به گزارش اعتمادآنلاین، جیمز دابینز تحلیل‌گر ارشد حوزه امنیت و دیپلماسی و عضو بنیاد «رند» در گزارشی که نیوزویک منتشر کرد نوشت: تیلرسون بدون ارائه هیچ تعهدی مبنی بر افزایش حضور نظامی آمریکا یا تعهدات اقتصادی وعده داد که به هر شکل از ظهور مجدد داعش جلوگیری و بشار اسد را از قدرت برکنار می‌کند، نفوذ ایران را کاهش داده و به حمایت خود از کردها ادامه می‌دهد و در عین حال متحدین ترک خود را حفظ و مطمئن خواهد کرد.
در اینجا با سیاستی مواجهیم که ظاهراً به تمام خواسته‌های داخلی و خارجی رأی‌دهندگان به دولت پاسخ می‌دهد. دولت از یک سو نمی‌خواهد درگیری ایالات متحده را در جنگ داخلی سوریه بیشتر کند. از طرف دیگر می‌خواهد جنگ را طوری پایان دهد که به نفع شرکای منطقه‌ای آمریکا، یعنی اسرائیل و دولت‌های سنی حاشیه خلیج فارس تمام شود.
تیلرسون پیشنهاد می‌کند بشار اسد را باید طی یک انتخابات آزاد و منصفانه و با نظارت نهادهای بین‌المللی و با مشارکت سوری‌های داخل و خارج از این کشور از قدرت برکنار کرد.
نویسنده در ادامه می‌نویسد: مهم است که درک کنیم چرا چنین راه‌حلی توهم‌آمیز است. مطلقاً هیچ امکانی وجود ندارد که در کشور جنگ‌زده، گسسته و با حضور نیروهای مسلط خارجی، انتخابات ریاست جمهوری آزادانه‌ای برگزار شود. همچنین هیچ چشم‌انداز روشنی وجود ندارد که دولت دمشق برای پناهجویان خصم‌جو و گسترده امکان مشارکت در انتخابات را فراهم کند.
برخی امیدوارند که روسیه سرانجام بشار اسد را به نفع فردی کنار بگذارد که به اندازه اسد طرفدار روسیه است اما به اندازه او قوی نیست، اما این احتمال وجود ندارد که کشوری نظیر ایران، که روی زمین قوی‌تر از روسیه عمل می‌کند، اجازه چنین کاری را به دمشق بدهد.
اگر برکنار کردن اسد هدف مهمی باشد، ایالات متحده باید حمایتش را از اپوزیسیون داخلی سوریه ادامه دهد و در صورت پیروزی مخالفان، به وعده خود برای کمک در بازسازی سوریه پایبند بماند. اما از اپوزیسیون داخلی تنها بخش اسلامگرای افراطی و همچنین گروهی از ارتش آزاد سوریه باقی مانده است که هم اکنون با ترکیه متحد شده‌اند و علیه کردها (یعنی متحدان ایالات متحده) در حال نبرد هستند.
اوباما ارسال کمک‌های مادی و ترامپ ارسال تمام کمک‌ها را به گروه‌های اپوزیسیون قطع کردند. دولت ترامپ همچنین به روشنی گفته است که در بازسازی سوریه- یا عراق- هیچ نقشی نخواهد داشت و اینکه چه کسی در قدرت خواهد بود تأثیری در این تصمیم ندارد.
کردها، به عنوان نزدیک‌ترین متحد آمریکا، علیه رژیم اسد نیستند و نمی‌خواهند آن را سرنگون کنند، آن‌ها صرفاً به دنبال خودمختاری هستند. علاوه بر این، حمله ترکیه به عفرین و پیروزی‌های نزدیک رژیم، سرانجام این امکان را به دمشق خواهد داد تا کردها را از شرق کشور عقب براند.
ایالات متحده نفوذ زیادی در سوریه ندارد. این مسئله چند دلیل دارد: حضور اندک نظامیان آمریکا در سوریه، اتحادش با نیروهای دموکراتیک سوری، و نفوذی که در میان خیرهای اروپایی و غیر اروپایی دارد. خیّرها و اهدا کنندگان کمک‌های مالی افرادی هستند که سرانجام هزینه‌های بازسازی سوریه را فراهم خواهند کرد.
دولت ترامپ می‌تواند از این اهرم برای پشتیبانی از مهمترین اهدافش استفاده کند؛ البته صرفاً اهدافی که امکان رسیدن به آن‌ها وجود دارد، یعنی: پایان دادن به جنگ داخلی، تشویق بازگشت پناهجویان، خروج کامل نظامیان مورد حمایت ایران که غالباً از لبنان و افغانستان آمده‌اند و کمک به شرکای کرد برای رسیدن به خودمختاری درون مرزهای سوریه واحد و آرام.
رسیدن به این اهداف محدود نمی‌تواند نفوذ ایران و روسیه را در سوریه از میان بردارد، اما از میزان و شدتش خواهد کاست. مادامی که جنگ داخلی ادامه پیدا کند، حمایت ایران و روسیه برای تداوم رژیم دمشق حیاتی خواهد بود.
نویسنده در ادامه افزود: تأکید بر عقب نشینی شبه‌نظامیان خارجی به بهای دادن کمک مالی برای بازسازی این کشور چشم‌اندازی روشن‌تر از سیاست تغییر رژیم دارد. بشار اسد شخصاً تمایل دارد که حزب‌الله و شبه‌نظامیان شیعه افغانی به محض پایان یافتن مناقشات داخلی به کشورهایشان باز گردند. در نتیجه نفوذ ایران کاسته خواهد شد، نه اینکه کاملاً از میان برداشته شود.
اما اگر این شبه‌نظامیان به خانه‌هایشان باز نگردند، در سوریه باقی می‌مانند و پس از مدتی با خانواده‌هایشان در آن‌جا اقامت می‌گزینند، در اینصورت تعادل جمعیتی این کشور یک‌بار برای همیشه به نفع ایران تغییر خواهد کرد.
مقامات دولتی و دیگر کارشناسان معتقدند مادامی که اسد در قدرت باقی بماند، گروه‌های افراطی نظیر القاعده و داعش از میان جمعیت گسترده سنی‌مذهب این کشور داوطلب جذب خواهند کرد. این سخن درست است، اما به شرطی که جنگ داخلی تداوم پیدا کند. پایان دادن به جنگ داخلی و تضمین خروج شبه‌نظامیان از این کشور بهترین راه کاهش خطر افراط‌گرایی در میان اهل سنت است.
ماه گذشته، مؤسسه «رند» طی یادداشتی از ایالات متحده درخواست کرد از کمک مالی غرب برای بازسازی سوریه و با تکیه بر کمک اجتماعات محلی حمایت کند. منتها به شرط اینکه نظارت بین‌المللی بر انتخابات محلی، و نه ملی، و حضور شورایی محلی که تمایل به کار با خیرین را دارند، تضمین شود.
ایالات متحده و متحدانش هم اکنون کمک‌های بشر دوستانه و ثبات‌ساز محدودی را از طریق شوراهای محلی و در مناطقی ارائه می‌دهد که تحت کنترل دولت نیستند. بسط این روند به بازسازی سوریه و در مناطقی که تحت کنترل دولت و دارای شوراهایی با اختیارات کافی هستند، می‌تواند ریشه‌های جدیدی از مدیریت و رهبری را در کشور ایجاد کند و فرایند تغییر از پایین به بالا را آغاز کند. این فرایند سرانجام منجر به اصلاح سیستم در سطح ملی خواهد شد.
روندی که شرح آن رفت دست‌کم می‌تواند آغاز بازسازی سوریه را امکان پذیر کند. همچنین ایالات متحده می‌تواند نفوذ محدود خود را برای پایان دادن به جنگ و تشویق پناهجویان برای بازگشت به کشورشان حفظ و اطمینان حاصل کند که شبه‌نظامیان خارجی از این کشور خارج می‌شوند و در نتیجه سوریه دیگر محملی برای ظهور داعش یا هیچ گروه افراطی‌گرای دیگر نخواهد شد.
شهاب غدیری
- 10
- 3
