به گزارش روزنامه آسمان آبی، صحبت درباره ماندگاری یک اثر بسیار سخت است؛ به ویژه اگر پای تیتراژها در میان باشد که از موسیقی و تصویر تشکیل می شود. در این جا ۱۱ تیتراژ از سریال های مختلف تلویزیونی را بررسی کردیم؛ تیتراژهایی که صرفا به دلیل خلاقیت بصری و گاه موسیقی استفاده شده جایگاه متفاوتی در میان دیگران دارند.
بعضی از این سریال ها بیش از هر چیز با تیتراژهای شان شناخته می شوند و ممکن است روایت آن سریال توان ماندگاری تا به امروز را نداشته باشد. بی شک، جای نام سریال های بسیاری در فهرست ما خالی است.
۱. هزاردستان
کارگردان: علی حاتمی
سازنده تیتراژ: علی حاتمی
سال ساخت: ۶۶-۱۳۵۹
ساختار تیتراژ: سریال «هزاردستان»، داستان زندگی فردی به نام رضا خوشنویس است که با بازگشت به گذشته متوجه می شویم پیش از این، نام او رضا تفنگچی بود. علی حاتمی با بهره گیری از این مضمون تیتراژ را طراحی کرده است. در ابتدا، تصویر رضا در روزگار خوشنویس بودن در حوض آب می افتد، اما آماده خطاطی می شود.
روی این تصاویر موسیقی استفاده نشده است. در ادامه، تصاویری از میز کار رضا خوشنویس می بینیم. او قلم را می تراشد و خط نوشتن را آغاز می کند. ناگهان تصاویری از تعداد فشنگ دیده می شود و صدای شلیک می آید. قطره ها و رد خون روی وسایل و عکس ها می افتد. از این جا موسیقی آغاز می شود.
در ادامه، عکس هایی از همه شخصیت های سریال در قاب های کوچک روی یک میز دیده می شود. حاتمی بار دیگر به تصاویر خطاطی بر می گردد و حال از نوک قلم خون می چکد.
تصاویر گل و مرغ بر قلمدان بر یک نقاشی گل و مرغ دیزالو می شود که نام عوامل روی آن می آید. با آمدن نام عوامل، موسیقی اوج می گیرد. تنظیم تاثیرگذار مرتضی حنانه روی ملودی ماندگار مرتضی خان نی داوود، از جمله مهم ترین عوامل تاثیرگذاری این تیتراژ است.
۲. آرایشگاه زیبا
کارگردان: مرضیه برومند
سازنده تیتراژ: امیر اثباتی
سال ساخت: ۱۳۶۹
ساختار تیتراژ: اسد با وجود بالارفتن سن به دلیل سختگیری های مادر، نمی تواند ازدواج کند؛ این خلاصه داستان سریال «آرایشگاه زیبا» است. مادر اسد مدام به او تلفن می زند و یکی از صداهای غالب سریال زنگ تلفن است؛ بنابراین فریبرز لاچینی، موسیقی جالبی که تلفیقی از یک ریتم شاد و زنگ تلفن های قدیمی است، برای تیتراژ سریال می سازد. در کنار آن، امیر اثباتی، با ترکیب عکس و نقاشی، شخصیت های سریال را در کنار عناوین شان در تیتراژ قرار می دهد؛ مثلا برای طراحی لباس عکسی از یک کلاه، برای طراح گریم عکسی از یک شانه شکسته و... در کنار تصویر شخصیت ها می گذارد. این ترکیب نتیجه بسیار خلاقانه و نویی به وجود آورد که بعد از آن، در کارهای دیگری از آن استفاده شد.
۳. گل پامچال
کارگردان: محمدعلی طالبی
سازنده تیتراژ: محمدعلی طالبی
سال ساخت: ۱۳۷۰
ساختار تیتراژ: «گل پامچال» داستان زندگی لیلاست؛ دختری از روستاهای خوزستان که جنگ او را آواره کرده و سر از استان گیلان درآورده است. محمدعلی طالبی سختی و رنج لیلا را مبنای ساخت تیتراژ قرار داده است. تیتراژ شروع می شود و لیلا را می بینیم که با لباس جنوبی و ساکی در دست، از دوردست در طوفان حرکت می کند تا به جاده برسد.
زمین می خورد، از مسیرش خارج می شود، گرد و خاک جلوی دید او را می گیرد، اما با هر سختی خودش را به جاده می رساند. موسیقی زیبای محمدرضا علیقلی با تم جنوبی، روی راه رفتن لیلا، حس حرکت در مسیر تندباد را به خوبی القا می کند و یکی دیگر از ویژگی های این تیتراژ ماندگار است.
۴. همسران
کارگردان: بیژن بیرنگ و مسعود رسام
سازنده تیتراژ: بیژن بیرنگ و مسعود رسام
سال ساخت: ۱۳۷۳
ساختار تیتراژ: این سریال یکی از موفق ترین و پرمخاطب ترین سریال های ایرانی در چند دهه اخیر بوده است. «همسران» درباره دو زوج است که در همسایگی هم زندگی می کنند، اما علاوه بر همه ویژگی های ماندگار این مجموعه، تیتراژ آن نیز بسیار خلاقانه و نو بوده و سال ها در ذهن مخاطب باقی مانده است. پاهای مردی با کفش اسپورت و پاهای مردی با کفش رسمی که مسیر سر کار تا خانه را به صورت جداگانه طی می کنند.
سوار اتوبوس و تاکسی می شوند، از پله ها بالا می روند، در کنار خیابان قدم می زنند تا به خانه می رسند و با یکدیگر در آپارتمان های شان را باز می کنند و همسرانشان با سینی چای در انتظارشان هستند؛ تصویری از زندگی شهری در دهه ۷۰ و حتی ترغیب به استفاده از وسایل نقلیه عمومی از ویژگی های این اثر بود.
۵. روزگار قریب
کارگردان: کیانوش عیاری
سازنده تیتراژ: کیانوش عیاری
سال ساخت: ۱۳۸۶/p>
ساختار تیتراژ: کیانوش عیاری تیتراژی منحصر به فرد را برای سریالش طراحی و اجرا کرد. «روزگار قریب» راوی زندگینامه دکتر محمد قریب از هفت سالگی تا لحظه درگذشت اوست. عیاری برای نشان دادن گذر زمان در قالب تیتراژ دو دقیقه ای، تصمیم می گیرد از بازیگرانی که برای بازی در نقش دکتر قریب در نظر گرفته استفاده کند و از هفت سالگی شروع کند و با ترکیب تصویر بازیگران، کم کم شخصیت محمد بزرگ و بزرگتر می شود.
از کودکی به کاوه آهنگر نوجوان، بعد از آن به شهاب کسرایی جوان، ناصر هاشمی میانسال و در آخر مهدی هاشمی ۵۰ تا ۶۰ ساله می رسد. پشت این تغییر چهره ها هم اتفاقاتی از جنگ جهانی اول، دوم، کودتا، قحطی و فعالیت های دکتر قریب را می بینیم.
۶. ترش و شیرین
کارگردان: رضا عطاران
سازنده تیتراژ: ساسان توکلی فارسانی
خواننده تیتراژ: رضا عطاران و محسن نامجو
سال ساخت: ۱۳۸۶
ساختار تیتراژ: تیتراژ سریال «ترش و شیرین» چند ویژگی مهم دارد؛ مهمترین آن همکاری مجدد رضا عطاران با ساسان توکلی فارسانی بعد از تجربه موفق تیتراژ «خانه به دوش» است. شاید یکی از غایبان اصلی فهرست تیتراژهای ما هم تیتراژ سریال «خانه به دوش» باشد، اما ویژگی دیگری که از میان کارهای مشترک توکلی و عطاران «ترش و شیرین» را انتخاب کردیم، موسیقی جالب و ماندگار تیتراژ این سریال است.
برای اولین بار استفاده از موسیقی رپ در تیتراژ یک مجموعه تلویزیونی که در آن محسن نامجو و رضا عطاران همخوانی کرده اند، در سریال «ترش و شیرین» اتفاق افتاد. ریتم تند موسیقی، تلفیقی با کلام رپ و تصاویر ابرهایی که با سرعت در آسمان حرکت می کنند، تیتراژی به یادماندنی برای این سریال به وجود آورد.
۷. نقطه سر خط
کارگردان: سعید آقاخانی
سازنده تیتراژ: ساسان توکلی فارسانی
سال ساخت: ۱۳۹۰
ساختار تیتراژ: بعد از ۳۰ سال زندگی کارمندی، بالاخره با وامی که صمدآقا ۳۰ سال به دنبال آن بوده، موافقت می شود، اما او به زودی بازنشسته شده و ممکن است وام به او تعلق نگیرد. ساسان توکلی فارسانی برای نشان دادن زندگی کارمندی و تلاش این قشر برای زندگی، سراغ مورچه ها رفته و دانه کشیدن آنها را به نمادی برای این تلاش قرار داده است.
توکلی از تکنیک استفاده از زندگی حیوانات در سریال «خانه به دوش» هم استفاده کرده، با این تفاوت که در انتها سراغ زندگی جغدها و پرندگان رفته است. همچنین موسیقی ساخته مجید اخشابی روی حرکت و دانه کشیدن مورچه ها به خوبی نشسته و تیتراژ این سریال را به نقطه آغازی خوب تبدیل کرده است.
۸. مسیر انحرافی
کارگردان: بهرنگ توفیقی
سازنده تیتراژ: نوید توحیدی
خواننده تیتراژ: سینا حجازی
سال ساخت: ۱۳۹۱
ساختار تیتراژ: سریال آمریکایی «لاست» زمانی به صورت فراگیر در میان مخاطبان ایرانی با استقبال مواجه شده بود. با پایان یافتن آن، بهرنگ توفیقی با همکاری با نوید توحیدی گوشه چشمی به «لاست»، سریال کمدی «مسیر انحرافی» را برای شبکه سه تولید کرد. داستان درباره عده ای بود که در یک جزیره ناشناخته گم می شوند.
به دلیل فضای فانتزی «مسیر انحرافی» و همچنین موسیقی متفاوتی که سینا حجازی برای تیتراژ ابتدایی سریال ساخته بود، نوید توحیدی، طراح تیتراژ، تصمیم می گیرد با شوخی میان شخصیت های سریال و عناوین آن ها، بر فضای فانتزی سریال بیفزاید؛ مثلا نام بهنوش طباطبایی را می نویسد شقایق طباطیایی و شقایق دهقان را بهنوش طباطبایی و این دو بازیگر اسم های یکدیگر را با پا به سمت پرت می کنند.
۹. لیسانسه ها
کارگردان: سروش صحت
سازنده تیتراژ: علیرضا ایوبی
سال ساخت: ۱۳۹۵
ساختار تیتراژ: حبیب، مسعود و مازیار سه دوست صمیمی هستند که هر سه لیسانس گرفته اند، اما بیکار و پر از آرزوها و برنامه ریزی هستند. دغدغه ها و اتفاقاتی که برای این سه نفر می افتد، داستان سریال «لیسانسه ها» را شکل می دهد. علیرضا ایوبی، طراح تیتراژ سریال، با استفاده از عکس های آلبوم خصوصی هوتن شکیبا، امیرحسین رستمی و امیر کاظمی، سیر بزرگ شدن این سه بازیگر را با عکس های واقعی در تیتراژ سریال به نمایش گذاشته است. با این روش به نوعی بیننده با گذشته شخصیت ها تا زمانی که وارد داستان سریال می شوند، آشنا می شود.
استفاده از عکس های واقعی بازیگران اتفاق جدید در ساخت تیتراژ بود و با اقبال مخاطبان مواجه شد. برای قسمت آخر این سریال هم تیتراژ متفاوتی با اجرای امید نعمتی به عنوان خواننده ساخته شد. در این تیتراژ، نعمتی به عنوان خواننده رو به دوربین در نمایی بدون کات حرکت می کند. شکل ایستادن آدم های دیگر متاثر از چالش مانکن است. در انتها نیز همه حاضران روی پله ها می نشینند و بعد از پایان موسیقی برای مخاطب دست تکان می دهند.
۱۰. پنچری
کارگردان: برزو نیک نژاد
سازنده تیتراژ: امیر ولی خانی
سال ساخت: ۱۳۹۶
ساختار تیتراژ: «پنچری» یک درام اجتماعی با درون مایه طنز است، اما قرابت معنایی مشخصی بین نام سریال و خط داستانی آن وجود ندارد. امیر ولی خانی مبنای طراحی تیتراژ را اتفاقات روزمره ای قرار داده است که در تهران می افتند. موسیقی تیتراژ با صدای تلمبه ای شروع می شود که لاستیک را باد می کند یا باد آن را خالی می کند، ولی خانی با تکنیک های نرم افزاری تصویر درخت ها و باغ های تهران را در حالی که انگار بادشان خالی می شود در تیتراژ قرار داده و بلافاصله پس از آن برج ها و ساختمان هایی را می بینیم که انگار باد می شوند و رشد می کنند.
از جایی به بعد، فاز تصاویر وارد فضای شهری می شود و با ماکت هایی اوضاع شهر را می بینیم و در آخر هم با ریتم موسیقی بازی با علایم راهنمایی و رانندگی به تیتراژ اضافه می شود. «پنچری» سریالی کم رمق از کار درآمده است و شاید تنها نقطه تاثیرگذار همین طراحی تیتراژ آن باشد.
۱۱. سربداران
کارگردان: محمدعلی نجفی
سازنده تیتراژ: اکبر عالمی
سال ساخت: ۱۳۶۲- ۱۳۶۱
ساختار تیتراژ: سربداران عده ای از شیعیان بودند که ضد حکومت مغول ها قیام کردند. سریال «سربداران» داستان این قیام را به تصویر می کشید. اکبر عالمی، کارشناس ظهور و چاپ، مجری و کارشناس قدیمی تلویزیون، براساس ایده ای از محمدعلی نجفی، تصویر شخصیت ها را به صورت سنگواره در تیتراژ به نمایش در می آورد که گویای تاریخی بودن داستان باشد.
تیتراژ به این صورت شکل می گیرد که پس از تصویرهای سنگی، یک تصویر واقعی از شخصیت های سریال به نمایش در می آید. این تکنیک برای فناوری آن روزگار بسیار خلاقانه و نوآور محسوب می شد. علاوه بر این، قرار گرفتن موسیقی ساخته فرهاد فخرالدینی روی این تصاویر سنگی، فضای عجیب و ماندگاری را برای تیتراژ این سریال به وجود آورد. محمدعلی نجفی در گفت و گویی در شماره ۵۰۰ مجله «فیلم» درباره چگونگی ساخته شدن تیتراژ این سریال گفته است: «آقای عالمی زحمت زیادی کشید.
در میانه گفت و گویی با او بیان کردم دلم می خواهد چهره ها سنگواره شوند. گفت موسیقی اش را بده. بعد از این که موسیقی را دادیم، چند ماه در لابراتوار وقت گذاشت تا چهره ها را بسازد. وقتی نتیجه کار را دیدم، اشکم سرازیر شد.»
حرف های نوید توحیدی، طراح تیتراژ سریال های تلویزیونی
تیتراژ، کارت دعوت سریال
سریال «مسیر انحرافی» به کارگردانی بهرنگ توفیقی با برداشتی آزاد از سریال آمریکایی «لاست» در سال ۹۱ ساخته شد. نکته مهم این سریال تیتراژ ابتدایی آن بود که با آهنگی از سینا حجازی ترکیب شده و فضای جالبی را به وجود آورده بود.
نوید توحیدی ماجرای ساخت آن را این گونه شرح می دهد: «در زمان ساخت آن سریال، دفتر تبلیغاتی ای بود به نام لمون، که در آن جا ایده های مختلفی مطرح می شد که هیچ کدام مورد طبع آقای هاشمی، تهیه کننده، و آقای توفیقی، کارگردان آن کار، قرار نگرفت تا این که بهرنگ توفیقی موسیقی سریال را که سینا حجازی خوانده بود، آورد و پس از این که آن را گوش دادیم، با موسیقی به ایده اصلی ساخت تیتراژ وصل شدیم.
از آن جا تصمیم گرفتیم که با این موسیقی، کاراکترها را هم به تیتراژ اضافه کنیم و یک بده بستان فانتزی و طنز میان آن ها و عنوان ها به وجود بیاید.» او همچنین درباره اهمیت تیتراژ در جذب مخاطب اضافه می کند: «چون فرم کلی کار هم فانتزی بود، فکر می کردم با این تیتراژ می توان بیننده را دعوت کرد تا سریال را ببیند. من معتقدم این یکی از کارکردهای اصلی عنوان بندی است.»
تهیه کنندگان، مسببان اصلی
نوید توحیدی که تجربه ساخت تیتراژ سریال های « مسیر انحراف»، «خداحافظ بچه»، «آوای باران» و... را در کارنامه اش دارد، می گوید: «به نظرم کاری تصویر ماندگارتری نسبت به بقیه دارد که تهیه کننده سریال برایشان هزینه کرده باشد و مفهوم اصلی و کارایی تیتراژ را بداند. مثلا سریال «مسیر انحرافی» پیش تولید پرهزینه ای داشت و خوشبختانه تهیه کننده، کار خوبی می خواست و برای همین حاضر بود این هزینه را بپردازد.»
او به بودجه های عجیبی که این روزها تهیه کننده ها برای سریال ها در نظر می گیرند اشاره و اضافه کرد: «پیشنهادی از سمت شبکه نمایش خانگی برای یکی از سریال های این شبکه داشتیم، اما زمانی که به بحث مالی رسید آن قدر مبلغ ناچیزی بود که تمام ایده ها را از بین می برد.»
او به وضعیت بد تیتراژسازی در این سال های اخیر هم اشاره کرد: «تازگی مد شده مانند سریال های قدیمی فقط اسم ها را با چند تصویر ترکیب می کنند یا با استفاده از پلان های آرشیوی تیتراژ ساخته می شود. اما مثلا سریال هایی که ساسان توکلی فارسانی برای آنها تیتراژ می ساخت این ویژگی را داشت که تیتراژ گاهی بیشتر از خود سریال در ذهن می ماند. اما الان خیلی این دغدغه مندی کم شده است. در ایران مدتی انگار رقابت ایجاد شده بود و خیلی بها داده می شود به ساخت تیتراژ، اما مدتی است که دوباره افول کرده است.»
آن قدر یک تیتراژ اهمیت دارد که باید برای آن فیلمنامه نوشت، توحیدی با تاکید بر این نکته می گوید: «تیتراژهایی موفق هستند که مانند یک فیلم کوتاه با آن ها برخورد شود، داستانک داشته باشد، فرم بصری خوبی داشته باشد و... وقتی توجه ویژه ای به تیتراژ نشود انگار سازندگان سریال از همان ابتدا بیننده را دست کم گرفته اند.»
حرف های امیر ولی خانی، طراح تیتراژ سریال «پنچری»:
موسیقی فیلمنامه تیتراژ است
بهانه پرونده ما پرداختن به سریال «پنچری» است. بنابراین به سراغ امیر ولی خانی، سازنده تیتراژ این سریال، رفتیم او تا به حال تیتراژ نزدیک به ۳۰ سریال را ساخته و معتقد است موسیقی سریال می تواند بهترین ایده را به سازنده تیتراژ بدهد و می گوید: «چون کار من تیتراژسازی است، سعی می کنم برای خودم یک روش داشته باشم. مهم ترین نکته همیشه موسیقی سریال است،
چون آهنگساز تصاویر سریال را دیده و براساس آن ها موسیقی را طراحی می کند و از من یک قدم جلوتر است و بیشتر با کار ارتباط برقرار کرده است. در سریال «پنچری» صدای غالب در موسیقی تیتراژ، صدای تلمبه ای است که لاستیک را باد می کند. بنابراین باید طوری تیتراژ ساخته شود که موسیقی را کاور کند.»
ولی خانی همچنین با اشاره به این که برای ایجاد تفاوت و جذب مخاطب می شود روی تیتراژ حساب باز کرد، می گوید: «البته بیشتر سریال هایی که تیتراژشان را ساخته ام درام های اجتماعی بوده اند که خیلی تفاوت چندانی در کلیت موضوعات با هم نداشتند برای همین باید سراغ ایده های برویم که به بیشتر دیده شدن سریال کمک می کند.»
یکی از ویژگی های مهم و جالب توجه تیتراژ سریال «پنچری» بازی با علایم راهنمایی و رانندگی است، او در ادامه درباره پرداختن به این ایده توضیح می دهد: «وقتی براساس موسیقی پیش می رفتیم، به جایی رسیدیم که به نوعی از موسیقی حس شادی و پایکوبی گرفته می شد و به این نتیجه رسیدیم که این حالت را با بازی روی علائم رانندگی جذاب تر کنیم. علاوه بر این با وجود کارهایی که روی آدمک ها، ساختمان ها و درختان انجام شد یکی از پیچیده ترین تکنیک ها را برای ساخت آن به کار گرفتیم.»
ساخت تیتراژ پرهزینه است: این روزها کسی برایش هزینه نمی کند
ولی خانی برای بررسی کاهش کیفیت و خلاقیت در ساخت سریال ها سه دلیل اصلی را بیان می کند، او ابتدا به تغییر سبک زندگی و ورود اینترنت به زندگی اشاره می کند و می گوید: «یکی از مهم ترین آن ها بالارفتن تعداد رسانه هایی است که در اختیار مردم است، وقتی هر کدام از ما یک تلویزیون در دست مان داریم که با دنیا مرتبط هستیم دیگر کسی به تیتراژ یک سریال تلویزیونی توجه نمی کند. زمانی که تلویزیون دو شبکه داشت و دو سریال پخش می شد، همه توجه ها به سمت همان تعداد محدودی بود که در اختیار داشتیم.»
دلیل دوم این کمبود ایده های خلاق از نظر او بر می گردد به بحث همیشگی بودجه، هزینه و اضافه می کند: «کار تیتراژسازی کر پرهزینه ای است اما برای ساخت سریال، دقیقه ای تعرفه قیمتی تعیین می کنند و تیتراژ فقط دو دقیقه از یک سریال را تشکیل می دهد، نمی توان و صرف نمی کند با بودجه آن دو دقیقه تیتراژ ماندگار و خلاقانه ای ساخت. بنابراین همه آدم های متخصص از این کار فاصله گرفته اند.»
همچنین آخرین دلیل که می تواند تاثیر زیادی در کاهش کیفیت تیتراژها داشته باشد از نظر امیر ولی خانی بر می گردد به کاهش سطح کیفی موسیقی که با کمترین خلاقیت برای سریال ها ساخته می شود.
امیر اثباتی از تجربه های تیتراژ سازی اش می گوید
کمیت جایی برای کیفیت نمی گذارد
این شب ها سریال «پنچری» از شبکه سه روی آنتن می رود. موفقیت با بی اقبالی این سریال در میان مخاطبان موضوع بحث ما نیست؛ مسئله ای که نظرها را به سمت این مجموعه تلویزیونی جلب کرده تیتراژ خلاقانه این سریال است. ساخت تیتراژ برای یک مجموعه تلویزیونی که مدتی طولانی قرار است روی آنتن باشد یکی از اصول مهمی است که گاهی به ماندگاری یک کار کمک شایانی می کند.
در بیشتر سریال های فاخر تلویزیونی در این چند دهه، توجه ویژه ای به این مهم شده تا جایی که تیتراژ سریال هایی مثل «سربداران»، «هزاردستان»، «آرایشگاه زیبا» و... به اندازه خود این مجموعه ها در ذهن مخاطب ماندگار شده اند. در گفت و گویی با امیر ثابتی، طراح تیتراژ خاطره انگیز سریال «آرایشگاه زیبا»، درباره اهمیت تیتراژ، کاهش خلاقیت در این زمینه در سال های اخیر و نقش تعیین کننده منابع مالی صحبت کرده ایم.
امیر اثباتی گرافیست و طراح صحنه سینماست. او ۲۷ سال پیش تیتراژ سریال «آرایشگاه زیبا» را ساخت. این مجموعه تلویزیونی یکی از سریال های ماندگار و نوستالژیک دهه ۶۰ بود که در آخرین سال این دهه روی آنتن رفت.زنگ تلفنی که در تیتراژ آن مدام تکرار می شد در ذهن بسیاری از مخاطبان آن سال باقی مانده است.
او درباره ایده شکل گیری این تیتراژ می گوید: «من پیش از این که کارم را در سینما شروع کنم، حرفه اصلی ام گرافیک بود. در نتیجه وقتی به عنوان طراح صحنه وارد کارهای هنری می شدم، گاهی پیش می آمد که کارهای گرافیکی تیتراژ و طراحی آن را برعهده بگیرم.
به واسطه آشنایی که با خانم مرضیه برومند داشتم و تا حدی هم در جریان تولید «آرایشگاه زیبا بودم، از من خواسته شد که تیتراژ آن را بسازم. به دلیل حال و هوای طنزی که در این مجموعه وجود داشت، به نظرم رسید می توان براساس همین طنز و کمدی تیتراژ را هم پیش برد. از طرف من به دلیل سابقه کار در زمینه انیمیشن و تجربه ساخت مجموعه «علی کوچولو»، تصمیم گرفتم تکنیک کات آوت را که برای آن کار استفاده کردم در «آرایشگاه زیبا» هم به کار ببرم».
اثباتی در توضیح این تکنیک اضافه می کند: «این کار درواقع انیمیشن کامل نیست و با عکس های مختلف حرکت ایجاد می کنیم. با در نظر گرفتن زمان و بودجه در آن زمان، این روش مناسبی بود که می شد با موسیقی ای که برای شروع سریال ساخته شده بود هماهنگ شد.»
بیماری کمیت گرایی
این که هنوز هم با وجود تولیداتی با کیفیت پایین، شاهد سریال هایی هستیم که برای آن ها زحمت کشیده می شود و به تیتراژشان اهمیت داده می شود از نظر امیر اثباتی باعث خوشحالی است و می گوید: «نمی خواهم بگویم که دیگر مطلقا خلاقیتی در ساخت تیراژ نیست؛ چون گه گاهی کارهای ویژه ای در تلویزیون و به ویژه در کارهای سینمای می بینیم که قابل اتکا هستند».
او با اشاره به این که کمیت گرایی آفت تولیدات هنری است و کیفیت را کاهش می دهد، معتقد است: «تیتراژ هم قربانی سیاستی شده که این روزها بر همه تولیدات فرهنگی و هنری ما، به خصوص در تلویزیون سایه انداخته، سیاست کمیت گرایی، سازندگان سریال ها و مجموعه ها می خواهند با سرعت بیشتر و هزینه کمتر به نتیجه و سود بیشتر برسند و کیفیت و اصول هنری قربانی می شوند».
زمانی استفاده از خلاقیت و هوش مصنوعی می تواند نتیجه شگفت انگیزی به جا بگذارد که در کنار آن خلاقیت و ایده پردازی های نو انسانی هم وجود داشته باشد؛ اثباتی با تاکید به این موضوع می گوید: «به دلیل وابسته شدن بیش از اندازه به نرم افزارهای بیشتر، ذهن خلاق کامپیوتر در ساخت تیتراژها دخیل است تا خلاقیت هنرمند.».
از هیچکاک تا «آقای هالو»
اثباتی با سابقه طولانی که در سینما دارد، تیتراژ سازی را یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین فعالیت های هنری وابسته به یک اثر نمایشی می داند و می گوید: «در سینمای دنیا با تیتراژهای بسیار ماندگاری رو به رو هستیم، مگر می شود کسی با سینما آشنا باشد و اسم «سال باس» را نشنیده باشد. کسی که طراح تیتراژ آثار شاخص سینمای جهان و مخصوصا کارهای هیچکاک است، یا حتی تیتراژ پلنگ صورتی که امکان ندارد کسی آن را در ذهن نداشته باشد.»
اثباتی خودش را وام دار گرافیست های پیش از خودش می داند و با اشاره به این که سینمای ایران هم از گذشته به ساخت تیتراژ اهمیت می داده، اضافه می کند: «در سینمای خودمان هم کسانی مثل فرشید مثالی را داشته ایم که پیش از انقلاب کارهای بسیار ارزشمندی ارائه داده اند و شاید این مقایسه جدی باشد که من در زمینه ساخت تیتراژ «آرایشگاه زیبا» وام دار تیتراژ فیلم سینمایی «آقای هالو» هستم که از هنرهای ماندگار مثقالی به حساب می آید.»
سوسن سیرجانی
- 12
- 1
