تلویزیون مدت ها است که با بحث کمبود پول و تولیدات دست و پنجه نرم می کند و این ماجرای دنباله دار همچنان بر پیکره این رسانه سایه انداخته است.در کنار این مسئله گاهی صحبت از تولید سریال های چند صد میلیاردی، مطرح می شود و اغلب موافقان و معترضانی را با خود همراه می کند. سریال هایی که با عنوان الف ویژه هزینه های هنگفتی را از آن خود می کنند و با زرق و برق ویژه تری تولید می شوند. این دست تولیدات به جهت همان هزینه بر بودنشان هیچ گاه در صدر اولویت های سازمان صدا و سیما نبوده اند، اما گاهی همین میزان تولید چنیین کارهایی تأمل برانگیز است، چرا که تنها با پول یک مجموعه ویژه شاید بشود نزدیک به ۴۰ مجموعه سبک تر تولید کرد تا افراد بیشتری از فعالان این حوزه مشغول به کار شوند. این موضوع عاملی شد تا ما با چند تن از تهیه کنندگان پرکار سیما گفت و گویی داشته باشیم که در ادامه آن را می خوانید:
اسماعیل عفیفه: سریال الف ویژه داریم تا الف ویژه!
اسماعیل عفیفه تهیه کننده فیلم ها و سریال هایی چون «پریا»، «میوه ممنوعه» و… که این روزها مجموعه «آنام» را در دست تولید دارد، در گفت و گو با بانی فیلم، در خصوص تولید سریال های الف ویژه در شرایطی که سازمان صدا و سیما دارد و صحبت های معاون سیما پیرامون اختصاص بودجه سریال های ویژه به چندین مجموعه معمولی تر بیان کرد: چندی پیش در صحبتی که دکترمیرباقری با تهیه کنندگان سازمان مطرح کرد، مسئله ای را عنوان کردند که به موضوع تولیدات اشاره داشت. در این راستا بحث مشکلات مالی سازمان از یک سو و از طرف دیگر به دلیل خالی بودن آنتن ضرورت دارد که ما طراحی داشته باشیم که ضمن پر شدن آنتن، تعداد بیشتری از هنرمندان و عزیزانی که در حوزه تولید فعال هستند، به کار گرفته شوند. در نتیجه ایشان سقف برآوردها را تا یک مبلغی که به نظر خیلی از تولیدکنندگان مناسب بود، پایین آوردند، منتهی به تهیه کنندگان هم گفتند که شما طوری برنامه هایتان را طراحی و تولید کنید که تا سقف تعیین شده انجام پذیر باشد.
وی ادامه داد: بر این اساس به جای اینکه با یک مبلغ واحد ۱ سریال تولید شود، با همان مبلغ ۱۵ یا ۱۰ سریال تولید می شود. همین تولیدات ارزان قیمت با تعداد زیاد، اتفاقی است که هم آنتن را پر می کند و هم نیروهای بیشتری را سرکار می برد. این نیت، نیت خیری بود و تا جایی که من می دانم اغلب تهیه کنندگان، دوستان و حتی خود من سعی کردیم تا در این چارچوب حرکت کنیم تا انشاا… آنتن سازمان از این شکل خالی بودن در آید و بعد که هم آنتن پر شد و هم شرایط مالی ثبات بیشتری پیدا کرد، آن موقع برنامه های گران تر، الف ویژه و خاص نیز به تولیدات سازمان اضافه شود.
عفیفه با اشاره به تولیدات الف ویژه گفت: واقعیت این است که الف ویژه داریم تا الف ویژه، به عنوان مثال یک کاری مثل «سرزمین کهن» که تولید آن شروع شده بود و قرار بود بقیه آن هم تولید شود. به نظرم این کار باید تولیدش را ادامه دهد، چون هم کار ارزشمندی بود و هم بخش زیادی از آن انجام شده بود و از سوی دیگر تا جایی که من می دانم برآورد آن، چندان سنگین نیست. اما به استثنای این موضوع به عقیده من تصمیم آقای دکترمیرباقری تصمیم درست و صحیحی بود و این نشان می دهد که ایشان شناخت خوبی نسبت به سازمان و مشکلات دوستان فعال در عرصه تولید، از کارگردان، فیلمبردار و بازیگر گرفته تا طراح صحنه و… دارد. یعنی ایشان شرایط اغلب فعالان این حوزه آگاهی داشتند و با یک شناخت نسبت به وضعیت موجود در عرصه تولید چنین تصمیمی را اتخاذ کردند. فکر می کنم این اتفاق اخلاقی، انسانی و حرکت درستی است که همه ما به تولیدات و روی کار آمدن فعالان عرصه تولید کمک کنیم. خود من وقتی نیت خیر پشت این ماجرا را درک کردم، آن زمان با همدلی بیشتر سعی کردم اصول این چارچوب را رعایت کنم. در این راستا علاوه بر خودم به تیم تولیدی که با آنها کار می کنیم نیز گفتیم که تلویزیون چنین شرایطی دارد و باید کمک کنیم تا از این اوضاع خارج شود.
این تهیه کننده ادامه داد: از سوی دیگر همه می دانیم که ضرورتاً یک کار پر بیننده و خوب کار پر خرجی نیست، چه بسا کارهای پر خرجی که در این سال ها ساخته شده، ولی مخاطب چندانی نداشته و از آن طرف خیلی اوقات من و همکارانم با برآوردهای معمولی متمایل به پایین کاری را تولید کرده ایم که بسیار پر مخاطب بوده و مردم از دیدن آن لذت برده اند. به همین جهت صرفاً هزینه کردن پول ملاک کارهای الف ویژه نیست و محتوا و فرمی که اثر دارد، دارای اهمیت بیشتری است.
عفیفه خاطرنشان کرد: در هر حال تصمیم اتخاذ شده در شرایط موجود اتفاق مثبتی است و این هدف خوبی است که تعداد بیشتری از آدم ها وارد کار شوند. خود ما به عنوان تهیه کننده کم و بیش در فواصلی می توانیم کار انجام دهیم، اما ممکن است خیلی از دوستان این فرصت را پیدا نکنند، به همین جهت پیش روی در چارچوب تعیین شده اتفاقات خوبی را رقم می زند.
رضا جودی: باید از هر گروهی سریال داشته باشیم!
رضا جودی تهیه کننده مجموعه هایی چون «اغما»، «صاحبدلان»، «دیوانه در شهر» و… در گفت و گو با بانی فیلم در خصوص تولید سریال های الف ویژه توسط صدا و سیما عنوان کرد: آقای میرباقری طرحی را مطرح کردند که هدف اولیه شان این بود که عده کثیری سرکار بروند و آثار بیشتری در این سازمان تولید شود، این اتفاق تا حدی رخ داد و موجب شد تا تهیه کنندگان با هزینه های کمتری به سراغ تولیدات بروند و ما در حال حاضر نزدیک به ۵۰ کار در حال تولید داریم. کارهای الف ویژه در حال فیلمبرداری هم پروژه ای مثل «معمای شاه» بود که تولید و پخش شد و «سرزمین کهن» هم که فیلمبرداری آن تازه تمام شد. یعنی در این یک سال تنها ۲ کار الف ویژه در حال تولید و فیلمبرداری بوده و تولید این دست کارها در کنار آثاری با قیمت پایین تر ادامه داشته و متوقف نشده است.
وی ادامه داد: کار الف ویژه جای خودش را دارد و سریال های ارزان تر نیز همین طور، ما در سازمان باید از هر گروهی کار داشته باشیم، حال بنا به ضرورتی که تشخیص داده می شود تعداد این کارها زیاد و کم می شوند. سریال های الف ویژه نیز کارکرد خودشان را دارند، مثلاً شما نمی توانید بگویید مردم ما سریال «مختار» را نداشته باشند، ولی این دست کارها نهایتاً محدودتر از دیگر کارها تولید می شوند.
جودی خاطرنشان کرد: در کل با توجه به شرایط موجود باید یاد بگیریم که با بودجه کم نیز کار بسازیم و اینکه جلوی هزینه های اضافی تولید را بگیرند اتفاق خوبی است. در حال حاضر شرایط اقتصادی کشور به گونه ای است که باید ارزان تر تولید شود، این افتاق علاوه بر محسناتی که دارد، پیامدهایی نیز دارد. در این دست کارها تولید کننده مجبور می شود که از برخی چیزها بگذرد و از کیفیت آن کاسته شود.
علی اکبر تحویلیان: اتلاف هزینه مشکل سازمان است نه الف ویژه ها
علی اکبر تحویلیان تهیه کننده سریال «دیوار شیشه ای»، «شاید برای شما اتفاق بیفتد» و… در خصوص سریال های الف ویژه و تولید آن در شرایطی که سازمان صدا و سیما دارد، به بانی فیلم گفت: آنچه که تلویزیون الان با آن مشکل دارد، رقم هایی است که در حال رد و بدل شدن است. واقعیت این رقم ها با واقعیت زندگی مردم تفاوت دارد، تا الان با آنچه که هزینه های تولید یک سریال است مخالفتی نشده است و آن را قبول هم دارند و آنچه که صدمات موجود به تلویزیون را افزایش می دهد، رقم های غیرمتعارف است، یعنی افرادی در سریال های الف ویژه هستند، که رقم های بالای ماهی ۵۰ میلیون تومان را به راحتی تلف می کنند، اما بر واقعیت زندگی مردم تأثیری نمی گذارند.
حرف تلویزیون نیز در این حوزه است و اگر هزینه های درآمدها و دستمزدها طبق یک روال منطقی پیش برود، تلویزیون هم با آن مشکلی ندارد، اما وجود رانت ها و رقم هایی که گاهی می شنویم از موارد مورد انتقاد تلویزیون است.
او اضافه کرد: در دوره های جدید سازمان هنوز زیر بار تولیدات با هزینه های عجیب و غریب نرفته است و آنهایی که هستند نیز از قبل بوده اند و در سال های اخیر ادامه کار را پیش گرفته اند. در هر حال مخاطب هر سریالی متفاوت است، تلویزیون باید برای همه سلیقه ها برنامه داشته باشد و پیام های خودش را در قالب ژانرهای مختلف برای مخاطب بیان کند. این ویترین تلویزیون ما است و تمام تلویزیون های دنیا برای گروههای مختلف برنامه های گوناگون و متفاوتی دارند، از گرانقیمت تا معمولی و ارزان. این اتفاق بد نیست و تلویزیون باید همه نوع برنامه ای را تولید کند.
تحویلیان خاطرنشان کرد: آثار گران و فاخر نیز نیاز جامعه هستند، همانطور که نمونه استقبال مخاطب را از این دست تولیدات، در حوزه نمایش خانگی قابل رویت است. در واقع اگر این آثار نباشند مخاطب دیگر تولیدات را نمی پسندند.
تحویلیان خاطرنشان کرد: سازمان بودجه مخصوص به خود را دارد و آنچه که همیشه با آن مخالفت می کند، تغییراتی است که در برنامه سازی بوجود می آید. زمانی که سازمان برآوردی را پیش بینی می کند، انتظار دارد که تهیه کنندگان در قالب آن برآورد حرکت کنند، وقتی هزینه های اضافه تر به سازمان تحمیل می شود، پرداخت سازمان دچار مشکل می شود. اما به طور کلی ما باید همه نوع محصولی را تولید کنیم، از کارهای ارزانی چون شاید برای شما اتفاق بیفتد گرفته تا مجموعه های گرانتری مثل «معمای شاه» و…، در این میان تنها دستمزدها و هزینه ای که برای هر کاری در نظر گرفته می شود، باید ثابت باشد و یک سقف برای آن در نظر بگیریم.
مجید مولایی: تلویزیون نمی تواند الف ویژه تولید کند!
مجید مولایی تهیه کننده سریال «نابرده رنج» در خصوص تولید سریال های الف ویژه در شرایط فعلی سازمان صدا و سیما به بانی فیلم گفت: در حال حاضر شرایط بودجه کشور در حوزه فرهنگی، اصلاً به گونه ای نیست که امکان تولید کارهای چون مجموعه های الف ویژه را داشته باشد و بیشتر صحبت هایی که در مورد تولید این دست کارها مطرح می شود، تنها در حد حرف و تبلیغات رسانه ای است تا اینکه در عمل اتفاق بیفتد. اصلاً با بودجه سالیانه ای که از سوی دولت پیش بینی شده، امکان تولید مجموعه های این چنینی وجود ندارد. مگر اینکه بخواهند خارج از بودجه های مصوبی که مجلس تصویب کرده است، پولی را تزریق کنند وگرنه با این اوضاع نمی شود، دست به چنین تولیداتی زد.
وی ادامه داد: ما در بهترین شرایط حوزه نمایش سالی ۲۰۰-۳۰۰ میلیارد بودجه داریم، آن وقت با این مقدار چطور می شود یک پروژه این فرمی تولید کرد و همانطور که گفتم بیشتر حرف چنین تولیداتی مطرح است و هنوز اتفاق این چنینی رخ نداده است، تاکنون گرانترین سریال های ما که در تلویزیون ساخته شده است کارهایی مثل «معمای شاه» بود که حدود ۴۰-۵۰ میلیارد هزینه داشته اند. اما یک اصل دیگر وجود دارد و آن این است که در واقع کار نمایشی کردن خوب و تأثیرگذار تنها با پول زیاد اتفاق نمی افتد. خیلی از دوستان تصورشان این است که اگر پول زیادتری وجود داشته باشد، کار بهتری تولید می شود اما عملاً تجربه ثابت کرده است که اینگونه نیست و خیلی از این پروژه ها با وجود هزینه زیادی که صرف آن شده است، تأثیرگذاری و جذابیت چندانی ندارند و بالعکس گاهی مجموعه ای معمولی مخاطبان زیادی را به خود اختصاص می دهند. از سوی دیگر در بحث سریال های الف ویژه، بعضی ها معتقدند که در داستان های قرآنی و دینی به تعبیر آقایان، چون شأن قرآن بالاست اگر ما بخواهیم مثلاً با این موضوع بسازیم، باید در حد شأن قرآن برای کار هزینه شود. این نگاه غلطی است و هیچ وقت با کمیت که چیزی را مقایسه نمی کنند. ممکن است یک قصه خیلی ساده با هزینه معمولی تأثیرگذاری و پیامی داشته باشد که هزار برابر از یک سریال که با هزینه های زیاد اتفاق می افتد، بیشتر باشد. اگر نه اینگونه نیست که صرفاً به جهت اهمیت موضوع دست به هزینه های گزاف بزنند، بلکه موضوع مهم مفهوم متعالی است، اتفاقی که حتماً با پول زیاد رخ نمی دهد.
مولایی تصریح کرد: قطعاً با شرایطی که این روزها به سازمان صدا و سیما حاکم است، هیچ توجیه عقلی و منطقی وجود ندارد که با وجود اقتصاد مقاومتی تا پولها و هزینه های سرسام آوری را خرج چیزی کنیم که کارکرد و تأثیرگذاری آن چندان مشخص نیست و معلوم نیست که چه جریان فرهنگی را در جامعه ایجاد می کند. فکر نمی کنم هیچ عقل سلیمی این اتفاق را بپذیرد، اما در کل باید کارهای فاخر و درخوری نیز صورت بگیرد که همه چیز آن از کارگردانی گرفته تا فیلمنامه، پروداکشن و… اش فاخر باشد. اما اینکه بخواهد کاری تولید شود که به اندازه کلی بودجه نمایش سازمان و بدون هدف هزینه اش شود، اتفاق غیرمعقولی است و من بعید می دانم اتفاق بیفتد. ما در سریال های الف ویژه ای چون «سرزمین کهن» و موارد دیگر داشته ایم که علاوه بر هزینه معقولشان از محتوا و ساختار آبرومندی برخوردار بوده اند. مثلاً در مورد سریال «سرزمین کهن» تا جایی که می دانم، بودجه آن کمتر از «معمای شاه» بوده، اما قطع به یقین حدس می زنم که تأثیرگذاری این سریال و کیفیت این کار بیشتر از «معمای شاه» خواهد بود.
این تهیه کننده در خصوص لزوم وجود سریال های الف ویژه بیان کرد: یکی از مصیبت های ما این است که تولیدات تلویزیون تنها محدود به مصرف خودش است و بازار جهانی ندارد. حال در این فضا دوستانی می گویند ما توانستیم که بازاری پیدا کنیم، اما این بازار پیدا کردن یعنی چه؟! یعنی اینکه بدانید بخش زیادی از این بودجه برمی گردد و محصول فرهنگی مان به فروش می رسد، اما در واقع تاکنون این اتفاق نیفتاده است و تا زمانی که ما تنها برای مصرف بازار داخلی خودمان محصول تولید می کنیم، باید اقتضای این بازار را در نظر بگیریم. بله درست است که الان برخی شبکه های آمریکایی و یا ترکیه ای محصولاتی تولید می کنند که هزینه بالایی صرف آن شده است، اما تولیدات آنها واقعاً صادر می شود، فروش دارد و برگشت سرمایه دارد. اما اینکه ما یک سریال پرهزینه بسازیم و تنها در شبکه هایی که با آنها در ارتباطیم آن را پخش کنیم و بعد بگوییم کار جهانی کردیم، انگار خودمان را سرکار گذاشته ایم. بازار جهانی تعریف خود را دارد و خوب اگر محصولی قادر است تا بخش زیادی از هزینه تولیدش را برگرداند، ساختن آن اتفاق خوبی است. اما در تلویزیون و سینمای ما وجود بازاری غیر از بازار بومی خودمان، تنها حرف های شعارگونه ای برای مصرف بیهوده بودجه است. تا زمانی هم که ما بازار بیرونی نداریم، این کار ما به گونه ای اتلاف بودجه ای است که به آن اختصاص داده می شود.
- 11
- 3
