ورزشکاران گرسنه می‌مانند!

اگر با ورزشکاران ملی‌پوش ایران در رشته‌های مختلف همکلام شوید، حداقل یک خاطره که از وضع نامناسب تغذیه در سفرهای مختلف داشته‌اند، برایتان خواهند گفت. آخرین مورد هم به گلایه ملی‌پوشان والیبال در جریان مسابقات انتخابی قهرمانی جهان در تایلند برمی‌گردد. البته هر ‌سال حداقل چند مورد در این‌باره به‌ویژه در جریان اعزام تیم‌ها به کشورهای شرق آسیایی مطرح می‌شود و چاره‌ای هم برای آن اندیشیده نشده است. این اتفاقات درحالی رخ می‌دهد که یک متخصص تغذیه در حوزه ورزش معتقد است این موضوع تأثیر صددرصدی روی عملکرد ورزشکاران در مسابقات دارد.

گلایه ملی‌پوشان والیبال بانوان

مسابقات انتخابی والیبال قهرمانی زنان جهان چند روز قبل در تایلند با حضور تیم‌ملی ایران برگزار شد. فدراسیون والیبال با انتشار تصاویری از غذاهایی که برای ملی‌پوشان ایران در جریان این مسابقات تدارک دیده شده بود، به گلایه از نحوه میزبانی تایلندی‌ها پرداخت. مریم روشن ‌اخگر، سرپرست تیم‌ملی والیبال بانوان در این‌باره می‌گوید: «نوع غذای کشورهای شرق آسیا با ایران متفاوت است.

بازیکنان کمی با بی‌میلی غذا می‌خورند، تا آنجایی که توانستیم با خرید غذا از بیرون این مشکل را تا حدودی برطرف کردیم. این مورد را در جلسه فنی قبل از مسابقات مطرح کردیم اما باز هم آن غذایی که بازیکنان دوست داشته باشند، نشد. مشکل اصلی در غذاهای تایلندی ادویه‌هاست که با مزاج بازیکنان سازگاری ندارد.»

نمونه‌های قبلی

پیداکردن نمونه‌های مشابه برای مشکلی که تیم‌ملی والیبال بانوان در تایلند داشت، کار سختی نیست. بارها تیم‌های ورزشی ایران در جریان مسابقات مختلف به‌ویژه در سفر به شرق آسیا دچار چنین مشکلی شده‌اند. نبی، دبیرکل سابق فدراسیون فوتبال در جریان بازی‌های آسیایی ٢٠١٤ و ناکامی تیم فوتبال امید مسائل تغذیه‌ای را یکی از مشکلات تیم‌ملی برشمرده بود.

تیم‌ملی فوتسال ایران درحالی در تورنمنت چهارجانبه چین در‌ سال ٩٢ به قهرمانی رسید که رسیدن به این عنوان چندان ساده هم نبود. تهیه غذای باکیفیت و حلال برای بازیکنان و همچنین امکانات ضعیف هتل محل اقامت اصلی‌ترین دغدغه و نگرانی کادر فنی تیم‌ملی محسوب می‌شد که البته این مشکل در پایان تورنمنت برطرف شد!

تیم‌ملی والیبال نوجوانان هم در فروردین‌ماه ‌سال جاری و در جریان مسابقات آسیایی در میانمار با مشکل تغذیه روبه‌رو شده بود. سرپرست تیم والیبال نوجوانان در این‌باره گفته بود: «هر چند که ورزشکاران حرفه‌ای باید از نظر تغذیه خود را با شرایط کشورهای مختلف وفق دهند، اما ایرانی‌ها با غذاهای کشور میانمار و در مجموع شرق آسیایی‌ها مشکل دارند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم که با خرید محصولاتی این مشکل را حل کنیم، اما هیچ مرکز خریدی در این منطقه وجود ندارد.»

کشک بادمجان معروف

یکی از معروف‌ترین اتفاقاتی که در طول چند دهه اخیر در رابطه با تغذیه ورزشکاران ملی رخ داده، به‌ سال ٢٠٠١ برمی‌گردد. دیدار ایران و بحرین در مقدماتی جام‌جهانی ٢٠٠٢ که با شکست تیم‌ملی کشورمان و درنهایت از دست رفتن شانس صعود به جام‌جهانی همراه بود. چندی بعد صحبت‌هایی مبنی بر خوردن کشک بادمجان شب قبل از مسابقه مطرح شد که البته هیچ‌وقت کسی مسئولیت آن را برعهده نگرفت. با این‌حال، برخی از ملی‌پوشان آن را یکی از دلایل اصلی ناکامی تیم‌ملی در راه رسیدن به جام‌جهانی ٢٠٠٢ برشمردند.

معضلی به نام نداشتن آشپز!

وقتی اتفاقات پیرامون تیم‌های ملی مختلف در حوزه تغذیه را بررسی می‌کنیم، اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد، اعزام یک آشپز در کنار هر تیم ورزشی است. این اتفاق که در سال‌های اخیر و با نظر کارلوس کی‌روش برای تیم‌ملی فوتبال بزرگسالان رخ داده، نمونه‌های مشابه معدودی در سایر رشته‌ها دارد. وقتی تیمی قرار است به رقابت‌هایی در شرق آسیا اعزام شود، مسئولان با مشکلاتی که ممکن است از نظر تغذیه ملی‌پوشان با آن رو‌به‌رو شوند، آشنا هستند.

بنابراین با اعزام یک آشپز و بردن مواد غذایی لازم می‌توان هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی شرایط خوبی را قبل و در طول هر تورنمنت بین ملی‌پوشان ایجاد کرد. این‌که چرا تا به حال آشپزها نتوانسته‌اند در چارت تیم‌های ملی قرار بگیرند، سوال مهمی است.

امیرساسان: تغذیه تأثیر مستقیم روی نتایج ورزشکاران دارد

دکتر امین امیرساسان، متخصص تغذیه در حوزه ورزش که نزدیک به ١٥‌سال است با تیم‌های مختلف ورزشی در این زمینه همکاری کرده و حضور پررنگی در تیم‌های ملی کشتی داشته، درباره اهمیت بحث تغذیه و مشکلاتی که در سال‌های گذشته برای تیم‌های مختلف رخ داده، به «شهروند» می‌گوید: «هر رشته ورزشی تغذیه جداگانه خود را دارد. در نموداری که متخصصان ورزشی برای موفقیت یک ورزشکار رسم می‌کنند، ‌یک ضلع را تغذیه تشکیل می‌دهد.

تغذیه برای یک ورزشکار همه چیز نیست اما در صورت بی‌توجهی به این موضوع زحمات یک‌ساله ورزشکاران هدر می‌رود. این‌که ورزشکاران چه نوع تغذیه‌ای را در دوران آماده‌سازی، شب قبل از مسابقه و حتی روز مسابقه مصرف کنند، اهمیت بالایی دارد که فقط یک متخصص تغذیه می‌تواند برنامه مناسبی در این‌خصوص داشته باشد.

البته بحث مکمل‌های تغذیه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است که براساس دریافت اطلاعاتی از وزن و میزان چربی بازیکن تجویز می‌شود.» وی همچنین با اشاره به اهمیت حضور متخصصان تغذیه در ترکیب تیم‌های ملی می‌افزاید: «من در سال‌های اخیر که در رشته‌هایی چون والیبال و کشتی فعالیت داشتم، سعی کردم فرهنگ حضور یک مربی تغذیه در کنار اعضای تیم را جا بیندازم.

شاید در کشتی که هم‌اکنون فعالیت می‌کنم، سخت‌ترین کار کنترل وزن ملی‌پوشان و تجویز تغذیه‌های مناسب برای آنها باشد. من یک‌سال که ٥٢ هفته دارد را به ٢دسته برای یک ورزشکار حرفه‌ای تقسیم می‌کنم. ٥١ هفته دوره آماده‌سازی یک طرف و یک هفته قبل از شروع مسابقات یک طرف دیگر. آن یک هفته آخر که همزمان با پرواز تیم به محل مسابقات است، اهمیت فراوانی از نظر نوع تغذیه دارد.»

متخصص تغذیه در حوزه ورزش درباره اهمیت حضور آشپز در کنار تیم‌های ورزشی خاطرنشان می‌کند: «حضور آشپز در کنار تیم‌ها بسیار خوب است و باید شرایطی فراهم شود تا تمام امکانات مورد نیاز برای یک آشپز نیز به محل برگزاری مسابقات برسد. ما در کشتی هم بارها از آشپز در جریان مسابقات استفاده کردیم اما صرفا حضور آشپز نمی‌تواند کمکی کند. اگر مربی تغذیه در کنار یک تیم باشد، هر طور شده از پاستا و ماکارونی که در تمام دنیا هم هست، استفاده می‌کند و اجازه نمی‌دهد ورزشکاران به مشکل بخورند. من در هر سفری که با تیم‌ملی کشتی می‌روم، ٣، ٤ چمدان با خودم خوراکی می‌برم.»

امیرساسان در پایان می‌گوید: «برخی از مسئولان معتقدند پزشکان تیم‌ها می‌توانند در امور تغذیه هم فعالیت کنند اما آنها تخصص دیگری دارند. باید حضور یک متخصص تغذیه و حتی آشپز در کنار تیم‌ها جا بیفتد. اگر با ورزشکاران صحبت کنید، خودشان هم به این موضوع اذعان می‌کنند. در تمام این سال‌ها ورزشکاران زیادی با من در تماس هستند که مشاوره در حوزه تغذیه می‌خواهند. اثرگذاری بحث تغذیه می‌تواند نتایج ورزشکاران را معکوس کند.»

نیاز مبرم به بازنگری

قطعا دلیل مسئولان فدراسیون‌های ورزشی برای عدم اعزام یک آشپز و حتی متخصص تغذیه می‌تواند صرفه‌جویی در هزینه‌ها باشد. با این حال اگر همان روسای فدراسیون‌ها به تاثیرات مثبت و منفی بحث تغذیه و مشکلاتی که در گذشته رخ داده، توجه کنند مطمئنا به اهمیت این بحث پی می‌برند. قرار به صرفه‌جویی باشد، شاید خیلی از نفرات اعزامی دیگر می‌توانند از ترکیب تیم‌ها حذف شوند. تغذیه نامناسب می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی‌های جدی شود که زندگی حرفه‌ای یک ورزشکار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، پس در این بخش صرفه‌جویی درست نیست.