ویراژ «جعلیات» در بزرگراه نت‌ها !

در عصر فناوری و اینترنت هیچ جعلی، در پستو نمی‌ماند. حتما اغلب شما درباره انتشار یک شعر جعلی به نام هوشنگ ابتهاج و خوانده شدن آن در آلبوم مشترک همایون شجریان و علیرضا قربانی شنیده‌اید. هرچند تا به حال فعالان فرهنگی تلاش‌های زیادی برای جلوگیری از جعل شعر در فضای مجازی کرده اند اما اشتباهات صورت گرفته توسط خوانندگان و آهنگ سازان در برخی قطعه‌ها و خواندن اشعاری به نام یک شاعر اشتباهی، نشان می‌دهد این کار یک همت جمعی می طلبد. از طرف دیگر دقت دفتر شعر وزارت ارشاد در تایید صحت شاعر و اصالت اشعار می‌تواند کمک بزرگی به جلوگیری از جعل شعر باشد. اتفاق مذکور در آلبوم «افسانه چشم‌هایت» باعث شد به اتفاق‌های مشابه بپردازیم.

داستان دنباله‌دار «افسوس» شجریان و قربانی

قطعه «افسوس» با مطلع «به تو ای دوست سلام...» سرآغاز همه حاشیه‌ها  بعد از انتشار آلبوم مشترک همایون شجریان و علیرضا قربانی شد. انتساب این شعر در کاور رسمی آلبوم، واکنش یلدا ابتهاج را در پی داشت. او با انتقاد از بی‌دقتی‌های صورت گرفته درباره اشعار پدرش نوشت:«دوستان عزیز درخصوص سایه باید گفت او کم شعرترین شاعر دوران ماست و تنها سه کتاب از او موجود است: سیاه مشق (اشعار کلاسیک)/ تاسیان( شعر نو)/ بانگ نى (منظومه مثنوى) به کتاب‌ها مراجعه کنیم.»

این انتقاد باعث شد مهیار علیزاده آهنگ ساز این آلبوم مشترک با انتشار ویدئویی از خود بگوید اشعار این آلبوم را او انتخاب کرده و در بسیاری از وبلاگ و سایت‌های اینترنتی این شعر به نام هوشنگ ابتهاج سند خورده است. با این همه می‌دانیم اینترنت و فضای مجازی، منبع درستی برای جست‌و‌جوی شعر اصیل نیست و در روزگار ما شاعران بزرگی مانند مولانا و سعدی هم از خطر جعل شعر در امان نیستند. شاعر این قطعه سند خورده به نام ابتهاج، هنوز مشخص نیست.

چاوشی و «افسار» بد قلق

قطعه «افسار» محسن چاوشی چهار سال پیش برای سریال شهرزاد منتشر شد. اما مدتی نگذشت که مشخص شد شاعر این قطعه استاد شهریار نیست. گویا یکی از دوستان اهل ادبیات چاوشی، این شعر را به این خواننده پرطرفدار معرفی کرده بود. البته محسن چاوشی بعد از این اتفاق بیکار ننشست و با انتشار پستی در صفحه شخصی خود اطلاع داد که این شعر به اشتباه به این شاعر نسبت داده شده و سپس از پسر استاد شهریار به خاطر این قضیه دلجویی کرد.

البته او به خاطر این اشتباه از هوادارانش هم عذرخواهی کرد و گفت تمام تلاشش را می‌کند تا شاعر اصلی قطعه را پیدا کند. مدتی بعد از این اتفاق یکی از دوستان چاوشی به ایسنا گفت: شاعر اصلی را بعد از اصرار این خواننده برای پیدا شدن وی پیدا کرده‌اند. دختری به نام پریناز جهانگیر عصر متولد ۶۶ و اهل تبریز. او نمی‌دانسته شعرش را محسن چاوشی خوانده و اثر در این سطح شنیده شده است. به همین دلیل در گفت‌و‌گوی خود ابراز کرده بود از این نظر خیلی خوشحال است.

قطعه «برخیز» و سلسله دردسرهای سرلک

هوشنگ ابتهاج سال‌ها پیش اعلام کرد خواننده ها و آهنگ سازها برای استفاده از آثار او به اجازه نیازی ندارند و می‌توانند به صورت رایگان از آن‌ها استفاده کنند. همین باعث شده تا بیشتر خواننده‌هایی که به سراغ اشعار او می‌روند با او هماهنگی نکنند و به اشعاری که در اینترنت به نام او ثبت شده رجوع کنند. این اجازه عمومی البته مسیر را برای جاعلان هم آسان کرده که اشعار دلخواهشان را به نام سایه سند بزنند. چند سال پیش، سینا سرلک با این تصور که قطعه «برخیز» به هوشنگ ابتهاج تعلق دارد، اثری به همین نام منتشر کرد.

عجیب این که این اثر موفق به کسب مجوز از دفتر شعر و ترانه وزارت ارشاد هم شد و بعد از انتشار بود که حاشیه‌ها شروع شد. اردلان سرافراز شاعر اصلی این قطعه از سینا سرلک شکایت کرد و او به دوسال حبس محکوم شد اما در نهایت با رضایت شاکی، پرونده ختم شد. سرلک این قطعه را برای سریال نمایش خانگی شهرزاد خواند و بیت «من در پی خویشم، به تو برمی‌خورم اما/ آن سان شده‌ام گم که به من دسترسی نیست» یکی از بیت‌های معروف آن است.

نسترن کاشف