مصرف رازیانه چه اثری بر خونریزی قاعدگی دارد؟

به گزارش ایسنا، استفاده از گیاهان دارویی میان مردم رواج زیادی پیدا کرده و بسیاری تصور می‌کنند این مواد طبیعی همیشه بی خطر هستند. در سال‌های اخیر توجه به گیاه رازیانه بیشتر شده است، زیرا مردم آن را برای کاهش دردهای قاعدگی و تنظیم چرخه ماهانه به کار می‌برند. این گیاه بوی خوش و طبع گرم دارد و در طب سنتی به عنوان یک ماده نشاط آور معرفی شده است. از گذشته، بخش‌های مختلف این گیاه مانند ریشه، برگ و دانه آن برای کاهش التهاب و کاهش اسپاسم کاربرد داشته است. به همین دلیل، زنان زیادی برای آرام کردن دردهای رحمی یا کاهش ناراحتی‌های مرتبط با قاعدگی از آن استفاده می‌کنند. رازیانه همچنین اثری شبیه هورمون استروژن دارد و به گفته برخی منابع سنتی می‌تواند در موارد بی‌نظمی قاعدگی یا نبود قاعدگی کمک کننده باشد.

با وجود این کاربردها، موضوع ایمنی و عوارض احتمالی مصرف رازیانه همیشه محل بحث بوده است. برخی گزارش‌ها می‌گویند که مصرف آن ممکن است شدت خونریزی را در بعضی افراد افزایش بدهد. از سوی دیگر، کشورهایی مانند ایران با شیوع بالای کم خونی ناشی از فقر آهن روبه رو هستند و هر تغییری در میزان خونریزی قاعدگی می‌تواند برای زنان مهم باشد. بسیاری از دختران و زنان، به دلیل همین خونریزی ماهانه، بیشتر در معرض کمبود آهن قرار می‌گیرند. از طرفی، برخی داروهای گیاهی مانند رازیانه به دلیل افزایش انقباضات رحمی در زمان بارداری توصیه نمی‌شوند، زیرا احتمال بروز زایمان زودرس را بیشتر می‌کنند. همچنین گزارش‌هایی درباره حساسیت پوستی، واکنش‌های آلرژیک یا احتمال اثرگذاری این گیاه بر برخی سرطان‌ها مطرح شده است. به همین دلیل، بررسی دقیق اثرات رازیانه بر میزان و مدت خونریزی برای پزشکان، ماماها و کاربران عادی اهمیت زیادی دارد.

در همین زمینه، رؤیا متولی، مربی گروه مامایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل و دانشجوی دکترای مامایی دانشگاه آتاتورک ترکیه، با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، تحقیقاتی انجام داده است. این پژوهش به تأثیر مصرف افشره رازیانه بر خونریزی دوره ماهانه دانشجویان مبتلا به دردهای قاعدگی پرداخته و تلاش کرده روشن کند آیا این گیاه، همان گونه که برخی منابع ادعا می‌کنند، شدت خونریزی را تغییر می‌دهد یا نه.

در این مطالعه نیمه تجربی، ۵۰ دانشجوی مبتلا به درد قاعدگی اولیه که در خوابگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل زندگی می‌کردند، طی سه دوره ماهانه پیگیری شدند. در دوره اول هیچ ماده دارویی مصرف نشد. اما در دوره دوم و سوم، شرکت‌کنندگان در سه روز نخست قاعدگی، سه بار در روز و هر بار سه تا پنج قطره افشره رازیانه را داخل آب یا چای مصرف کردند. برای سنجش میزان و مدت خونریزی از یک ابزار استاندارد استفاده شد. سپس داده‌ها با نرم‌افزار آماری و آزمون‌های تخصصی بررسی شدند تا مشخص شود آیا تفاوت معناداری میان دوره بدون مصرف و دو دوره مصرف وجود دارد یا نه.

نتایج نشان دادند که میانگین خونریزی پیش از مصرف رازیانه و پس از مصرف آن تفاوت معناداری نداشت. یعنی اگرچه اعداد کمی تغییر کرد، اما این تغییر از نظر علمی مهم به شمار نمی‌آمد. حتی مدت خونریزی نیز در مقایسه با پیش و پس از مصرف تفاوت قابل توجهی نداشت و در محدوده طبیعی باقی ماند. بر اساس این داده‌ها، پژوهشگران نتیجه گرفتند که مصرف افشره رازیانه بر شدت یا مدت خونریزی اثر مشخصی ندارد.

در بخش نتیجه‌گیری توضیح داده شد که اگرچه مقدار خونریزی در برخی موارد اندکی افزایش داشت، اما این تغییر اهمیت آماری نداشت. این نتیجه با مطالعاتی مانند پژوهش‌های سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۷ همخوانی دارد که آن‌ها نیز تفاوت قابل توجهی میان قبل و بعد از مصرف رازیانه پیدا نکرده بودند.

در مقابل، یک مطالعه دیگر گزارش کرده بود که افشره رازیانه شدت خونریزی را افزایش می‌دهد و اثرات شبیه هورمون‌های زنانه را دلیل این موضوع دانسته بود. بررسی‌های گسترده‌تر مانند یک متاآنالیز نیز نشان داده‌اند که نتایج میان پژوهش‌ها یکسان نیست و کیفیت تحقیقات موجود چندان بالا نیست.

با توجه به این اختلاف‌ها، اهمیت دارد که بدانیم نوع، غلظت و روش تهیه افشره یا عصاره رازیانه می‌تواند اثرهای متفاوتی ایجاد کند. مواد فعال موجود در این گیاه به عواملی مانند روش تقطیر، شرایط رشد گیاه و نوع فرآوری بستگی دارند و همین تفاوت‌ها ممکن است نتیجه پژوهش‌ها را تغییر بدهد.

در مطالعه حاضر، عارضه خاصی از مصرف ماهانه رازیانه گزارش نشد، اما پژوهشگران تاکید کردند که بررسی عوارض احتمالی آن ضروری است، مخصوصاً برای استفاده بلندمدت.

این یافته‌های علمی در «مجله علمی زنان، مامایی و نازایی ایران» منتشر شده‌اند. این نشریه وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مشهد است و مقالات علمی مرتبط با سلامت زنان را منتشر می‌کند.