دوشنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۳
کد مقاله: ۱۴۰۲۰۸۰۰۰۸

کشتی با چوخه ورزشی سنتی، قدیمی و خراسانی

کشتی با چوخهکشتی با چوخه
کشتی چوخه که با عنوان کشتی کردی نیز شناخته می شود، یکی از پرطرفدارترین و قدیمی ترین ورزش های ایرانی است که در میان اهالی خراسان رواج دارد. در گذشته این کشتی در مراسم های ازدواج و عید نوروز برگزار می شد. در ادامه این مقاله از سرپوش به معرفی کشتی چوخه می پردازیم.

کشتی چوخه چیست؟

کشتی چوخه یا کشتی کردی یکی از قدیمی ترین و پرطرفدارترین ورزش های سنتی ایران است که منشاء آن به نواحی شمالی خراسان مربوط است. کشتی با چوخه در گذشته کشتی کردی نامگذاری شده بود، یکی از سنت های مردم کرد شمال خراسان می باشد که نه فقط به عنوان یک ورزش بلکه به عنوان آیین فرهنگی و پهلوانی نیز در میان مردم جریان دارد. 

این ورزش روحیه جوانمردی، قهرمانی، جوانمردی و تعاون را میان مردم زنده نگه می دارد و غالبا در بین جشن، مراسم عروسی و اعیاد نیز روی زمین چمن یا خاک نرم اجرا می شود. اوج بزرگی این مراسم در ۱۳ و ۱۴ فروردین به خصوص در شهرستان اسفراین به چشم می خورد. این ورزش سنتی امروزه روی تشک کشتی نیز صورت می گیرد.

کشتی چوخه در سال ۱۳۴۲ به صورت رسمی در شیروان برپا شد و درنهایت از میان کشتی های سنتی و بومی ایران، در آبان سال ۱۳۹۰ به صورت رسمی به عنوان ورزش بین المللی ثبت شد. بیرون از خراسان، کشتی چوخه را با عناوینی نظیر «گوراش»، «گولش»، «آلیش» نیز می شناسند، همچنین در کشورهایی نظیر ازبکستان، قزاقستان، تاتارستان و... نیز می توان آثار آن را مشاهده کرد. 

در گذشته دور از این ورزش در شهر و مناطقی مانند قوچان، اسفراین، چناران، شیروان، نیشابور، لایین و سایر مناطق شمال خراسان نیز استفاده می شد. از طرفی امروزه می توان در مناطق جنوبی تر خراسان مانند فریمان، تربت جام، گناباد و... آثار کشتی چوخه را مشاهده کرد. 

در شمال خراسان اقوام دیگری به غیر از کردها نیز سکونت دارد، به همین دلیل کشتی با چوخه در بین اقدامی نظیر ترک، فارس، افغان و بلوچ نیز به چشم می خورد. باوجودی که خراسان شمالی خواستگاه کشتی با چوخه می باشد، می توان آثار آن را در استان های گرگان و کرمان نیز مشاهده کرد. 

نبرد در کشتی با چوخهدرباره کشتی با چوخه

پوشش مخصوص کشتی چوخه

در ورزش کشتی چوخه ورزشکاران از لباس خاصی استفاده می کنند که شامل؛ شلوار مخصوص تا روی زانو می باشد، البته گاهی از شلوار محلی بلندی نیز استفاده می کنند و پاچه های آن را نیز تا زانو بالا می زنند. 

ورزشکاران از روپوش مخصوصی به نام چوخه از جنس پشم و نخ محلی استفاده می کنند که استحکام زیادی دارد و دارای قدی اندازه کت می باشد، همچنین آستین ندارد و پارچه ای به نام شال نیز دور کمر بسته می شود. از آنجایی که کشتی با روپوش چوخه انجام می شود، به همین نام نیز شهرت پیدا کرده است. 

ریشه نام کشتی چوخه

چوخه در اصل واژه کردی است که معنای جامه کوتاه می دهد. کشتی گیران این لباس را با شال سفید رنگی محکم می کنند. این ورزش از زمان گذشته در بین مردم شمال خراسان رواج داشته است. 

مسابقات کشتی با چوخهلباس های مخصوص کشتی با چوخه

کشتی با چوخه در دیگر کشورها

کشتی چوخه علاوه بر خراسان با عناوینی نظیر «کوراش»، «گولش»، «آلیش» در ازبکستان، قزاقستان، تاتارستان و... نیز شناخته می شود. بعد از اینکه ازبکستان از این کشتی استقبال کرد در کنار تلاش های بسیار این کشور، مسابقات کشتی چوخه بین المللی با شرکت تیم هایی از خراسان شمالی و خراسان رضوی به نمایندگی ایران برگزار می شود. 

قوائد و قوانین کشتی چوخه

قوائد این کشتی ساده و جوانمردانه هستند، کشتی گیران در ۴ یا ۵ وزن دسته بندی می شوند و بعد از بوسیدن زمین یا تشک وارد زمین می شوند. دو حریف با یکدیگر دست داده و سپس همدیگر را بوسیده و به مدت ۱۰ دقیقه بدون مکث کشتی می گیرند. 

درصورتی که کشتی در این فاصله بدون نتیجه ماند بعد از ۲ دقیقه استراحت برای ۵ دقیقه دیگر نیز روند ادامه می یابند. کشتی با چوخه خشن بوده و به معنای واقعی کلمه نبردی پهلوانی ایجاد می کند به طوریکه با کشتی های باستانی روی زمین و پای برهنه صورت می گیرد. پا در این کشتی نقش مهمی دارد و از فنون مختلفی برای به خاک بردن حریف استفاده می‌ شود. 

قوانین روی زمین زدن در کشتی با چوخهقوانین کشتی با چوخه

نحوه اجرای کشتی چوخه

مسابقات کشتی چوخه شامل رقابتی بدون مدت زمان است، یعنی زمانی فرد از میدان نبرد پیروز بیرون می آید که ۳ مربته بتواند پشت یا شانه های حریف خود را به زمین برساند. مسابقه های امروزی این رشته در مدت ۱۰ دقیقه برگزار می شوند درصورتی که بدون پیروزی تمام شوند، سرنوشت مسابقه به ۵ دقیقه بعدی موکول خواهد شد. 

باید اشاره کرد که اجرای فن در خاک و زیر زانو گرفتن از حریف خطا حساب می شود و کشتی گیران در ۴ یا ۵ وزن دسته بندی خواهند شد. چوخه‌کاران در چهار وزن ۷۰، ۸۰، ۹۰ و بالای ۹۵ کیلوگرم به مصاف یکدیگر می‌روند. گاه در اوزان ۶۵، ۷۵، ۸۵ و ۸۵+ کیلوگرم نیز رقابت میان شرکت‌کنندگان برگزار می‌شود.

کشتی گیران در ابتدا آستین های خود را تا آرنج بالا می زنند سپس کمربندی پارچه ای در بین کمر خود می بندند و دامن های چوخه ای را برای اینکه مانع از فعالیت هایشان نشود باید زیر کمربند خود محکم کنند. سپس شلوار خود را تا زانو بالا می زنند تا پاهای برهنه آنها زیر نظر داوران کشتی باشد. 

در کشتی با چوخه کسی پیروز است که پشت حریف را به خاک برساند. در این مراسم ساز و دهل نیز می‌نوازند و تماشاگران کشتی‌گیران را تشویق می‌کنند.

فنون کشتی چوخه

از جمله فنون اصلی کشتی چوخه می توان به سرشاخ، یک خم، لنگ کمر، لنگ کمر پیچ، راسته پیچ ، دست پیچ ، قل پیچ، یخه گیر، پاپیچ و... اشاره کرد. یکی از مشهورترین فنون این کشتی سنتی فن لنگ کردی است که اصطلاحاً به آن یام باش می گویند. 

در این کشتی گرفتن ناحیه زانو به پایین مجاز نخواهد بود و هیچ فنی دیگری نیز در خاک اجرا نمی شود. بازی باید بدون هل دادن حریف انجام شود همچنین نباید بدون آمادگی از پشت به حریف خود حمله کنید. در این کشتی پل رفتن مدنظر نخواهد بود و به زمین رسیدن به هرشکلی که باشد نوعی افت محسوب می شود. زمانی که شانه حریف به زمین برخورد کند، وی بازنده است. داوری مسابقه برعهده پیشکسوتان این رشته خواهد بود. 

جوایز کشتی چوخه

جوایز اهدایی به کشتی چوخه به دلیل ماهیت سنتی و ملی آن متفاوت یم باشد. اصطلاحا به فاتحان میدان نبرد؛ قند داده می شود. کسی که نفر اول مسابقه شود قند اول را دریافت می کند و نفرات بعدی نیز به ترتیب قند دوم و سوم را دریافت خواهد کرد. 

در کنار قند، هدایایی نظیر شتر، قوچ، قالی و گوسفند، لوازم منزل، وجه نقد و سکه عاید پهلوانان این مسابقات می‌شود. غالباً به‌طور سنتی جوایز کشتی با چوخه از نمادهای زندگی عشایری و روستایی در نظر گرفته می‌شود.

گاهی نیز از دست‌بافته‌های عشایر نظیر قالی و جاجیم و گلیم استفاده می‌شود. البته این جوایز می‌تواند در مناطق مختلف متفاوت باشد، مهم این است که جوایز متناسب با شأن این ورزش بوده و پشتوانه‌ای برای کشتی‌گیر باشد.

میدان نبرد کشتی با چوخهفنون کشتی با چوخه

میدان کشتی چوخه

میدان کشتی مربوط به کشتی چوخه دارای قطر ۱۰ متری است، اجرای آن نیز کاملا به صورت سنتی و بدون کلیشه صورت می گیرد یعنی روی خاک و همراهه با سرنا و دهل خواهد بود. 

از جمله زیبایی هایی که می توان به کشتی چوخه نسبت داد؛ برگزاری آن به شکل سنتی است که می تواند برای انواع قشرها و رده های سنی جذاب باشد. کشتی با چوخه همیشه در فضای باز و طبیعت صورت می گیرد، همچنین ممکن است روی خاک نرم یا چمن برپا شود. 

تاریخچه کشتی با چوخه,لباس کشتی با چوخهمیدان بازی کشتی با چوخه

دهل و سرنای کشتی چوخه

دهل و سرنا یا زورنه توسط بخشی ها نواخته می شود، سپس کشتی گیران اطراف میدان کشتی حرکت می کنند تا بدن خود را گرم کرده و برای مسابقه آماده شوند. آواز دهل و سورنا خبر کشتی را به گوش مردم می رساند تا دور همدیگر جمع شده و به تماشای کشتی بنشینند. 

دو نوازندهٔ سرنا و دهل با نواختن موسیقی، حال و هوای خاصی به ورزش کشتی می‌دهند، در حین کشتی نوای سرنا و دهل یا قوشمه و دهل بخشی‌ها با ریتم خاصی شروع شده و به تدریج که کشتی اوج می‌گیرد ریتم آن نیز تندتر می‌شود و وقتی زورآزمایی کشتی‌گیران به اوج می‌رسد، بر سرعت چوب طبل و سرنا می‌افزایند.

گردآوری: بخش ورزشی سرپوش

  • 12
  • 2
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
زمان پخش مسابقات از تلویزیون
  • یکشنبه ۲۲ مهر
    لیگ‌ ملت‌های اروپا (B)
    فنلاند - انگلیس
    ۱۹:۳۰
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (C)
    ارمنستان - مقدونیه
    ۱۹:۳۰
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (B)
    یونان - جمهوری ایرلند
    ۲۲:۱۵
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (B)
    اتریش - نروژ
    ۲۲:۱۵
  • لالیگا اسپانیا ۲
    الچه - دیپورتیوو لاکرونیا
    ۲۲:۳۰
  • پیش فصل NBA
    میامی هیت - نیو اورلینز پلیکانز
    ۲۳:۰۰
  • دوشنبه ۲۳ مهر
    پیش فصل NBA
    نیویورک نیکس - مینه سوتا تیمبرولوز
    ۰۱:۳۰
  • پیش فصل NBA
    ساکرامنتو کینگز - پورتلند تریل بلیزرز
    ۰۱:۳۰
  • پیش فصل NBA
    دنور ناگتس - فینیکس سانز
    ۰۴:۰۰
  • پیش فصل NBA
    گلدن استیت واریرز - دیترویت پیستونز
    ۰۴:۰۰
  • لیگ برتر هندبال
    نفت و گاز گچساران - سپاهان
    ۱۶:۰۰
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (B)
    گرجستان - آلبانی
    ۱۹:۳۰
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (C)
    آذربایجان - اسلواکی
    ۱۹:۳۰
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (A)
    بلژیک - فرانسه
    ۲۲:۱۵
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (A)
    بوسنی - مجارستان
    ۲۲:۱۵
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (A)
    آلمان - هلند
    ۲۲:۱۵
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (B)
    اوکراین - جمهوری چک
    ۲۲:۱۵
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (B)
    ایسلند - ترکیه
    ۲۲:۱۵
  • سه شنبه ۲۴ مهر
    مقدماتی جام جهانی (آسیا)
    ژاپن - استرالیا
    ۱۴:۰۵
  • مقدماتی جام جهانی (آسیا)
    کره جنوبی - عراق
    ۱۴:۳۰
  • مقدماتی جام جهانی (آسیا)
    چین - اندونزی
    ۱۵:۳۰
  • مقدماتی جام جهانی (آسیا)
    قرقیزستان - کره شمالی
    ۱۷:۳۰
  • مقدماتی جام جهانی (آسیا)
    ازبکستان - امارات
    ۱۷:۳۰
  • مقدماتی جام جهانی (آسیا)
    اردن - عمان
    ۱۹:۳۰
  • مقدماتی جام جهانی (آسیا)
    فلسطین - کویت
    ۱۹:۳۰
  • مقدماتی جام جهانی (آسیا)
    ایران - قطر
    ۱۹:۳۰
  • مقدماتی جام جهانی (آسیا)
    عربستان - بحرین
    ۲۱:۳۰
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (A)
    سوئیس - دانمارک
    ۲۲:۱۵
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (A)
    لهستان - کرواسی
    ۲۲:۱۵
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (A)
    اسکاتلند - پرتغال
    ۲۲:۱۵
  • لیگ‌ ملت‌های اروپا (A)
    اسپانیا - صربستان
    ۲۲:۱۵
ویژه سرپوش