قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی دنیا؛ که با گذشت ۷۶سال همچنان جایگاهش را در بین سه فستیوال مهم دنیا حفظ کرده و حتی در چند‌سال اخیر صحبت‌هایی هم درباره ارتقای این جایگاه و بدل شدن ونیز به مهمترین فستیوال جهان گفته شده است. یعنی تا اطلاع ثانوی، یعنی درست تا روز هفتم سپتامبر ونیز، این شهر تاریخی با کانال‌های تو در توی بی‌نظیرش پایتخت سینمای جهان است.
پایتخت دنیای پر از نور و رنگ و شکوه و ستاره‌های رنگارنگی که در این ۱۰روز ونیز را پر خواهند کرد و سینمای ما هم در این دنیا یکی از جایگاه‌های مهم را به‌خود اختصاص داده؛ چه امسال که با فیلم متری شیش‌ونیم یکی از حاضران در این رقابت پرشکوه و جلال است و چه در تمام چند دهه اخیر که یکی از پرافتخارترین کشورها در این فستیوال بوده‌ایم.
کوتاه درباره فستیوال ونیز
فستیوال ونیز قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی دنیاست که اولین دوره‌اش در‌سال ۱۹۳۲ برگزار شده؛ و در کنار کن و برلین، یکی از سه فستیوال مهم و بزرگ سینمایی جهان که از همان آغاز به نوعی نگاه پیشرو به سینما شهره بوده. اگرچه در ادامه راه، بعد از تثبیت فستیوال کن، این فستیوال در پیگیری سویه پیشروی سینما توانست از ونیز سبقت بگیرد، اما در سال‌های اخیر این روند دوباره تغییر کرده و ونیز که معروف شده بود به اینکه از نوعی سینمای متفاوت و تجربی حمایت می‌کند، دوباره بدل شده است به قلب تپنده سینمای دنیا.
مهمترین جایزه فستیوال ونیز شیر طلایی است. شیر بالداری که روی پرچم جمهوری نیز نمایان است
مهمترین جایزه فستیوال ونیز شیر طلایی است. شیر بالداری که روی پرچم جمهوری نیز نمایان است. نمادی که ابتدا جام موسولینی نام داشت و بعد از شکست ایتالیا در جنگ دوم و سقوط بنیتو موسولینی، از‌سال ۱۹۴۷ با نام جایزه بزرگ فستیوال بین‌المللی ونیز به فیلم‌ها اهدا شد. شیر طلایی بالاترین جایزه جشنواره برای بهترین فیلم در بخش مسابقه ونیز است. از‌سال ۱۹۷۰، شیر طلایی دیگری هم داده میشود که جایزه‌ای است افتخاری برای بزرگان و پیشروان دنیای سینما.
ونیز جایزه‌ای هم دارد به نام جایزه انسانیت و همچنین جایزه جام ولپی که به بازیگران اهدا میشود. از‌سال ۲۰۰۲ جایزه سان‌مارکو نیز به بهترین فیلم بخش ضدجریان اهدا میشود.جشنواره ونیز بخش‌های گوناگونی دارد: بخش رسمی رقابتی جشنواره که حدود ۲۰ فیلم در آن شرکت دارند؛ خارج از مسابقه، سینمای جدید ایتالیا و افق که در آن گرایش‌های جدید دنیای سینما بدون توجه به ژانر یا مدت زمان‌شان به نمایش درمی‌آید.
اولین حضور ایران در ونیز به‌سال ۱۳۳۷ با فیلم کوتاه «مینیاتورهای ایرانی» بوده و اولین جایزه ایران از این فستیوال هم به‌سال ۱۳۴۰ و فیلم «یک آتش» ابراهیم گلستان برمی‌گردد.
ایران در جشنواره ونیز
امسال فیلم متری شیش‌ونیم سعید روستایی در فستیوال ونیز حضور دارد که صدمین حضور ایران در این فستیوال است. از این صد فیلم ۷۵ فیلم محصول سینمای ایران و ۲۵ فیلم محصول دیگر کشورها بوده است. اولین حضور ایران در ونیز به‌سال ۱۳۳۷ با فیلم کوتاه «مینیاتورهای ایرانی» بوده و اولین جایزه ایران از این فستیوال هم به‌سال ۱۳۴۰ و فیلم «یک آتش» ابراهیم گلستان برمی‌گردد.
بعد از آن ایران بارها و بارها در فستیوال ونیز حضور یافته و با فیلم‌هایی چون «گاو» داریوش مهرجویی، «دت یعنی دختر» ابوالفضل جلیلی، «سکوت» محسن مخملباف، «باد ما را خواهد برد» و «شیرین» عباس کیارستمی، «روزی که زن شدم» مرضیه مشکینی، «رأی مخفی» بابک پیامی، «ماهی و گربه» شهرام مکری، «قصه‌ها» رخشان بنی اعتماد و «بدون تاریخ، بدون امضا» وحید جلیلوند جوایز مهمی را دریافت کرده‌اند. اما در این بین بیراه نیست اگر بگوییم دو جایزه اهمیتی فراتر داشته‌اند: یکی دایره جعفر پناهی است که تنها برنده ایرانی شیر طلایی بهترین فیلم تا به امروز بوده؛ و دیگری هم «زنان بدون مردان» شیرین نشاط است که شیر نقره‌ای بهترین کارگردانی را به‌دست آورده است.
سعید روستایی که تاکنون به‌رغم موفقیت‌های داخلی‌اش در فستیوال‌های خارجی چندان مورد توجه قرار نگرفته بود، با متری شیش‌ونیم در بخش افق رقابت می‌کند.
رقابت امسال بین چه فیلم‌هایی است؟
به روال سال‌های اخیر، ونیز امسال هم مهمترین فیلم‌های‌سال را گرد آورده است. ازجمله فیلم‌هایی از رومن پولانسکی، آتوم اگویان، تاد فلیپس، استیون سودربرگ، ماریو مارتونه، نوآ بامباک، جیمز گری، پیترو مارسلو، روی آندرشون، والا مارهول، پابلو لارائین، شنون مورفی، اولیویه آسایاس و هیروکازو کورئیدا که پارسال با دله‌دزدهای فروشگاه نخل طلای کن را برد. همگی این‌ها جزو موفق‌ترین فیلمسازان سینمای سال‌های اخیر هستند.
رقبای متری شیش‌ونیم
سعید روستایی که تاکنون به‌رغم موفقیت‌های داخلی‌اش در فستیوال‌های خارجی چندان مورد توجه قرار نگرفته بود، با متری شیش‌ونیم در بخش افق رقابت می‌کند. بخشی که دو‌سال پیش وحید جلیلوند در آن با بدون تاریخ بدون امضا برنده شد. روستایی در این بخش با آثاری از کشوری‌های اسپانیا، آلمان، ایتالیا، فرانسه، آفریقای جنوبی، افغانستان، ایرلند، گرجستان، روسیه، آمریکا، چین، هند و لهستان به رقابت می‌پردازد.
سکوی پرتاب
در سال‌های اخیر فیلم‌های برنده فستیوال ونیز موقعیت خوبی در اسکار همان‌سال داشته‌اند و به این دلیل این فستیوال معروف شده به سکوی پرتاب اسکار. حالا تحلیل‌های منتقدان سینمایی حکایت از این دارد که احتمالا این روند امسال هم ادامه خواهد داشت.
درواقع حاضران در بخش رقابتی هفتادوششمین دوره جشنواره ونیز می‌دانند که موفقیت در ونیز شانس آنها را برای به دست آوردن اسکار ۲۰۲۰، بالا خواهد برد. بخصوص فیلمسازانی چون رومن پولانسکی ( متهم میکنم)، جیمز گری ( اد استرا)، تاد فیلیپ ( جوکر)، لباسشویی ( استیون سودربرگ)، ناد پارکر (پوست آمریکا)، و همچنین کارگردانی از عربستان سعودی، هایفا آل منصور (کاندیدای ایده‌آل) که یکی از دو کارگردان زن در میان ۲۱ فیلم مسابقه است که از هم‌اکنون هم شرایط مناسبی در اسکار دارند و روشن است جایزه مهمی چون ونیز جایگاه‌شان را محکم‌تر خواهد کرد.
زنان علیه مردان
در چند‌سال اخیر منتقدان حامی زنان فیلمساز به البرتوباربرا، مدیر جشنواره خرده گرفته‌اند که چرا حضور زنان را بیشتر نمی‌کند. او حتی پارسال خواست تکلیف را برای همیشه روشن کند و پاسخ داد که کار ما این است که کارهای هنری و باارزش را شناسایی کرده، به نمایش درآوریم نه اینکه اصرار بر این بورزیم که خالق اثر مرد است یا زن. اما ظاهرا این داستان هنوز هم ادامه دارد و حتی انتخاب فیلم‌های فیلمسازانی چون رومن پولانسکی و نیت پارکر که با اتهامات اخلاقی روبه‌رو هستند، شرایط را بدتر هم کرده است.
این در حالی است که به‌نظر می‌رسید بعد از امضای توافق برابری جنسیتی و البته حضور دو فیلمساز زن در بخش مسابقه (پس از چند‌سال عدم حضور کارگردانان زن در بخش اصلی جشنواره ونیز) اعتراضات فروکش خواهد کرد. اما چشم‌انداز پیشرو نشانی از آرامش ندارد. جنیفر کنت داور مستعفی ونیز چند روز پیش به اعتراض گفته بود: «این‌که‌سال گذشته تنها فیلمساز زن بخش رقابتی بودم هیچ لذتی برای من نداشت. فکر میکنم اقلیت‌های دیگری نیز هستند که در حاشیه قرار دارند، مانند فیلمسازان بومی، فیلمسازان رنگین پوست، فیلمسازان کشورهای توسعه یافته و …. ما همچنان راهی طولانی در پیش رو داریم.» یعنی دعواها ادامه خواهد یافت!
- 10
- 1
