دکتر وحیدرضا یاسایی در گفتگو با ایسنا، با اشاره به آخرین گزارش رسمی منتشره به وسیله وزارت بهداشت از آمار سرطان در سال ۱۳۹۳ و طبق جمعیت ۷۷.۸ میلیون نفری کشور در آن مقطع، بیان کرد:طبق این آمار تعداد موارد جدید کل سرطان ها ۱۱۲ هزار و ۶۰ مورد در سال ۹۳ بوده است که از این تعداد ۵۱ هزار و ۶۲۸ مورد( ۴۶درصد) از سرطان ها در زنان و ۶۰ هزار و ۴۳۲ مورد( ۵۴درصد) از سرطان ها در مردان رخ داده است.
۱۰ سرطان رایج در کشور
او با بیان اینکه طبق آخرین آمار رسمی منتشر شده، بیشترین میزان بروز سرطان در گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ سال بوده و مقدار این بروز در دو جنس مرد و زن تقریباً یکسان است، بیان کرد :بجز سرطان پوست، ۱۰ سرطان شایع در کشور به ترتیب عبارتند از سینه، معده، کولورکتال، ریه، پروستات، مثانه، خون، مغز و دستگاه اعصاب مرکزی، مری و تیروئید.
یاسایی رایج ترین سرطان ها در جمعیت مردان کشور را سرطان های معده، پوست( غیرملانوما)، پروستات، کلورکتال و مثانه و در جمعیت زنان کشور سرطان های سینه، کلورکتال، پوست( غیرملانوما)، معده و تیروئید بیان کرد و گفت:همچنین از نظر جنسیتی برخی از سرطان ها در جنس خاصی بروز بیشتری دارد. بطور نمونه از ۳۸۱۸ مورد سرطان تیرویید تعداد ۲۹۱۲ مورد آن در زنان رخ داده است.
او با بیان اینکه توزیع جغرافیایی سرطان در کشور دارای الگوی خاصی است، عنوان کرد :بر این اساس بیشترین میزان بروز سرطان به ترتیب در استان های یزد، زنجان، آذربایجان غربی، خراسان رضوی، اصفهان، تهران و آذربایجان شرقی و کمترین میزان بروز در استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، لرستان و چهار محال و بختیاری رخ داده است. همینطور بعضی از سرطانها در بعضی از استان ها از شیوع بالاتری برخوردار است.
رئیس مرکز تحقیقات ژنومیک دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بیان اینکه توزیع جغرافیایی سرطان در کشور ما خاص است، گفت:مسئولان و دست اندرکاران سلامت کشور باید در قالب طراحی یک پروژه علمی بررسی کنند که دلیل شیوع و بروز پایین سرطان به طور مثال در سیستان و بلوچستان چیست؟ آیا خاک و عوامل محیطی تاثیرگذار است یا پروفایل ژنتیکی خاصی دارند؟
او با اشاره به انتشار آمار مرتبط با سرطان در کشور، تأکید کرد:الان که آمار منتشر شده، باید با تعریف پروژه های گوناگون نسبت به تحلیل و بررسی آمار و نرخ رشد این بیماری برنامه ریزی شده و مدیریت رشد سرطان در کشور جدی تر گرفته شود.
افزایش بروز سرطان در سال های آتی
این عضو هیأت علمی دانشگاه در ادامه با اشاره به اطلاعات پایگاه GLOBOCAN سازمان بهداشت جهانی، بیان کرد :بر این اساس میزان بروز سرطان( بجز لحاظ نمودن آمار سرطان پوست) از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۴۰ یعنی تقریباً طی دو دهه حدود ۱۱۴ درصد رشد خواهد داشت. به عبارت دیگر طی دو دهه میزان بروز سرطان در کشور بیش از دو برابر خواهد شد، این در شرایطی است که میزان رشد بروز سرطان در دنیا تقریبا ۶۳ درصد است.
بهترین روش پیشگیری از سرطان
یاسایی با بیان اینکه بهترین روش پیشگیری از سرطان، پیشگیری اولیه حاوی اصلاح روش زندگی، من جمله ترک سیگار، تغذیه مناسب، کاهش فشارهای روحی و روانی، جلوگیری از چاقی و تحرک کافی است، گفت:روش دوم پیشگیری، شناسایی و پیگیری خانواده هایی با احتمال ابتلا به سرطان های ارثی و خانوادگی است.
۱۰ تا ۱۵ درصد سرطان ها ارثی هستند
او با بیان اینکه طی یک دهه قبل با وجود تلاش های زیاد وزارت بهداشت جهت ثبت اطلاعات و تهیه آمار سرطان در کشور، هنوز متأسفانه آماری از سرطان های ارثی جمعیت کشور در دسترس نیست، اعلام کرد :همه سلول های سرطانی در ماده ژنتیکی خود دارای اختلال هستند، ولی تمامی آن ها وراثتی نیستند، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از سرطان ها جنبه موروثی داشته و در این خانواده ها ۲۵ تا۵۰ درصد افراد خانواده که حامل ژن معیوب هستند در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار دارند. بدین ترتیب با شناسایی خانواده ها و افراد در معرض خطر می توان درصد قابل توجهی از خطر ابتلابه این بیماری را کاهش داد.
نشانه ها و علائم سرطان های ارثی
یاسایی با بیان اینکه خوشبختانه امروزه اغلب افراد جامعه از احتمال ابتلا به سرطان ارثی آگاهی دارند و شرایط انجام آزمایشات تشخیصی ژنتیکی جهت تشخیص سرطان در کشور فراهم شده است، ادامه داد :شرایط و وضیعت های خاصی مثل بروز سرطان در سن پایین یا سنینی که انتظار آن نمی رود، بروز دو یا چند سرطان اولیه در یک نفر، بروز سرطان دو طرفه مثل سرطان سینه یا کلیه در یک نفر، بروز یک مدل سرطان مشابه در اعضای یک خانواده مثل بروز سرطان سینه در مادر، دختر و یا چند خواهر در یک خانواده، بروز سرطان در نسل های متوالی یک خانواده، وجود سابقه بروز سرطان های نادر مثل سرطان رتینوبلاستوما، ملانوم چشم در خانواده، بروز سرطان غیرمعمول مانند سرطان پستان در مرد و بروز سرطان همراه با ناهنجاری های هنگام تولد ، احتمال ارثی بودن سرطان را مطرح می کند.
او تأکید کرد:در این وضعیت فرد باید جهت انجام مشاوره ژنتیک به مراکز مشاوره تخصصی سرطان مراجعه کند تا در صورت لزوم آزمایشات لازم جهت تشخیص و تائید بیماری و پیشگیری از ابتلا به سرطان در فرد و سایر اعضا خانواده در معرض خطر انجام شود.
ضرورت پوشش بیمه ای هزینه تشخیص و آزمایش ژنتیک سرطان
رئیس مرکز تحقیقات ژنومیک با اشاره به بالا بودن هزینه های مربوط به آزمایشات ژنتیکی، اعلام کرد :وزارت بهداشت و سازمان های بیمه گر باید پرداخت هزینه های مربوطه را پوشش دهند، چراکه تشخیص به موقع در افراد سالم علاوه بر کاهش بار اجتماعی آن، تأثير بسزایی در کاهش هزینه های درمان و مدیریت اقتصاد سلامت کشور بدنبال خواهد داشت.
او با بیان اینکه در اینصورت پیش از بروز سرطان در شخص اقدامات پیشگیرانه برای فرد و دیگر افراد در معرض خطر خانواده و یا درمان مؤثر برای فرد مبتلا انجام می شود، ادامه داد:در بسیاری از کشورها این بخش از خدمات سلامت، توسط دولت ها بصورت رایگان و یا با هزینه بسیار کم پوشش داده می شود.
برنامه های مرکز تحقیقات ژنومیک در حوزه سرطان های ارثی
یاسایی با اشاره به اقدامات و برنامه های مرکز تحقیقات ژنومیک در حوزه سرطان های ارثی و غیرارثی، اعلام کرد :فعلا در مرکز تحقیقات ژنومیک طیف وسیعی از این نوع آزمایشات( تشخیص مولکولی سرطان) راه اندازی شده و تاکنون توانسته ایم اقدامات موثری در مورد پیشگیری و مدیریت درمان به خانواده ها ارایه کنیم.
یاسایی با بیان اینکه تا به حال هزاران نفر جهت بررسی ژنتیکی سرطان سینه در فرد بیمار و یا خانواده در معرض خطر به این مرکز مراجعه کرده اند ، گفت:بیماران مبتلا در کلینیک تخصصی ژنتیک سرطان مورد مشاوره و در صورت نیاز مورد بررسی های ژنتیکی بیشتر قرار می گیرند و در صورت شناسایی ژن معیوب در شخص مبتلا، دیگر اعضای خانواده هم آزمایش شده و به پزشک معالج ارجاع می شوند.
او افزود :تغییرات ژنتیکی شناسایی شده از بیمارن ایرانی مبتلا به سرطان سینه ارثی در پایگاه های معتبر جهانی مربوط به اطلاعات ژنوم مانند GenBank و ClinVar ثبت شده و محققان و پژوهشگران در سرتاسر جهان می توانند از آن استفاده کنند. همچنین پژوهشگران مرکز ژنومیک در طی سال های گذشته اطلاعات زیادی در ارتباط با تغییرات ژنتیکی بیماری ها در جمعیت ایرانی بدست آورده اند که بخشی از آن ها را در پایگاه معتبر جهانی ClinVar ثبت و در اختیار جهانیان قرار داده اند.
ضرورت اجرای کامل برنامه ملی مبارزه با سرطان
یاسایی با تأکید بر ضرورت اجرای کامل برنامه ملی مبارزه با سرطان، اعلام کرد :طبق اطلاعات پایگاه سازمان جهانی بهداشت، نرخ رشد و میزان مرگ و میر ناشی از سرطان در کشور ما نسبت به متوسط جهانی و آسیا بالاتر است. بدین ترتیب اگرچه هم اکنون در کشور سونامی سرطان نداریم ولی طی ۱۰ سال آتی این نرخ رشد زیاد می شود. لذا اجرای صحیح و سریع برنامه مدیریت سرطان در کشور، بهمراه آموزش عمومی و تلاش در تغییر سبک زندگی مردم یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
رئیس مرکز تحقیقات ژنومیک در پایان با اشاره به تلاش های انجام شده طی ۲ دهه قبل در زمینه مدیریت سرطان، اعلام کرد :این ارقام و آمار می طلبد که مسوولین حوزه سلامت و محققین در تمامی حوزه های مرتبط، با تلاش و اراده بیشتر و با جلب همکاری مردم و دیگر دستگاه ها و نهادهای ذیربط دلایل مربوطه را شناسایی و در جهت کاهش میزان بروز سرطان در مناطق مختلف کشور اقدامات موثرتری را انجام دهند.
- 12
- 5
