بازار این روزهای هنر، بازار تلفیق است. تلفیق شاخه های مختلف یک رشته خاص هنری مانند موسیقی تلفیقی یا تلفیق چند شاخه از هنر مانند تلفیق هنرهای نمایشی و موسیقی که این روزها به عنوان «کنسرت نمایش» باب شده است. این روزها، این ترکیب تلفیقی را بیشتر می شنویم و هنرمندان دارند شانس خودشان را با این تلفیق جدید امتحان می کنند. برخی به صورت پروژه های بسیار بزرگ، پرهزینه و تخصصی و برخی به صورت ساده تر و کم هزینه تر. در روزهایی که قرار بود شاهد برگزاری دور دوم کنسرت نمایش «سی» همایون شجریان و سهراب پور ناظری باشیم، این کنسرت نمایش به دلیل آن چه «روزگار نامهربان و اوضاع ناخوش احوال مردم ایران» نامیدند، لغو شد و در عوض کنسرت نمایش اشکان خطیبی با عنوان «ده سال تنهایی» بعد از چندین بار لغو شدن روی صحنه رفت.
کنسرت نمایش چیست؟
این طور به نظر می رسد که کنسرت نمایش هایی که این روزها شاهدش هستیم، قالب ایرانی همان اپراهایی باشد که بیشترمان آن را می شناسیم. در تعریف اُپرا آمده است: «اُپرا آمیزه ای از موسیقی و نمایش است تا حقیقت به تصویر کشیده شود. از این رو برای خلق آثار اپرایی باید در دو بخش موسیقی و نمایش، عالم بود تا پدیده ای در خور تحسین ایجاد کرد. بزرگان هنر در برتری هر یک از این دو مؤلفه بر دیگری اختلاف نظر دارند؛ به عنوان مثال ریشارد واگنر، موسیقی را در خدمت هدف والای نمایش می داند. با این حال موی دارای اعجازی است که با آن، داستانی هرچند ساده به تجربه احساسی عمیق و دل انگیزی بدل می شوسیقد. همچنین داستان ها و نمایش نامه های موفق نیز با درآمیختن با موسیقی، بقا و عمق بیشتری می یابند» . با توجه به این تعریف می توان گفت که اپرا هم مانند هنرهای دیگر می تواند با در نظر گرفتن فرهنگ های بومی هر کشوری در قالب موسیقی-نمایشی بومی شکل بگیرد.
۳ کنسرت نمایشی که امسال بیشتر از آن ها شنیدیم
«سی»؛ تقریبا همه چیز تمام
فصل اول «سی» مرداد و شهریور سال ۹۶ در کاخ سعدآباد روی صحنه رفت. این کنسرت نمایش یک درام موسیقایی بود که با تلفیق تئاتر و موسیقی به همراه ویدئومپینگ (فناوری پخش تصاویر بر مبنای نقشه و محیط سطح مد نظر) اجرا شد. البته «سی» جزو آن دسته از آثاری است که به واسطه دست اندرکاران مشهور و محبوبی مانند همایون شجریان و سهراب پورناظری بسیار دیده شد و مورد توجه قرار گرفت. فصل اول این کنسرت نمایش براساس سه داستان از داستان های شاهنامه (زال و رودابه، رستم و اسفندیار و رستم و سهراب) به قلم نغمه ثمینی و کارگردانی علی اصغر دشتی بود.
صدای فاخر همایون شجریان، اجرای موسیقی کلاسیک ایرانی (سه تار، کمانچه و تنبور) سهراب پورناظری، بازی مهدی پاکدل، بهرام رادان و سحر دولتشاهی در این پروژه، برگ برنده ای بود که باید دید در فصل دوم با تغییراتی مثل کارگردانی حسن معجونی و متن محمد چرمشیر هم تکرار می شود یا خیر. در فصل دوم این کنسرت نمایش که فعلا به حالت انتظار درآمده، قرار است داستان «سیاوش» در شاهنامه به اجرا دربیاید.
«ده سال تنهایی»؛ تلفیقی از چند هنر
اشکان خطیبی پیش از کنسرت نمایش «ده سال تنهایی»، تجربه حضور در کنسرت-تئاترهایی مانند «در روزهای آخر اسفند»، «ترانه های قدیمی»، «ترانه های محلی» و... را در کارنامه اش داشت. او در اسفند سال ۹۶ برای اولین بار در قامت کارگردان، «ده سال تنهایی» را روی صحنه برد. اجرای دور اول او، سه شب تمدید و به دور دوم کشیده شد. اما دور سوم آن که قرار بود اردیبهشت ماه روی صحنه برود، به دلایل نامعلومی لغو شد. البته اشکان خطیبی این روزها دوباره «ده سال تنهایی» را روی صحنه دارد.
این کنسرت نمایش، یک پروژه چندرسانه ای و تکمیل شده پروژه «راک دِ پن» است که این بار بر اساس یک مفهوم دیگر، با قطعاتی از یک جنس موسیقی دیگر و نیز یک نمایش دیگر روی صحنه می رود؛ در واقع این اثر، ترکیبی از مدیوم نمایش، موسیقی، نقاشی دیجیتال و همین طور سینماست که با اجرای آثاری از استینگ، ریدیوهد، پینک فلوید، بیجیز و... روی صحنه می رود. موضوع «ده سال تنهایی» به گفته اشکان خطیبی، از اتفاقات حول و حوش زندگی شخصی اش تاثیر گرفته و قصه اصلی آن هم درگذشت یکی از دوستانش است. در موسیقی «ده سال تنهایی» از «لاو استوری» و «بنگ بنگ» می شنویم تا آثاری از استینگ و پینک فلوید که البته لهجه اشکان خطیبی در اجرای این موسیقی ها مورد نقد برخی مخاطبانش قرار گرفته است.
«لیلا و چند مسافر»؛ پربازیگر و پر کار
محمد رحمانیان، کارگردان این نمایش- موسیقی قبل از اجرای آن در تماشاخانه ایران شهر گفت: نمایش «لیلا» سال ۷۸ یک شب در جشنواره موسیقی اجرا شده بود و نمایش «چند مسافر» سال ۸۵ یک شب در تالار وحدت همزمان با اختتامیه یک رویداد هنری روی صحنه رفت اما الان پس از اعمال تغییراتی در بخش موسیقی و همین طور چینش بازیگران، قصد اجرای کامل و عمومی آن ها را دارم. رحمانیان با بیان این که مدت زمان اجرای این دو نمایش در کنار هم به حدود ۱۰۰ دقیقه خواهد رسید، درباره بخش موسیقی این کار هم توضیح داد: علیرضا افکاری برای نمایش، ترانه هایی را ساخته که مخصوص همین اثر است و نسبت به اجرای اول آن ها تغییر کرده است.
نیما مسیحا، هنرمند نام آشنای پاپ، خواننده این کنسرت نمایش است. او در گفت وگو با «موسیقی ما» گفت: جرقه هایی برای برگزاری کنسرتی همراه با نمایش در ذهن من زده شده ولی نیازمند همفکری بیشتر با علیرضا افکاری است و دوست دارم در آینده چنین کاری را انجام بدهم.
- 19
- 2
