رئیس جمهوری در آغاز سال تحصیلی جدید انتقادات جدی نسبت به موضوع محتوای کتابهای درسی داشت. او در بخشی از سخنانش تأکید کرد: «وقتی کتابهای درسی را باز میکنیم غیر از عوض شدن جلد، فونت، عکس وتغییر بعضی عبارتها نسبت به زمانی که ما درس میخواندیم تغییر چندانی نکرده است. در حالی که ما باید دانشآموزان را حداقل برای ۱۲ سال آینده تربیت کنیم، کتابهای درسی ما دانشآموز را برای دیروز تربیت میکند نه برای فردا و حتی امروز.» موضوعی که البته این روزها مورد تأکید بسیاری از خانوادهها هم است و بسیاری از خانوادههای دانشآموزان از سختی کتابهای درسی سخن میگویند، همین واکنشها موجب شد تا دیروز مدیران دفتر تألیف و برنامهریزی درسی نشستی درباره «همه چیز در مورد کتاب درسی» با حضور مؤلفان و سرگروههای کتب درسی برگزار کنند.
به گزارش ایران، دکتر محمود امانی مدیرکل دفتر تألیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این سؤال روزنامه ایران که «رئیس جمهوری در ابتدای سال به قدیمی بودن محتوای کتب درسی اشاره کرد، آیا کم کاری از سوی شماست یا اطلاعات کافی در اختیار رئیس جمهوری قرار نمیگیرد؟ » اینچنین پاسخ داد: مطمئن هستم که رئیس جمهوری آگاهی کافی درباره فعالیت سازمان دارند و از باب تأکید به این امر اشاره کردند که این موضوع هم از نگاه به آینده و آینده نگری میآید. اگر کتابهای درسی را در سه دوره ببینید متوجه خواهید شد که چه اقدامات خوبی در این باره انجام شده است.
وی افزود: در اوایل دهه ۷۰ کتب علومی که تحویل گرفتیم کتب دانش محور و حافظه محور بودند. ما یک مطالعه عمیق سه ساله انجام دادیم و اهداف دانشی، بینشی و نگرشی را مدنظر قرار دادیم و مهارتهای پایه یادگیری را در کتب علوم گنجاندیم و دانشآموز محور فعالیت در کلاس قرار گرفت. پژوهشها به ما نشان داد این روش تدریس در بیش از دو سوم کلاسهای درس ما اجرا میشود. در طول این سالها کتابهای ریاضی، فارسی، مطالعات اجتماعی و دینی مشمول تغییرات چشمگیری از حیث محتوا، روش و آمادهسازی شده است. البته شاید کمی در ارائه کارهایمان ضعیف عمل کرده باشیم که انتقاد نسبت به کتب درسی بالاست.
مدیرکل دفتر تألیف کتابهای درسی ابتدایی و متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش افزود: بازبینی کتب درسی هر ۵سال یکبار و بازتألیف کتب درسی هر ۱۰سال یکبار انجام میشود؛ هر کتابی در ابتدای تألیف قبل از آنکه بیرون بیاید یک مرحله جدی بازبینی توسط ۶۴ معلم از ۳۲ استان کشور را میگذراند. هرکتاب درسی دو سال آزمایشی اجرا، رصد و اصلاح و ارزشیابیهای دورهای میشود.
وی در پاسخ به پرسشی درباره شایعات مربوط به حذف برخی از درسهای ارزشی از کتابهای درسی هم گفت: مدتی پیش شایعاتی درباره آموزش و ترویج بیبند و باری و روابط نامشروع جنسی در کتاب ریاضی منتشر شد که متأسفانه مربوط به کتاب درسی نبود و یک کتاب غیردرسی بود که حتی ناشر آن را نیافتیم. باید در حیطه نقد نیز به بلوغ برسیم. نقدهای جانداری از کتاب درسی ارائه میشود که از آنها استقبال میکنیم و آنها را جدی میگیریم. کتاب درسی دست ما امانت است.
کنکور اهداف آموزشی مدارس را دگرگون کرده است
دکتر امانی وضعیت آموزش و پرورش را با وضعیت آموزش عالی مقایسه کرد و اظهار داشت: شما وضعیت به روز شدن کتابهای آموزش عالی را با آموزش و پرورش مقایسه کنید همچنین نسبت آموزش عالی با اشتغال و اعتبار علمی مدارک مقایسه کنید.
وی با انتقاد از برگزاری کنکور در کشور گفت: کنکور آهن ربای قوی است که نحوه عمل دانشآموز و اولیای آنها را تحتالشعاع قرار میدهد. از سوی دیگر هر کتابی که در کنکور مورد توجه نیست و ضریب ندارد در مدارس هم مورد توجه قرار نمیگیرد. سازمان سنجش صرفاً اجرایی است و نگاه پژوهشی و علمی برای برگزاری کنکور با آسیب کمتر را ندارد.هماکنون کنکور درحال دگرگون کردن آموزشهای ماست. هر کتابی که در کنکور اهمیتی ندارد در مدارس کنار گذاشته میشود.
امانی تأکید کرد: آیا سازمان سنجش سالانه یک تحقیق درباره روشهای بهبود کنکور انجام داده است؟ امروز روشهای گزینش و تخصیص افراد برای ورود به دانشگاه متحول شده است. بهعنوان نمونه یک کتاب دینی داریم که طراح سؤال کنکور باید از این کتاب سالانه ۱۰ دسته سؤال برای رشتههای مختلف طراحی کند و نتیجه این میشود که امسال طراحی سؤالات اعتراضاتی را به همراه داشت. امروز کنکور فضای یادگیری ما را دگرگون میکند. همچنین تمامی همایشهای آسیبشناسی کنکور توسط ارگانهایی بجز سازمان سنجش برگزار میشود.
وجود کتاب مستقل برای دانشآموزان اهل تسنن
امانی درباره تشکیل کارگروه رسیدگی به مسائل اهل تسنن از سوی وزارت آموزش و پرورش و وظایف بخش تألیف کتب درسی هم گفت: مبنای حرکت ما قانون اساسی است و برای همه ایرانیان حقی بدون تبعیض قائل شده است. از گذشته در سازمان در خصوص مسأله مناسبسازی محتواها حرکت ساماندهی شدهای شروع شده؛ نه تنها درباره اهل تسنن بلکه درباره اقلیتهای دینی در قانون اساسی هم همینطور است و برای پایههای تحصیلی کتب ضمیمهای برای آنها داریم که ممکن است در یک پایه ۱۰صفحه و در یک پایه ۴۰ صفحه باشد.
مدیرکل دفتر تألیف کتابهای درسی وزارت آموزش و پرورش اظهار داشت: ارتباطی با نمایندگان اقلیتها داریم و محتوای مربوط حاصل تولید مشترک بین ما و نمایندگان اقلیت هاست. اظهارات وزیر وسیعتر از کتب درسی است اما اگر موردی باشد که بخواهیم مساعدت کنیم سازوکار لازم را داریم.
نیازسنجی ازخانوادهها انجام میشود
میترا دانشور، مدیر گروه تفکر و پژوهش دفتر تألیف کتابهای درسی نیز در پاسخ به اینکه نیازسنجی از دانشآموزان و خانوادههای آنها در تألیف کتب درسی تا چه میزان مؤثر است، اعلام کرد: تفکر و پژوهش، تفکر و سبک زندگی و تفکر و سواد رسانهای کتب درسی هستند که در این گروه تألیف شدهاند. دو راهنمای حوزه تفکر و تربیت نیز در این خصوص داریم. ما دو دسته دروس عامل و دروس حامل داریم که سه درس یادشده دروس عامل و همه کتب درسی دروس حامل آداب و مهارتهای زندگی و تفکر خواهند بود و اصلاحاتی که در آینده صورت میگیرد از این منظر است. وی با بیان اینکه در تولید این راهنماها چند کار انجام میدهیم؛ نخست تحلیل اسناد مصوب، دوم بررسی برنامههای درسی مشابه در کشورهای دیگر و سوم نیازسنجی از افراد و فراتحلیل نیازهای انجام شده است.
در دو سال گذشته با ۱۴ نفر از صاحبنظران و با ۳۸۶ دانشآموز در شش استان کشور صحبت کردیم و پرسشنامه در اختیارشان قرار گرفت. خوداظهاری این دانشآموزان نشان میداد تلویزیون و ماهواره و بعد تلفن همراه بیشترین مصرف رسانهای را دارد و کمترین مصرف مربوط به رادیوست و ۶۴ درصد برای سرگرمی و اوقات فراغت این کار را میکنند. همه اینها مبنای تصمیمگیری در تنظیم محتوای کتاب درسی است.
نیم نگاه
بازبینی کتب درسی هر ۵سال یکبار و بازتألیف کتب درسی هر ۱۰سال یکبار انجام میشود؛ هر کتابی در ابتدای تألیف قبل از آنکه بیرون بیاید یک مرحله جدی بازبینی توسط ۶۴ معلم از ۳۲ استان کشور را میگذراند.
خوداظهاری این دانشآموزان نشان میداد تلویزیون و ماهواره و بعد تلفن همراه بیشترین مصرف رسانهای را دارد و کمترین مصرف مربوط به رادیوست و ۶۴درصد برای سرگرمی و اوقات فراغت این کار را میکنند.
هدی هاشمی
- 12
- 5
