نظارت‌ها در بازار سرمايه مناسب نيست و گاهي شاهد هستيم سوداگران به سهمي هجوم مي‌آورند و قيمت‌ها را مصنوعي بالا مي‌برند
در ماه‌هاي گذشته انتظار اين بود كه به صورت مطلوب دولت بتواند در راستاي بهبود وضعيت بورس در كشور گام بردارد
اين اواخر شاهد رشد نامتوازني در بورس بوديم، بحث اوراق مختلف تامين مالي شدت گرفت و بسياري از منابع را به خود جذب كرد
به طور معمول رشد نقدينگي و سرازير شدن پول به بازارها باعث ايجاد تورم در آن‌ها خواهد شد. شايد بتوان گفت تنها بازاري كه از اين قاعده پيروي نمي‌كند، بازار بورس است. به عقيده كارشناسان هجوم سرمايه و نقدينگي به بازار بورس مي‌تواند تا حد زيادي از بار تورم در كشور بكاهد. همين نكته نشان از اهميت بازار سرمايه دارد؛ بازاري كه به نظر مي‌رسد مسئولان و دولت مدت‌هاست توجه خود را از روي آن برداشته‌اند و به نوعي به حال خود رها شده و باعث خستگي و سرگرداني سرمايه‌گذاران اين بازار شده است. بازار سرمايه تحت تاثير عوامل مختلفي قرار مي‌گيرد و چالش‌ها و نوسانات بازارها و بخش‌هاي ديگر اقتصاد نيز بر آن بسيار اثرگذار خواهد بود. بورس؛ يعني آينه تمام‌نماي اقتصاد كشور ما كه اين روزها به دليل بحران‌هاي موجود مدام لرزان است و ضرورت توجه ويژه مسئولان را بيش از پيش مي‌توان در آن حس كرد.
افت شاخص بورس از ابتدای سال
از ابتدای سال جاري تاکنون در مدت ۲۹ روز معاملاتی، تعداد ۲۱ میلیارد و ۳۱۰ میلیون سهم و حق‌تقدم به ارزش ۵۱ هزار و ۱۷۱ میلیارد ریال در یک میلیون و ۳۱۰ هزار و ۷۴ دفعه مورد معامله قرار گرفته است. همچنین بررسی معاملات بازار سهام به تفکیک بازار نشان می‌دهد در این مدت ۱۴ میلیارد و ۴۳۲ میلیون سهم به ارزش ۲۷ هزار و ۴۲ میلیارد ریال در ۶۰۴ هزار و ۴۱۱ نوبت در بازار اول، ۶ میلیارد و ۹۶۵ میلیون سهم به ارزش ۱۴ هزار و ۳۴۷ میلیارد ریال در ۶۸۰ هزار و ۶۷۳ نوبت در بازار دوم، پنج میلیون سهم به ارزش ۵ هزار و ۳۹۳ میلیارد ریال در ۳ هزار و ۴۷۹ نوبت در بازار بدهی، ۷۹ هزار
سهم به ارزش ۱.۷ میلیارد ریال در ۱۷۱ نوبت در بازار مشتقه و ۴۳۰ میلیون واحد از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس تهران به ارزش ۴ هزار و ۳۸۷ میلیارد ریال در ۲۱ هزار و ۳۰ نوبت مورد معامله قرار گرفته است. شاخص کل نیز که معاملات امسال بورس را از ارتفاع ۹۶ هزار و ۲۸۹ واحد آغاز کرده است تا کنون به رقم ۹۳ هزار و ۶۹۱ واحد رسیده که حکایت از ثبت افت ۲۵۹۹ واحدی و کاهش ۲.۷ درصدی دارد. شاخص بازار اول نیز در این مدت با ۱۴۲۷ واحد افت و شاخص بازار دوم با ۷۷۳۱ واحد کاهش مواجه شده‌اند.
تقاضاي بالا براي تامين مالي
بررسي روند بورس در ماه‌هاي گذشته نشان مي‌دهد كه بازار سرمايه همچنان در وضعيتي بيمارگونه به سر مي‌برد. در خصوص وضعيت بازار سرمايه كشور در چند وقت اخير و در تحليل آن حسين محمودي اصل، استاد دانشگاه و كارشناس حوزه بورس به «قانون» مي‌گويد: در ماه‌هاي گذشته انتظار اين بود كه به صورت مطلوب دولت بتواند در راستاي بهبود وضعيت بورس در كشور گام بردارد. بورس ما شرايط بسيار خوبي را تجربه كرد اما رشد نامتوازني ر ا نيز شاهد بوديم. بحث اوراق مختلف تامين مالي بسيار شدت گرفت و بخش اعظمي از منابع را به خود جذب كرد و بورس در حوزه سهام از حوزه اوراق بسيار جا ماند و اين هم به دليل اين بود كه تقاضا براي تامين مالي، بالا بود. اوراق مختلف سودهاي ثابت و شايد معقولي را شاهد بودند.
در اين شرايط پول‌هاي كلان به اين سمت رفت و ما فقط صندوق‌ها را داشتيم؛ صندوق‌هايي كه مي‌توانستند در بازار بورس فعاليت كنند و با تضمين سود ثابت حداقلي نگراني سهامداران را كاهش دهند كه اين هم به دليل توصيه‌هايي كه در بحث خروج از بنگاه‌داري بود، مورد فشار بانك‌ها و وزارت اقتصاد قرار گرفت و بانك‌ها از اين حوزه اقدام به خروج كردند و همين اقدام اوليه باعث شد كه بانك ضامن و تضمين‌كننده اين سود نباشد و بسياري براي خروج پول‌شان از بخش سهام و سرمايه‌گذاري در سهام اقدام كردند. از طرف ديگر به دليل عدم پيش‌بيني مناسب ما در اواخر سال گذشته شاهد بوديم كه نرخ سود بانكي و نرخ سود موثر سپرده‌ها با حركت بانك مركزي به ۲۰ درصد رسيد و اوراق مختلف و سپرده‌هاي مختلف در جهت كنترل بازار حركت كرد.
البته توصيه ما از ابتدا اين بود كه سود به صورت دستوري كاهش پيدا نكند كه باعث خروج نامتعارف منابع از سيستم بانكي بشود و متاسفانه اين اتفاق افتاد و پس از آن ديديم كه نرخ سود ۱۵ درصدي را دولت به يك باره و با يك تصميم سريع به ۲۰ درصد رساند و منابعي را جذب كرد. البته اين منابع از حساب هاي ۱۵درصدي به ۲۰ درصدي تبديل شد و اين عاملي براي خروج پول از بازار بورس شد.
نظارت‌ها بر بورس نامناسب است
اين كارشناس اقتصادي ادامه مي‌دهد: از عوامل ديگر مي‌توانيم به بحث سكه و بازار آتي سكه و ارز اشاره كنيم؛ هرچند حوزه مسكن نيز بي‌تاثير نبود. وقتي در شرايط التهاب در برخي حوزه‌ها تحرك ديده مي شود، سهامداران خسته كه شايد دو سه سال يا پنج سال با يك سهم در بازار حضور داشتند و هر روز شاهد كاهش قيمت بودند، از بازار خروج مي‌كنند و به سمت بازارهايي كه ارزش افزوده بيشتري دارند، حركت مي‌كنند.
گاهي در بورس شاهد بوديم كه سهامداران حقوقي به دليل مشكلات مالي، خودشان فروشنده بودند و گاه مي‌بينيم يك سهامدار حقوقي سهمي در حوزه‌هاي پتروشيمي خودرويي و فولادي را به قيمت‌هاي بسيار نازلي مي‌فروشد و براي تامين نقدينگي مورد نياز حتي بعضي از صندوق‌هاي بازنشستگي براي پرداخت حقوق‌ها سهام را به هر قيمتي مي‌فروشند تا نقدينگي فراهم كنند. مساله ديگري نيز كه در بورس وجود دارد، اين است كه نظارت‌ها مناسب نيست و گاهي شاهد هستيم سوداگراني كه از همان جنس سوداگران ارز هستند، به سهمي هجوم مي‌آورند و قيمت‌ها را به طور مصنوعي بالا مي‌برند و پس از كسب سود اين‌ها را به سمت بازار و سهامداران خرد و ناآگاه تخليه مي‌كنند.
از سوي ديگر برخي حقوقي‌ها و افراد حقيقي، به‌عنوان مثال آن‌هايي كه از شركت‌هاي دولتي و شبه‌دولتي به عنوان مديران شركت‌هاي حقوقي‌شان در بازار سهام فعال هستند و همچنين سهامداران چندين شركت هستند و در حوزه خريد و فروش سهام تصميم‌گير محسوب مي‌شوند با كدهاي حقيقي دوستان خود سهامي را مي‌خرند و قيمت‌ها را بالا مي‌برند و سپس در بازار مي‌فروشند و پس از فروش دوباره از آن سهم حمايت نمي‌كنند تا قيمت‌ها پايين بيايد و در اين بين مبالغ كلاني را نيز به جيب مي‌زنند. اين امور باعث شده افراد مختلفي از اين بازي‌ها سود ببرند و اطمينان به بازار بورس كاهش پيدا كند.
آفت شاخص‌سازي‌ها
محمودي اصل بيان مي‌كند: درست است به‌طورقانوني گفته مي‌شود كسي كه كارگزار است نمي‌تواند براي خود خريد وفروش انجام دهد اما به اين مورد به هيچ عنوان عمل نمي‌شود. همه مي‌دانند كسي كه در بازاري فعاليت مي‌كند و تخصصش همان بازار است، در آن با استفاده از كدهاي مختلف فعال است و گاه با تعامل با بخش‌هاي مختلف بورس نوسان‌‌گيري مي‌كند و حلقه‌هايي نيز كنار هم تشكيل مي‌دهند. با توجه به شاخص‌سازي‌هايي كه در بازار بورس صورت مي‌گيرد، شاخص‌ها آنچنان است كه در بعضي‌روزها بازار منفي و شاخص مثبت است و اين گزارش‌ها به مقامات مي‌رسد و فكر مي‌كنند كه همان حكايت است، حال مردم خوش است و برق را در خرمن مردم مي‌بينند.
درست است وضعيت اقتصادي كشور مشكل دارد و با ابرچالش‌هاي مختلفي روبه‌رو هستيم اما بورس ما وضعيتش بايد بهتر از اين باشد. بايد وقتي به خاطر افزايش قيمت دلار قيمت ملك و دارايي‌ها بالا مي‌رود، املاك شركت‌ها كه دارايي‌هاي مختلفي دارند، براساس دلار منطبق شود. البته بنده شايد دراين مقطع چنين اعتقادي نداشته باشم اما اگر قرار باشد دارایی ها براساس دلار دچار تغيير و افزايش شوند، همين شركت‌هاي سهامي نيز دارایی هاي مختلفي دارند و بايد اين را ببينند. اما به خاطر مسائلي كه در بورس داريم، تخلفات مختلف، شاخص‌سازي‌ها و نوسان‌سازي‌هاي مختلف اعتماد عمومي نسبت به بورس كم شده و گاه لج و لجبازي‌هايي نيز بين بعضي از شركت‌ها و بورس شاهد هستيم كه دودش هميشه به چشم سهامداران مي‌رود.
بورس خسته و خاموش
اين استاد دانشگاه در پايان مي‌افزايد: اگر بررسي كنيد از شركت‌هاي مختلف اطلاعاتي در سايت‌هاي بورسي نمي‌بينيد و شركت‌ها به خوبي فعاليت مي‌كنند و كسي از اين‌ها اطلاعات خاصي دريافت نمي‌كند. بازبيني اساسي بايد در خصوص كشور صورت گيرد.دربحث‌هاي مربوط به ساختار بورس، مكانيزم‌هايي هست؛مكانيزم‌هايي كه نمي‌توانند فسادها را كنترل كنند، همه دست به دست هم دادند كه اين مسائل پيش بيايد. ما در شرايطي هستيم كه آن‌هايي كه از بازارهاي مختلف سود مي‌برند، بتوانند برتحليل واقعي پيروز شوند. بورس به خاطر مسائل مختلفي ازجمله بحث مربوط به برجام، نوسانات ارزي و بحث مربوط به جنگ‌هاي منطقه‌اي تحت تاثير قرار مي‌گيرد. جالب است كه در اين شرايط بايد قيمت ملك نزولي باشد.
كساني جو را متشنج مي‌بينند و با همين جو توجيه دارند كه قيمت ملك‌شان بالاخواهد رفت. براي اين عده انبوه‌سازان و كارترهاي ساختماني وجود دارد كه دارايي‌هاي‌شان شايد هزاران ميليارد بشود؛ درحالي كه همين توجيه‌ها بايدعامل كاهنده قيمت باشد. وقتي دربخش مسكن چنين حباب‌هايي را شاهد هستيم، عده‌اي سهام خود را به قيمت ناچيزي مي‌فروشند تا به بازاري ديگر اما درحال رشد ورود كنند؛
در حالي كه اين‌ها ازبازندگان اصلي هستند،چراكه تا ازاين بازار خارج شوند و واردبازارديگري شوند، شاهد ركود خواهند بود و شايد ضربه بيشتري بخورند اما دولت بايد براي بورس بيشتر ازاين‌ها وقت بگذارد. سهامدارن ديگر خسته شدند واعتراض آنچناني نمی‌كنند، انگار مديران بورس نيز تصميم گرفتند چالشي ايجاد نكنند و با همين وضعيت بي‌سروصدا و خاموش به كار خود ادامه دهند. بورس بخشي است كه مي‌تواند باعث رشد و توسعه اقتصادي شود و تنها بازاري است كه با ورود پول به آن شاهد كاهش تورم خواهيم بود. در هر بازاري كه پول تزريق شود، شوك‌هاي عجيبي ايجاد مي‌شود. به نظرمي‌رسد بورس از جمله بخش‌هايي است كه دولت آن را فراموش كرده اما بايد به آن بپردازد زيرا بخشي از مشكلات و گره‌هاي اقتصاد كشور توسط بازار بورس مي‌تواند از ميان برداشته شود.
محبوبه محمدي
- 19
- 1
