود ۲۱ درصد رشد داشته است. مديرعامل شرکت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي يکي ديگر از دلايل بالابودن مصرف سوخت را بالابودن عمر بخشي از خودروها دانست و گفت: اين خودروها علاوه بر مصرف زياد بنزين آلايندگي زيادي نيز توليد مي‌کنند.
رياحي افزود: البته قيمت بنزين دو سال است که ثابت مانده و ارزاني آن باعث شده به نوعي شاهد افزايش بي‌رويه مصرف بنزين باشيم.
سهميه‌بندي داستاني تکراري از فساد است
در کنار هشدارهايي که هرازگاهي درباره کمتر‌شدن مصرف بنزين به گوش مي‌رسند، سهميه‌بندي يکي از مهم‌ترين نکته‌هايي است که مخالفان و موافقان زيادي را دارد. در کنار اين موضوع به گفته برخي ديگر نيز نبايد براي مديريت مصرف سوخت عجله کرده و سهميه‌بندي را بار ديگر وارد اين داستان کرد چون به اعتقاد مخالفان سهميه‌بندي بنزين با پايان‌يافتن تعطيلات مصرف بنزين هم کمتر شده و همه چيز تمام مي‌شود. در واقع، برخي از مسئولان اين‌گونه رکوردزني‌ها را مقطعي دانسته و معتقدند که با پايان‌يافتن تابستان و تمام‌شدن مسافرت‌ها، ميزان مصرف هم پايين مي‌آيد.
آن‌طور که سخنگوي کميسيون انرژي مجلس، معتقد است چنانچه پس از پايان شهريور افزايش مصرف بنزين همچنان به قوت خود باقي بماند بايد تمهيدات ديگري انديشيد تا نيازمند واردات سنگين بنزين نباشيم. اسدالله قره‌خاني ديروز با اشاره به افزايش مصرف بنزين طي هفته‌هاي گذشته، به خانه ملت گفت: سال‌هاي گذشته مصرف بنزين تا ۹۰ ميليون ليتر در روز نيز افزايش يافته بود؛ بنابراين در شرايط کنوني که اوج مسافرت‌ها بوده و مردم به سبب گرماي خاصي که در کشور ايجاد شده به مناطق سردسير و کوهستاني سفر مي‌کنند اين افزايش مصرف سوخت ناشي از افزايش مسافرت‌ها طبيعي است.
نماينده مردم علي‌آبادکتول در مجلس شوراي اسلامي، با بيان اينکه با پايان فصل تابستان و سفرهاي تابستاني سير صعودي افزايش مصرف بنزين روند نزولي به خود مي‌گيرد، افزود: اگر چنانچه پس از پايان شهريور اين افزايش مصرف همچنان به قوت خود باقي بماند بايد تمهيدات ديگري انديشيد تا نيازمند واردات سنگين بنزين نباشيم يا اينکه بايد بودجه خاصي براي افتتاح فاز ۱ و ۲ ستاره خليج‌فارس اختصاص يابد که از اين طريق به توليد ۱۵ ميليون ليتر دست يافت.
پايين‌بودن قيمت بنزین در ايران و فراهم‌شدن زمينه مناسب براي قاچاق آن به کشورهاي همسايه يکي از پررفت‌وآمدترين زنگ‌خطرهايي است که در صحبت‌هاي کارشناسان به گوش مي‌رسد اما به اعتقاد برخي از دست‌اندرکاران اقتصادي، با پايان‌يافتن فصل داغ مسافرت‌ها اين‌گونه اتفاقات نيز کمتر مي‌شود. به گفته قره‌خاني، افزايش مصرف سوخت بيشتر تحت‌تأثير ترددهاي جاده‌اي است که با کاهش پيک سفرهاي تابستاني مي‌توان انتظار کاهش مصرف و بازگشت مصرف بنزين به ميزان ميانگين مصرف گذشته را داشت.
اين نماينده مردم در مجلس دهم با بيان اينکه بايد آيين‌نامه برقراري مجدد کارت سوخت براساس مصوبه مجلس تدوين شود، افزود: اگر بحث سهميه‌بندي بنزين مطرح شود بايد براي تاکسي‌هاي درون‌شهری و بين‌شهري و تاکسي‌هاي اينترنتي همانند اسنپ و تپسي سهميه اضافه در نظر گرفته شود که با اين اقدام در پمپ بنزين‌ها فسادهاي خاصي ايجاد مي‌شود و مردم در مضيقه قرار مي‌گيرند. سخنگوي کميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي، افزود: براي مديريت مصرف سوخت بايد به سمت توليد بيشتر و سياست اصلاح قيمتي حرکت کرد تا علاوه بر رفع نيازهاي مردم صرفه‌جويي در مصرف بنزين انجام شود.
براي جلوگيري از افزايش مصرف بنزين چه کار بايد کرد؟
امسال خبرهاي زيادي از رکوردهاي مصرف بنزين به گوش مي‌رسد. براساس گزارش‌ها، مصرف بنزين در تير به ۹۶ ميليون ليتر رسيد که نسبت به تير سال قبل بيش از ۱۰ ميليون ليتر افزايش نشان مي‌دهد. اين رکوردزني‌ها موجب نگراني در مصرف بنزين شده‌اند چون پايين‌بودن قيمت بنزين، بالابودن تعداد خودروها و سياست‌هاي نادرست وزارت نفت در زمينه بنزين، همه اينها راه را براي افزايش مصرف بنزين هموارتر کرده و حالا رکوردهاي تاريخي‌ای در کشور در زمينه افزايش مصرف بنزين به گوش مي‌رسد. آن‌طور که خبرآنلاين گزارش کرده، با احتساب قيمت بنزين فوب خليج‌فارس، هر ليتر بنزين وارداتي رقمي بين هزار و ۵۰۰ تا هزار و ۷۰۰ تومان براي دولت تمام مي‌شود که دولت بايد اين بنزين را به نرخ هزار تومان در هر ليتر بفروشد. اين در حالي است که علت افزايش مصرف بنزين به‌دليل شروع فصل سفرهاي تابستاني اعلام شده اما فشار ناشي از افزايش مصرف بايد از محل بودجه عمومي دولت تأمين شود.
در نظر بگيريد که در ترکيه، قيمت هر ليتر بنزين ۶ لير معادل ۶ هزار و صد تومان است. با توجه به حقايقي که گفته شد، سؤال مهمي در ذهن ايجاد مي‌شود، به راستي براي جلوگيري از افزايش مصرف بي‌رويه که زيان آن متوجه همه کشور مي‌شود چه بايد کرد؟ اين سؤال را ديروز خبرآنلاين در ميان کاربران خود به اشتراک گذاشت. کاربران زيادي براي کمک به مديريت بهينه بنزين در کشور نظرات خود را نوشته و هر کدام از راهکار جديدي براي کمتر‌کردن مصرف بنزين در جامعه حکايت کرده بودند.
يکي نوشته بود: «خودروی کم‌مصرف خودروی هيبريدي و ديگر هيچ.»، احمد گفته: «اول توليد و واردکردن ماشين‌هاي باکيفيت و کم‌مصرف ولي با قيمت جهاني نه چهار برابر قيمت جهاني. دوم، فرهنگ‌سازي مصرف درست براي مردم. سوم، توليد بنزين باکيفيت» يکي هم راه کار خود را اين‌گونه نوشته بود: «حمل‌و‌نقل ريلي گسترش پيدا کند.» توسي نوشته: «در يک شيب چهار‌ساله قيمت بنزين واقعي و واردات خودروهاي کم‌مصرف و خوب خارجي و هيبريدي آزاد بشه و خودروهاي بيش از ۱۰سال ساخت از رده خارج و با وام خودروی جديد جايگزينش بشه.» حميدي گفته:
«تنها راه آن گسترش حمل‌و‌نقل عمومي و اجراي سياست‌هاي خروج مسالمت‌آميز شهرستاني‌ها از شهر‌هاي بزرگ از راه اشتغالزايي است.» يکي گفته: «توليد اين خودروهاي از رده خارج که با چند برابر قيمت به مردم تحميل ميشه رو متوقف و خودروهايي با تکنولوژي روز توليد و جايگزين کنيد.» برخي نيز براي مديریت بهتر قيمت بنزين تنها راهکار را سهميه‌بندي عنوان کرده بودند. يکي هم گفته: «افزايش قيمت و سهميه‌بندي بنزين براي خودروهاي شخصي، نه خودروهاي عمومي مانند تاکسي و ... . همچنين کنترل قيمت‌ها بعد از اين اقدام جهت عدم تأثيرپذيري در گراني اجناس و .... بايد قبول کرد که بسياري از مردم بي‌جهت خيابان‌گردي مي‌کنند که بلاي جان همه شده است.»
ديگري گفته: «فقط تو ايرانه که ميشه در حال ترافيک بالاي ۱۵-۱۰ تا ماشين تک‌سرنشين شمرد، خيلي‌ها کاملا بي‌مورد از ماشين استفاده مي‌کنن، تعريف ماشين در شهر بزرگ يعني استفاده در آخر هفته و تعطيلات، اگه همه مردم بخوان ماشين بيارن بيرون توي هفته خب همين ميشه، نصفه اين مسئله بنزين مقصرش مردمن، بقيه‌ش خودروهاي پرمصرف.» زهرا گفته: «اينکه قيمت در ترکيه و تو فلان کشور و اون منطقه اين‌قدره، يک نوع عوام‌فريبي و فرار رو به جلو هست، چون اونقدر اونجا حساب‌وکتاب هست و متناسب با درآمد مردم، براي کالاها و فرآورده‌ها نرخ‌گذاري ميشه، در ثاني اين سؤال مثل اين ميمونه که بگين براي کاهش مصرف هوا چيکار کنيم؟» يکي هم گفته: «واردات خودرو رو بدون تعرفه گمرکي آزاد کنين، ماشين‌هاي امروزي تکنولوژي بهتري از اين خودروهاي داخلي است.»
- 19
- 5
