بحران خشك‌سالي صاحبان دو صنعت بزرگ يعني فولاد مباركه و ذوب آهن اصفهان را وادار كرد كه در روزهاي گذشته براي سهام‌داران خود توضيح دهند كه چه سياست‌هايي براي حفظ توليد و شاخص بورس خود دارند. اگرچه صاحبان اين صنايع تلاش مي‌كنند با افزايش سطح توليد، كاهش حاشيه سود ناشي از تأمين آب گران‌قيمت براي بخش صنعت را به حداقل برسانند و از افت شاخص‌هاي بورس جلوگيري كنند، اما بحران خشك‌سالي به‌ويژه در نواحي مركزي ايران، هر روز بهاي تأمين آب براي صنايع و معادن واقع در اين مناطق را افزايش مي‌دهد.
صنايع فولاد، آهن و معادن براي تأمين آب مورد نياز خود به شيوههاي گران تأمين آب شامل بازچرخاني، تصفيه پساب شهري و انتقال آب شيرين‌شده درياهاي جنوب ايران روي آورده‌اند كه تمام اين راهكارها، بر حاشيه سود اين شركت‌ها و در نتيجه ارزش سهام آنها به طور قطع تأثيرگذار خواهد بود و زمينه سقوط ارزش سهام را فراهم مي‌كند. كارشناسان بورس بر اين باورند كه تأثير كمبود آب بر شاخص‌هاي بورس در حال حاضر اندك است اما در صورت تأمين‌نشدن منابع آب براي اين صنايع، بدون شك آينده مبهمي پيش‌روي صنايع بزرگ مركز كشور خواهد بود. آينده‌اي كه معاونت بهره‌برداري شركت فولاد مباركه در خلال صحبت‌هاي خود قادر به تشريح آن نيست. او با تبيين راهكارهاي اين شركت براي مقابله با مسائل مرتبط با كمبود آب، به اين واقعيت هم اشاره دارد كه اگر برداشت آب از زاينده‌رود براي اين مجموعه محدود شود، قطعا شرايط ديگري براي فولاد مباركه رقم خواهد خورد.
نيمي از شركت‌هاي بورسي در مناطق خشك ايران واقع شده‌اند و بحران كم‌آبي گويا ترك‌هايي در حاشيه سود آنها ايجاد كرده است زيرا تأمين آب گران، حاشيه سود اين شركت‌ها را كاهش مي‌دهد. محمدحسين عسگري، كارشناس بورس انرژي درباره تأثير كم‌آبي مناطق مركزي ايران بر شاخص‌هاي بورس اين شركت‌ها بيان مي‌كند: اثر كمبود آب بر ارزش سهام اين شركت‌ها را محاسبه نكرده‌ام اما آنچه مسلم است، آب براي خيلي از شركت‌ها حكم مواد اوليه در فرايند توليد كالا را دارد. وقتي با كمبود اين ماده اوليه مواجه شويم، روي پيش‌بيني سهام‌داران و انتظارات آنها، سطح توليد و حجم فروش تأثير مي‌گذارد و قاعدتا باعث كاهش درآمد شركت‌ها مي‌شود.
او اضافه مي‌كند: وقتي هزينه تمام‌شده از طريق تأمين آب گران‌تر بالاتر مي‌رود، قطعا اين مسئله بر حاشيه سود شركت‌ها بي‌تأثير نيست. اگر كالا كشش‌پذير باشد يا نباشد، وضعيت متفاوتي براي شركت ايجاد مي‌شود. گاهي توليدكننده قادر نيست افزايش هزينه‌هاي ناشي از تأمين آب را روي قيمت تمام‌شده محصول لحاظ كند. در نتيجه با كم‌شدن حاشيه سود، ارزش سهام افت مي‌كند.
عسگري تشكيل بورس آب را راهكاري معرفي مي‌كند كه بر بازتخصيص آب براي صنايع داراي اولويت و حتي انتقال آب از بخش كشاورزي به صنعت اثرگذار است. به اعتقاد او با راه‌اندازي بورس آب مي‌توان آب را به سمت جايي كه اشتغال بيشتري ايجاد مي‌كند يا صنعتي كه حاضر است بهاي بيشتري براي آب بپردازد، هدايت كرد.
جبران افت ناشي از خشك‌سالي با افزايش فروش
محمدعلي احمدزاده‌اصل كارشناس ارشد بازار سرمايه نيز اثر كم‌آبي بر هزينه‌هاي توليد بخش صنعتي را تأييد مي‌كند اما بر اين باور است كه با راهكارهاي مختلفي مي‌توان بر ريزش ارزش سهام شركت‌ها اثر گذاشت.
او مي‌گويد: شركت‌هاي معدني پروژه‌هايي نظير انتقال آب از خليج فارس را در دستور كار دارند. اگرچه بهتر بود از ابتدا صنايع آب‌بر در كنار آب ايجاد شوند اما با بهره‌برداري از اين طرح؛ مسئله كمبود آب صنايع واقع در مركز ايران رفع مي‌شود.
احمدزاده‌اصل اضافه مي‌كند: معمولا طرح‌هاي صنعتي را در مناطقي كه آب و انرژي كافي دارند، ايجاد مي‌كنند. در گذشته فكر اين روزها را نمي‌كردند. براي همين در طرح‌هاي بزرگ معدني به مشكل برخورده‌ايم. تقريبا براي هشت طرح بزرگ فولادي كه در دست اجراست، مهم‌ترين مشكل ما آب بود و همه به دنبال مرتفع‌كردن اين مشكل هستند. آب مشكل جدي صنايع است و انتقال آن هم هزينه‌هاي گزافي دارد. حتي اگر صنايع به سمت آب حركت كنند، باز هم هزينه‌هاي گزافي را متحمل مي‌شوند. بنابراين يك برنامه استراتژي بلندمدت لازم است كه از اين دور باطل خلاص شوند، وگرنه تا كي مي‌توانيم اين روند را ادامه دهيم؟
او مسئله كمبود آب را بيشتر يك امر مديريتي مي‌داند كه با اصلاح الگوي مصرف در بخش كشاورزي، به‌راحتي مي‌توان نيازهاي صنعت را با هزينه‌هاي كمتري تأمين كرد.
احمدزاده‌اصل البته به اين نكته هم اشاره دارد كه يك جو رواني حاصل از خشك‌سالي ايجاد شده است؛ در حالي كه اثرات ناشي از كاهش منابع آب، بر ارزش سهام شركت‌ها به حدي نيست كه غير قابل جبران باشد. او ادامه مي‌دهد: يك‌سري از شركت‌ها مشكل آب دارند و اين مسئله باعث تنش شده است؛ اما قبل از اين ماجراها، سرمايه‌گذاري مناسبی براي انتقال آب خليج‌فارس براي طرح‌هاي صنعتي انجام شده است. فاز يك اين طرح در شرف بهره‌برداري است. در آينده نیز براي اينكه چنين مخاطراتي وجود نداشته باشد، اكثرا توصيه مي‌كنند طرح‌هاي موجود در جايي كه آب هست، مستقر شوند.
اين كارشناس بازار سرمايه از كوچ صنايع آب‌بر به سواحل مكران خبر مي‌دهد و اضافه مي‌كند: فولاد مباركه نيز پيش از اين فازهاي توسعه خود را در هرمزگان مستقر كرده است.
بازچرخاني آب در دستور كار فولاد مباركه
استقرار صنايع آب‌بر در سواحل مكران و خليج‌فارس، نشانه‌اي از مهاجرت صنايع به دليل بحران كم‌آبي است. اين علائم نشان مي‌دهد كه صنايع نیز كه تا همين چندي پيش آب ارزان در اختيار داشتند، امروز ناگزير شده‌اند استراتژي‌هاي خود را متأثر از مسئله كم‌آبي تغيير داده و براي تأمين آب، بيشتر از ديروز هزينه كنند. مختار بخشيان، معاونت بهره‌برداري شركت فولاد مباركه، به تشريح استراتژي‌هاي اين شركت براي مقابله با كاهش منابع آب اشاره مي‌كند.
او نیز خبر كاهش ۱۰ تا ۱۵درصدي توليد شركت‌هاي فولاد به دليل كاهش منابع آب را شنيده است؛ اما صحت آن را درباره شركت متبوعش تأييد نمي‌كند و مي‌گويد: فولاد مباركه برنامه‌هاي افزايش توليد دارد.
بخشيان ادامه مي‌دهد: اين مجموعه براي تأمين آب مورد نياز خود از سال‌ها قبل سرمايه‌گذاري‌هاي هنگفتي انجام داده است و به‌طور اتفاقي اين طرح‌ها قبل از عيد به بهره‌برداري رسيده است. به همين دليل، در فروردين با افزايش توليد مواجه بوده‌ايم.
به گفته او، فولاد مباركه با بازچرخاني مجدد آب استفاده‌شده در اين مجموعه و تصفيه پساب‌هاي خود با استفاده از يك واحد اسمز معكوس، تا حدود ۱۵ درصد برداشت آب خود را از زاينده‌رود كاهش داده است. همچنين با جمع‌آوري فاضلاب شهرهاي اطراف و تصفيه اين فاضلاب، سالانه ۴۰۰ ميليون مترمكعب آب به اين مجموعه تزريق خواهد شد. اين طرح در شش ماه ابتداي سال جاری به بهره‌برداري مي‌رسد.
معاون بهره‌برداري شركت فولاد مباركه همچنين با اشاره به اجراي طرح‌هاي توسعه‌اي اين شركت در استان هرمزگان از افزايش سه‌ميليون‌تني توليد فولاد مباركه خبر مي‌دهد.
او اضافه مي‌كند: در شرايط فعلي، ما برنامه افزايش توليد نیز داريم؛ اما اگر به نقطه‌اي رسيديم كه ديگر اجازه ندهند آبي از زاينده‌رود برداشت كنيم، طبيعي است كه شرايط توليد تغيير مي‌كند. وضعيت توليد ما مطلق نيست؛ اما تلاش مي‌كنيم ميزان برداشت آب خود را از رودخانه كاهش دهيم.
او به اين پرسش كه افزايش هزينه ناشي از بالارفتن قيمت آب را چگونه جبران مي‌كنيد، اين‌گونه پاسخ مي‌دهد: هزينه آبي كه از طريق بازچرخاني تأمين مي‌شود، خيلي گران‌تر از آب معمولي است. طبيعتا روي هزينه تمام‌شده ما اثر مي‌گذارد؛ اما در حدي نيست كه روي بورس اثر درخور توجهي داشته باشد؛ زيرا افزايش توليد داريم و به اين طريق، هزينه‌ها را جبران مي‌كنيم.
ليلا مرگن
- 14
- 3
