شکست انسان از هوش مصنوعی نزدیک است

روزنامه ایران /او که در شهر باکو متولد شد دومین شطرنج‌باز بزرگ در طول تاریخ محسوب می‌شود و در حالی که از پیشگامان آنالیز در شطرنج مدرن است، بواسطه ذهن تحلیلگر خود طی چند سال اخیر وارد عرصه سیاست شده است تا از این طریق بتواند طراحی‌های پیچیده برایر انجام دهد. کاسپاروف با ضریب هوشی ۱۹۰ هفتمین فرد باهوش در طول تاریخ بوده است و از نظر سرعت عمل، هنوز هیچ کس نتوانسته است مانند او شطرنج بازی کند.

با همه این توضیحات، مرد اول شطرنج جهان می‌گوید که زمان پیروزی رایانه بر انسان فرا رسیده است و حتی اگر این مسأله برای ما خوشایند نباشد باید بپذیریم هوش مصنوعی به سمتی می‌رود که تا چند سال آینده از ما پیشی می‌گیرد. او گفت انسان باید تغییراتی که ماشین‌های هوشمند برای آن به ارمغان آورده‌اند را در آغوش بگیرد و خود را با آنها سازگار کند.

انسان یا ماشین؟

هفته گذشته در شهر لاس‌وگاس امریکا کنفرانس Def Con برگزار شد و کاسپاروف طی یک سخنرانی‌ گفت بر خلاف نگرانی‌هایی که بیشتر مردم دارند، گسترش هرچه بیشتر دستگاه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی عامل نگرانی انسان نیست و حتی اگر قرار باشد فناوری‌ هوشمند انسان را در ورزش‌ ذهنی شطرنج شکست دهد یا کارهای فکری را بهتر از انسان انجام دهد، باز هم نباید خود را در مقابل ماشین شکست خورده ببینیم.

به عقیده کاسپاروف دهه دوم از هزاره سوم میلادی قواعد زندگی روی کره خاکی را کاملاً تغییر داده است و انسان امروز مجبور است با فناوری هوشمند دست دوستی بدهد و آن را در زندگی روزمره خود بپذیرد. این تغییرات باید از جانب انسان مورد خوشامدگویی قرار بگیرد و تأثیرات مناسب و کاربردی آن در زندگی روزمره به کار گرفته شود.

کاسپاروف در این سخنرانی به تجربه‌های مختلف خود از بازی شطرنج در مقابل رایانه هوشمند Deep Blue شرکت IBM اشاره کرد و توضیح داد این دستگاه به قدری هوشمند و سریع ساخته شده بود که قهرمان شطرنج جهان را توانست شکست دهد و این نخستین گامی بود که رایانه به انسان ثابت کند که به کمک هوش مصنوعی می‌تواند گام‌های جدید بردارد.

هوش مصنوعی این روزها قابلیت‌ها و توانمندی‌های شخصی فراوانی را ارائه می‌دهد و از گوشی‌های هوشمند گرفته تا اتومبیل‌های خودران مبتنی بر همین فناوری به مردم سرویس می‌دهند. اما اینجا تصمیم با انسان است که تا چه اندازه به هوش مصنوعی اجازه دهد گستره فعالیت‌های خود را بیشتر کند و روی انسان نفوذ داشته باشد.

«گری کاسپاروف» در بخشی از صحبت‌های خود به رایانه AlphaGo گوگل به‌عنوان یکی از بهترین سیستم‌های مجهز به هوش مصنوعی در جهان اشاره کرد و توضیح داد این دستگاه که به اندازه یک کودک ۷ ساله می‌فهمد و براحتی بدون دخالت انسان عکس‌العمل نشان می‌دهد، طی یک دهه آینده بزرگتر می‌شود تا بزودی مانند یک فرد بالغ عمل کند. کاسپاروف توضیح داد، در مقابل ابررایانه Deep Blue که در سال‌های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۷ میلادی او را شکست داد و در زمان خود سریع‌ترین رایانه جهان بود و در نهایت موفق شد با نوعی تکنیک موسوم به «نیروی مخلوق» او را مغلوب کند.کاسپاروف گفت: «Deep Blue در زمان خود از یک ساعت قابل برنامه‌ریزی هوشمندتر بود. به همین خاطر اینکه من به یک ساعت رومیزی ۱۰ میلیون دلاری باختم شکست بزرگی محسوب می‌شد.»

تخریب خلاقانه

ورود دستگاه‌های مجهز به هوش مصنوعی به زندگی شخصی انسان چندان هم نگران‌کننده نیست، زیرا به عقیده قهرمان شطرنج جهان تاریخ نشان داده است تقریباً همه فناوری‌های نوین یا نوآوری‌های تکنولوژیک که عرضه می‌شوند، در ابتدا نوعی نیروی تخریب خلاقانه را شامل می‌شوند که اگر این نیرو مهار نشود، می‌تواند آسیب‌های فراوانی به همراه داشته باشد و اگر این نیرو کنترل شود در جهت خدمت به انسان مورد استفاده قرار می‌گیرد.او گفت: «مشکل اصلی این نیست که دستگاه‌ها مشاغل را خراب می‌کنند و جایگزین انسان می‌شوند.

همچنین نباید نگران این مسأله بود که هوش مصنوعی امروز می‌تواند مدرک دانشگاهی بگیرد و مدیریت کامل یک حساب کاربری در توئیتر را هم در دست داشته باشد. مشکل اصلی را باید اندکی عمیق‌تر بررسی کرد، زیرا معمولاً پیش از آنکه شغل ایجاد کند، آن را از بین می‌برد و از پایه در این زمینه محدودیت به وجود می‌آورد.»

هم‌اکنون مثال‌های فراوانی وجود دارد که نشان می‌دهد دستگاه‌های هوشمند به انسان کمک می‌کنند تا در فعالیت‌های شغلی خود بهتر عمل کنند و به عبارت دیگر کارها و وظایف روزانه خود را بهتر و دقیق‌تر انجام دهند. به‌عنوان مثال سیستم‌های تخصصی که در زمینه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند شرایط را با دقت بیشتری نسبت به انسان تشخیص می‌دهند و اگر از آنها در بیمارستان استفاده شود، بهتر از انسان می‌توانند نیازهای بیمار را بررسی کنند و بهترین زمان را برای عمل جراحی پیشنهاد دهند.

قهرمان شطرنج جهان بر این باور است که اگرچه در دهه‌های نخست قرن بیست و یکم همه چیز به صورت انسان-محور جلو می‌رود و کنترل همه اتفاقات در دست انسان است، ولی در دهه‌های بعدی این اتفاق کاملاً تغییر می‌کند و به طور دقیق‌تر می‌توان گفت آینده زندگی انسان در دستان هوش مصنوعی است. به‌عنوان مثال در سال‌های نه چندان دور هوش مصنوعی رانندگی اتومبیل‌ها را به طور کامل در دست می‌گیرد، سیستم پذیرش بیمارستان‌ها را انجام می‌دهد و از این طریق جان تعداد بیشتری از انسان‌ها را نجات می‌دهد.

زمانی که انسان با دستگاه‌های هوشمند کار می‌کند، فرصت‌های بیشتری را پیش روی خود می‌بیند تا با خلاقیت بیشتر بتواند محیط پیرامون خود را تغییر دهد. این همان مسأله‌ای است که «استیون هاوکینگ» فیزیکدان بزرگ قرن هم در مورد هوش مصنوعی اعلام کرده است.

هاوکینگ در این خصوص می‌گوید: «همه ما این نگرانی را داریم که ماشین‌های هوشمند بواسطه هوش مصنوعی جایگزین انسان شوند و کنترل کامل کره زمین را در دست بگیرند. با وجود این من معتقدم فضاهای زیادی برای ارائه خلاقیت و نوآوری در این زمینه وجود دارد که می‌تواند جلو چنین مشکلی را بگیرد. البته باید بگویم اگر به این مسأله توجه نکنیم دیر یا زود هوش مصنوعی حاکم کره زمین می‌شود.»

او در پایان این طور نتیجه گرفته است:«این مسأله به انسان بستگی دارد که این فناوری را چطور توسعه دهد و چه اختیاراتی را برای آن در نظر بگیرد. هرچه در این زمینه دقیق‌تر عمل کنیم آرزوهای تاریخی خود را آسان‌تر محقق خواهیم کرد. ولی اگر به هوش مصنوعی توجه کافی نداشته باشیم، به جای آنکه ابزارهای هوشمند را در اختیار بگیریم دنیایی را پیش روی خود می‌بینیم که روبات‌ها به انسان‌ها حکومت می‌کنند.»/