درباره اختلال ویرانگر اوتیسم چه می‌دانیم؟

دکتر علی‌اصغر ارسطو در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: واژه اوتیسم برای نخستین بار در سال ۱۹۳۰ به عنوان یک اختلال تکامل عصبی مطرح شد. ویژگی‌های عمده این اختلال شامل نقص در برقراری تعامل اجتماعی با افراد، مهارت‌های ارتباطی ضعیف و الگوهای رفتاری محدودشونده و تکراری است.

وی با بیان اینکه اوتیسم طیف گسترده‌ای از اختلالات را در بر می‌گیرد، افزود: امروزه برخلاف گذشته، اوتیسم بر روی یک پیوستار در نظر گرفته می‌شود که در یک طرف آن کودکانی هستند که از نظر تعامل اجتماعی به طور کامل در خود مانده، ساکت و دل‌مشغول در رفتارهای خود هستند و از طرف دیگری کودکانی با کارکرد اجتماعی خوب، بیان زبانی مناسب و رفتارهای انعطاف‌پذیر قرار دارند.

ویژگی‌های یک کودک طیف اوتیسم

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: ویژگی‌های اصلی و عمده کودکان اوتیسم، ‌طبق نظر راهنمایی و آماری اختلالات روانی(۲۰۱۳)، شامل نقص در ارتباطات و تعاملات اجتماعی، بازی‌های تخیلی و انجام رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای قبل از سه سالگی است.

ارسطو ادامه داد: بسیاری از متخصصین و پژوهشگران اعتقاد دارند که اختلال طیف اوتیسم یک شرایط ویران‌کننده است و با توجه به اینکه هر سال بر آمار افراد مبتلا به این اختلال افزوده می‌شود و همچنین به دلیل تاثیر غیرقابل انکار بر زندگی کودک و اطرافیان وی، موجب ایجاد نگرانی‌های زیادی شده است.

آشفتگی و افسردگی، آنچه اوتیسم به خانه می‌آورد

این متخصص توانبخشی بیان کرد: وجود یک کودک مبتلا به اوتیسم فشارهای روانی زیادی به خانواده وارد می‌کند که می‌تواند به واکنش‌هایی مانند آشفتگی روانی و افسردگی، ناامیدی و کاهش بهزیستی روانی و اضطراب در اعضای خانواده و به طور خاص مادر خانواده منجر شود.

ارسطو با اشاره به تاثیر اوتیسم بر یک خانواده، گفت: مراقبت از یک کودک مبتلا به اوتیسم موجب سطح بالای استرس در اعضای خانواده به ویژه مادر می‌شود. در واقع وجود یک کودک مبتلا به اوتیسم به عنوان یک عامل فشار روانی برای خانواده می‌تواند هیجانات آنها را تحت تاثیر قرار دهد و توانایی والدین را برای مقابله با مشکلات کودک کاهش دهد.

ژنتیک، متهم اصلی

وی عنوان کرد: محققان به این نتیجه رسیده‌اند که عوامل خطرزای محیطی، ژنتیکی و یا ترکیبی از هر دو آنها در اتیولوژی(سبب‌شناسی) اوتیسم نقش دارند. هر چند که بیشتر محققان معتقد هستند که علت اصلی اختلال اوتیسم، ژنتیکی است.

ارسطو تصریح کرد: در خانواده‌هایی که یک کودک مبتلا به طیف اوتیسم وجود دارد، خطر اینکه کودکی دیگر این بیماری را داشته باشد، بیشتر است. همچنین اعتقاد بر این است که فرزندان والدین بزرگسال بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند. با این حال تحقیقات بیشتری در این رابطه مورد نیاز است.

وی با اشاره به تاثیر تشخیص زودهنگام اوتیسم در زندگی کودکان مبتلا، اظهار کرد: تشخیص زودهنگام این بیماری می‌تواند موجب ایجاد تفاوت عظیمی در زندگی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم و خانواده‌های آنها شود. با این حال تشخیص ASD ((Autism Spectrum Disorder همیشه آسان نیست و هیچ تست آزمایشی برای آن وجود ندارد.

دیگر عوامل موثر در بروز اوتیسم

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ادامه داد: امروزه تشخیص اختلالات طیف اوتیسم بر اساس دو شاخص کلی کمبودهای مداوم در ارتباط و تعامل اجتماعی در موقعیت‌های متعدد و الگوهای رفتار و تمایلات و فعالیت‌های معدود تکراری انجام می‌شود.

وی افزود: با توجه به پیچیده بودن تشخیص اوتیسم، به مجموعه استانداردی از اطلاعات از طریق مشاهده کودک، مصاحبه با والدین و همچنین اطلاعاتی که در خصوص عملکرد کودک وجود دارد، نیاز است.

این متخصص توانبخشی خاطرنشان کرد: اوتیسم علاوه بر اینکه یک جزء ژنتیکی قوی‌ دارد، عوامل محیطی مختلفی از قبیل تماس با جیوه، عفونت‌های ویروسی مادر، مصرف رادیواکتیو و تالیدومید در دورن بارداری، تماس زیاد با حشره‌کش‌ها، وضعیت متابولیک مادر، سن پدر و مادر و فقدان جسم پینه‌‌ای بر مغز و کمبود برخی ویتامین‌ها نیز در بروز این اختلال نقش دارند.

ابهام در درمان اوتیسم

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ادامه داد: نیاز کودکان اوتیسم به دامنه گسترده‌ای از خدمات توانبخشی و آموزشی در حوزه‌های مختلف، اغلب والدین را در دستیابی به خدمات مناسب دچار سردرگمی و ابهام می‌کند که این موضوع، افزایش هزینه‌ها برای خانواده را در پی دارد.

وی با اشاره به اهمیت شناسایی به موقع این اختلال، گفت: با توجه به وجود مشکلات گوناگون در فرد مبتلا به اوتیسم و به تبع خانواده آنها، شناسایی به موقع این افراد می‌تواند به فرد بیمار، خانواده آنها و کل جامعه کمک کند.

علائم کلاسیک اوتیسم در کودکان

ارسطو با بیان اینکه اختلال طیف اوتیسم معمولا در کودکان کم‌سن تشخیص داده می‌شود، تصریح کرد: والدین کودکان از همان ابتدا مراقب علائم کلاسیکی مانند عدم تماس چشمی، حرکات تکراری و مباحث حسی هستند. علاوه بر این، تمام کودکان توسط متخصصین اطفال از نظر وجود علائم مربوط به این بیماری مورد بررسی قرار می‌گیرند. بنابراین اکثر موارد طیف اوتیسم در فاصله دو تا سه سالگی تشخیص داده می‌شوند.

وی ادامه داد: البته زمان چندانی از دوره‌ای که در آن بخشی از کودکان بدون تشخیص درست و قرارگیری در دسته اختلالات طیف اوتیسم، برچسب ناتوانی ذهنی را دریافت می‌کردند، نمی‌گذرد و این کودکان دیروز ممکن است افراد بالغ امروز باشند که بیماری آنها به درستی تشخیص داده نشده است.

این متخصص توانبخشی گفت: اگر فردی فکر می‌کند که ممکن است دچار این اختلال باشد احتمالا در ابتدا دارای علائم نسبتا خفیفی بوده که بیماری وی در همان مراحل تشخیص داده نشده است. اگر فردی دارای علائم شدیدتری باشد، احتمالا اشتباه تشخیصی رخ داده است. در گذشته در بسیاری از موارد، اختلال طیف اوتیسم با اختلال کمبود توجه و اختلال وسواس یا دیگر مشکلات روانی اشتباه گرفته می‌شد.

وی با اشاره به طرح بررسی شیوع طیف اوتیسم در اهواز و ارتباط آن با وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده عنوان کرد: هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان شیوع اختلال طیف اوتیسم در مناطق مختلف اهواز و برسی آن با وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده است.

ارسطو ادامه داد: شناخت بهتر اختلال طیف اوتیسم در خوزستان و برنامه‌ریزی برای تشخیص به موقع و ارائه خدمات توانبخشی مناسب است.